صندوق صداقت

میشل ستبون را شاید بتوان باهوش‌ترین عکاسی دانست که انقلاب اسلامی ایران را عکاسی کرده است. دلیل آن را می‌توان در حضور هفت ماهه اش در ایران از روز‌های قبل از پیروزی انقلاب تا چندماه پس از پیروزی دانست. از طرفی او اولین عکاسی بود که در نوفل لوشاتو از امام خمینی (ره) عکاسی کرد و همچنین همراه ایشان در هواپیمای برگشت به ایران بود، از همین رو عکس‌هایی که او ثبت کرده است از اهمیت خاصی برخوردار است. او خبرنگار آژانس سیپا بود و در سال ۱۹۸۴ برنده جایزه معتبر وردپرس فوتو شد.

از آثار او کتابی به نام «روز‌های انقلاب: واقعه نگاری عکاس فرانسوی از انقلاب اسلامی» چاپ شده است. ستبون از معدود عکاسانی بود که پس از پیروزی انقلاب هم در ایران حضور داشت و عکس‌های مهمی از رفراندوم ۱۰ و ۱۱ فروردین ۱۳۵۸ که منجر به انتخاب نظام جمهوری اسلامی شد، ثبت کرد. در بین عکس‌هایی که عکاسان مختلف از رفراندوم ۱۲ فرودین ثبت کرده اند این اثر ستبون عکس بسیار متفاوتی است.

بیشتر عکس‌ها مربوط است به تجمع مردم در صفوف رأی گیری با پوشش و سنین مختلف یا شخصیت‌های برجسته آن روزها، اما این عکس که در ایوان آینه حرم حضرت معصومه (س) ثبت شده است دارای ویژگی خاصی است. روایت نهفته پشت این عکس را اگر بخواهیم در یک واژه خلاصه کنیم به واژه «صداقت» می‌رسیم!

طبیعتا یکی از دلایلی که توده مردم به دنبال دگرگونی سیاسی بودند، عدم صداقت مسئولان رژیم پهلوی یا تبعیض از ظن آن‌ها بود. در عکس ستبون می‌بینیم که مردی جعبه خالی صندوق را رو به سوی مردم گرفته است و یک روحانی در بلندگوی دستی مشغول صحبت است.

در واقع روحانی و مرد دستیارش سعی دارند برای جلب اعتماد بیشتر مردم اعلان کنند که چیز پنهانی وجود ندارد و این صندوق از رأی شرکت کنندگان رفراندم پر خواهد شد. این عکس تلاش برای شروع تغییراتی را نشان می‌دهد که قرار است بر پایه صداقت پیش برود. رفراندوم ۱۲ فروردین در واقع بیعتی بود که با تأیید بیش از ۹۸ درصد شرکت کنندگان یعنی جمعیتی بیش از بیست میلیون نفر همراه شد.