مروری بر جایگاه دعا برای منتظران حضرت مهدی (عج)

حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ هر انسانی بنا به این امر که خداوند متعال پرتو و مقداری از وجود و هستی را به او افاضه کرده است و «و نَفَختُ فِیه مِن رُوحِی» را برایش به کار برده است، دارای استعدادی است. انسان با توسل به این استعداد و نیرویی که خداوند در وجودش قرار داده است، به امر خداوند و اولیا برای هر امری می‌تواند خدا را صدا بزند و او را بخواند و دعا کند. دعای انسان باید مطابق با میزان استعدادش باشد و به‌قدر قابلیتش خداوند را بخواند تا دعایش به شرف اجابت نزدیک شود.

حق‌تعالی فرمود: «اُدعُونِی اَستَجِب لَکُم.» دعاکردن یکی از راه‌های کسب کمال نیز محسوب می‌شود. امروز می‌خواهیم درباره ادعیه‌ای که پیرامون امام زمان (عج) وجود دارد و آثار آن‌ها صحبت کنیم. دعایی که نه‌تن‌ها موجب خشنودی اولیا و ائمه‌اطهار (ع) می‌شود، بلکه موجب رشد روحی و باطنی ما نیز می‌شود؛ زیرا گفتیم دعا باید مطابق با قابلیت و به‌قدر استعداد ما باشد که در این صورت مستجاب خواهد شد. پس لازم است وجودمان را وسعت ببخشیم تا بتوانیم این ادعیه را بخوانیم.

برای این امر به مقاله‌ای پیرامون ادعیه مربوط به امام زمان (ع) نوشته دکتر هادی رستگارمقدم رجوع کرده‌ایم که در ادامه آن را می‌خوانید.

پاسخ به چند سؤال

باید بدانیم از دعا‌هایی که برای درکشان باید به کمال برسیم، دعایی است که برای امام زمان (عج) وجود دارند. (اللّهمّ کُن لِولِیِّک ...) است که نخست، سند این روایت براساس آنچه که سندنویسان بیان کرده‌اند، بسیار قوی و صحیح است. دوم اینکه صدور این روایت که دستور به خواندن آن داده‌اند، برای شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان است؛ شبی که براساس آنچه رسیده است، به شب قدر بودن اولویت دارد.

سوم اینکه این روایت درواقع پاسخی است به آن دسته از کسانی که معتقدند آن حضرت هنوز به دنیا نیامده است؛ چراکه مفاد واژه‌هایی که در آن به کار رفته است، به زمان حال و هر زمان دیگری دلالت دارد. پس فردی که به دنیا نیامده است، اکنون دعا برای سلامتی او، کاری عبث و خارج از عقلانیت است.

ممکن است گفته شود این دعا‌ها که از ناحیه ائمه (ع) صادر شده و برای سلامتی آن حضرت بیان شده‌اند، در زمانی است که آن حضرت هنوز به دنیا نیامده است. جواب داده خواهد شد نخست اینکه بیان دعا از ناحیه دیگر ائمه (ع) به آن دلیل است که این آموزش داده شود که در زمان غیبت باید چگونه برای امام‌زمانتان دعا کنید و دوم اینکه یکی از کسانی که امام‌زمان می‌تواند باشد، همان امامی است که در آن موقع این دعا را آموزش می‌دهد، زیرا او نیز امام‌زمان خودش است که باید مردم برای کسب فیض از این دعا‌ها برای خودشان بهره ببرند.

دعا، امری همیشگی

خطاب قرآنی «اُدعُونِی اَستَجِب لَکُم» دائمی است و مشمول گذر زمان نمی‌شود، چون قرآن کریم برای همه اعصار نازل شده است؛ اما باید به این نکته توجه کرد که نخست اینکه شخص بداند کیست و چه می‌خواهد و دوم اینکه طرف خوانده‌شده (حق‌تعالی) را بشناسد و شرایط مقررشده از طرف حق‌تعالی را به‌تمامی به‌وجود بیاورد. در این صورت است که دعا از صورت ظاهر و کلمه و صوت خارج و به امری تبدیل می‌شود که از باطن و عمق جان برمی‌خیزد و با مصلحت خداوند، اجابت می‌شود.

شرایط دعاکننده

شخصی که دعایی می‌خواند، باید مواردی را رعایت کند ازجمله پاکی و طهارت درونی. به این صورت که خودش را از آلودگی‌ها پاک سازد تا دعایش از مرحله گفتار به مقام حال و از مقام حال به زبان استعداد و قابلیت برسد و از ظاهر به باطن سرایت کند. در این صورت است که دعایش به شرف اجابت نزدیک و به مقصدش نائل می‌شود.

دعا برای امام عصر

یکی از دعا‌هایی که باعث می‌شود به رشد برسیم، دعا برای امام هر عصر است. دعایی که فرمودند در هر زمان و هر ساعتی باید خوانده شود و این توصیه‌ها نه‌تن‌ها برای آن امام همام است که خدای‌تعالی سلامتی وجود آن بزرگوار را تضمین کرده است که «لا تخلو الأرض من حجّۀ...»، بلکه برای آماده‌سازی خویش آن‌هم برای درک وجود آن عزیز است، یعنی کمالات وجودی منتظران باید به مرحله‌ای برسد تا بتوانند عظمت و وجود آن حضرت را درک کنند:
غسل در اشک زدم کاهل طریقت گویند
پاک شو اول و پس دیده بر آن پاک انداز

شرح فراز‌هایی از ادعیه، ولی عصر (عج)

باتوجه‌به کلماتی که در فقرات دعا‌های مربوط به امام عصر (عج) وجود دارد، به حقایق زیادی می‌توان دست یافت که به بخشی از آن‌ها اشاره‌ای کوتاه و در حد وسع خواهیم کرد.

آغاز دعا

بیشتر ادعیه معمولا با «اللهم» شروع می‌شوند. اینکه خدا را می‌خواهیم و از او مدد می‌خواهیم، به‌دلیل فقر وجودی خودمان است و دیگر اینکه اراده و قدرت او بر هر اراده و قدرتی غلبه دارد و تقویت‌کننده همه اراده‌ها و قدرت‌هاست. کلمه «کُن» که در قرآن کریم در سوره نحل آمده است «إنَّما قَولُنا أرَدنَاهُ أن نَقُولَ لَه کُن فَیَکُونَ»، غلبه اراده و قدرت الهی برای ایجاد شیء و تحقق آنی آن است.

با وجود این، این کلمه از ناحیه بنده و عبد به‌مثابه تقاضای تحقق اراده و ایجاد شیء دیگر است، مثل اینکه انسان عبد بگوید «اللّهم إنی أسئ لولیک الحجة أن تقول له کن سالماً»؛ یعنی پروردگارا تقاضا می‌کنم از تو که برای، ولی ات حجةبن‌الحسن (ع) بگویی سالم باش، چراکه با این اراده او سالم خواهد بود. همان‌گونه که برای آتش بر ابراهیم چنین اراده‌ای را کرد؛ «یا نارُ کونی بَرداً و سَلاماً». در نتیجه آتش که مقهور اراده الهی است، بر آن پیامبر عظیم‌الشأن گلستان شد.

در این زمان و همه زمان‌ها

«فی هذه السّاعةِ و فی کلِّ السَّاعَة» نشان‌دهنده این است که آن حضرت اکنون متولد شده است و زنده و سلامت است و ناظر بر رفتار‌های ماست به‌اذن خداوند. «ولیّاً و حافظاً» درواقع خبر «کان» است؛ یعنی باید به این‌گونه باشد که «اللهّمّ إنِّی أسئَلُکَ لِوَلِیِّکَ الحُجَّةِ أن تَقولَ لَه کُن وَلِیّاً و حافِظاً و قائِداً و ناصِراً و دَلِیلاً و عَیناً...»؛ یعنی پروردگارا از تو درخواست می‌کنم که برای حجت خود اراده کنی که، ولی باشد، حافظ و رهبر و راهنما و چشم من (خدا روی زمین) باشد.

معنای دیگری هم که می‌توان بر این جمله آورد، این است که خداوندا، تو برای آن حضرت‌ولی، حافظ، قائد، ناصر، دلیل و عین باش. این معنا هم صحیح است، اما اگر معنای اول را مدنظر بگیریم، درواقع نشان‌دهنده این است که بحث امامت باید از ناحیه خداوند متعال باشد و امام را باید خداوند مشخص کند. برخلاف آنچه برخی افراد می‌گویند، معنای، ولی در حق متعال به‌معنای اولی در تصرف است، اما در بندگان و حتی اولیای خداوند این معنا لحاظ نمی‌شود.

در ادامه حتما بخوانید نگاهی به نقش زنان در زمینه سازی ظهور

معنای اسکان بر زمین

«حتّی تُسکِنَه أرضَکَ طَوعاً» باتوجه‌به اینکه حضرت، ولی عصر (عج) روی زمین اقامت دارند، اسکان در زمین دارای چه معنایی می‌تواند باشد؟ می‌تواند اشاره به این باشد که بر اساس آنچه از روایات به‌دست می‌آید، پس از ظهور حضرت، ولی عصر (عج)، حضرت‌مسیح (ع) نیز ظهور می‌کند و پشت‌سر آن حضرت نماز می‌خواند و به آن بزرگوار اقتدا می‌کند. شاید هم اشاره‌ای به این باشد که ائمه بزرگوار در رجعت روی زمین ساکن می‌شوند و از مقام والای روحانی به مقام زمینی می‌آیند و در اینجا استقرار پیدا می‌کنند تا آن حکومت طولانی الهی روی زمین اشاعه پیدا کند.