ارزش روایت و نشر حدیث

حدیث پیامبر و امامان (ع) دومین منبع شناخت اسلام است. پس از قرآن کریم، حدیث اهل‌بیت (ع) بالاترین متن مقدس روشنگر حیات طیبه و زندگی برتر در جهان است. در حدیث، هر سه بخش عقاید، احکام و اخلاق الهی وجود دارد. بر همین اساس، ترویج و نشر حدیث و حفظ آن و شرح و تفسیر و درک و فهم درس‌ها و پیام‌هایش برای همگام لازم است. بیشترین تعداد احادیث شیعه از امام جعفر صادق (ع) است و از این‌رو آن حضرت را احیاگر مذهب شیعه نامیده‌اند. حال سؤال این است که روایتگری حدیث معصومان (ع) چه ارزشی دارد؟ پاسخ این پرسش، درون خود احادیث وجود دارد.

 امام‌صادق (ع) در یک حدیث، با مقایسه راوی حدیث و عابد، ارزش فراوان روایتگری حدیث اهل‌بیت (ع) را آموزش داده‌اند. معاویه‌بن‌عمار گفته است: «قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِا... عَلَیْهِ‌السَّلَامُ: رَجُلٌ رَاوِیَهٌ لِحَدِیثِکُمْ یَبُثُّ ذلِکَ فِی النَّاسِ وَ یُشَدِّدُهُ فِی قُلُوبِهِمْ وَ قُلُوبِ شِیعَتِکُمْ، وَ لَعَلَّ عَابِداً مِنْ شِیعَتِکُمْ لَیْسَتْ لَهُ هذِهِ الرِّوَایَهُ، أَیُّهُمَا أَفْضَلُ: به امام‌صادق (ع) گفتم مردی است که حدیث شما را بسیار روایت می‌کند، حدیث را در بین مردم نشر می‌دهد و آن را در دل‌های شیعیان شما، جای‌گیر و استوار می‌سازد.

شاید عابدی از شیعیان شما باشد که در روایت، چون او نباشد و حدیث را نقل نکند و نشر ندهد، کدام‌یک از آن دو برتر و بهترند؟ امام‌صادق (ع) فرمودند: الرَّاوِیَهُ لِحَدِیثِنَا یَشُدُّ بِهِ قُلُوبَ شِیعَتِنَا أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ عَابِدٍ: راوی حدیث ما که آن را در بین مردم نشر می‌دهد و در دل‌های شیعیان ما جای‌گیر و استوار می‌سازد، از هزار عابد بهتر است».

از این پرسش و پاسخ، جایگاه بلند معنوی راوی حدیث، آشکار می‌شود. برتری یک راوی حدیث بر هزار عابد، شاید بسیار شگفت‌انگیز به نظر برسد، اما این حقیقتی است که امام‌صادق (ع) بر آن تأکید کرده‌اند. در این حدیث، سطح برتری یک بر هزار، عامل تشویق مسلمانان به کار درباره حدیث است. در این حدیث، هم در پرسش و هم در پاسخ امام، کلمه راویه وجود دارد. «تاء» آخر راوی برای مبالغه است و به معنی فردی است که بسیار خبر و سخن معصومان (ع) را نقل می‌کند.

در حدیث گفته‌شده، امام ششم (ع) از سه اقدام درباره حدیث یاد کرده‌اند. «روایت حدیث» و «بث حدیث میان مردم» و «استواری حدیث در قلوب شیعه»، سه نکته و کار مهم درباره حدیث است. کلمه «یَبُثُّ» هم در بیان پرسشگر و هم در پاسخ امام وجود دارد. یبث از مصدر بث به‌معنای پخش کردن و گستراندن و منتشر کردن و پراکندن است. هرکه حدیث را روایت و آن را دربین مردم پخش کند و انتشار دهد، بر هزار عابد برتری دارد. هرکه حدیث اهل‌بیت (ع) را روایت کند و در خانه و خانواده و منطقه و شهر و استان و کشور و جهان نشر بدهد و با حدیث، قلوب مردم را هدایت و ارشاد و راست و درست و استوار و محکم کند، بر هزار عابد برتری دارد.

هدف نقل و روایت حدیث، نشر آن دربین مردم و جای دادن در قلوب آنهاست. دل‌های شیعیان با شنیدن و فهم حدیث، محکم و استوار می‌شود. راوی حدیث می‌تواند تا دلنشین کردن محتوای حدیث و درس‌ها و پیام‌های آن و محکم کردن قلوب شیعیان تلاش کند. شیعیان باید با بهره‌گیری از همه راه‌ها، برای نشر و ترویج و جای دادن حدیث در دل انسان‌ها تلاش کنند.

با حدیث، دل‌ها روشن و از زنگار‌ها پاک می‌شود و زمینه سعادت در دنیا و آخرت فراهم خواهد شد. حدیث، گنجینه بی‌نظیر معارف اسلامی است و همگان برای شناخت سبک زندگی اسلامی به آن نیاز دارند.

در ادامه حتما بخوانید ماه رمضان؛ ماه برکت و رقابت در کار خیر

روایت حدیث در گفتار و نوشتار، هر دو امکان‌پذیر است. باید حدیث صحیح و حسن و موثق را تشخیص داد و سخنان اهل‌بیت (ع) را در بین مردم ترویج کرد. شایسته است هنگام سخن گفتن از حدیث، متن عربی هر حدیث و ترجمه فارسی و سند و مدرک آن نقل و نوشته شود و حدیث از منابع دارای اعتبار حدیثی، انتخاب شود تا اعتبار آن آشکار شود و بر فرد و جامعه تأثیر بگذارد. نقل و نوشتن حدیث، بی‌متن عربی و بی‌سند، راه را بر رواج احادیث غیرمعتبر و ضعیف و جعلی و دروغین می‌گشاید و انحراف ایجاد می‌کند و دل‌ها را سست و ضعیف و نااستوار می‌سازد و برخلاف محتوای این حدیث است.

منابع حدیث: بصائرالدرجات فی فضائل آل‌محمد (ع)، ج یک، ص ۷/ الکافی، ج یک، ص ۳۳/ منیه‌المرید فی ادب‌المفید و المستفید، ص ۳۷۳ / الوافی، ج یک، ص ۱۴۴/ تفصیل وسائل‌الشیعه، ج ۲۷، ص ۷۸ و ۱۳۷/ بحارالانوار، ج ۲، ص ۱۴۵.