خام‌فروشی رسانه‌ای پیام‌های دینی
حجت الاسلام محمدرضا زائری
کارشناس مسائل فرهنگی
با فرارسیدن ایام نیمه‌شعبان و زادروز خجسته منجی عالم، امام عصر، حضرت مهدی (عج)، بار دیگر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان رسانه ملی کشور در معرض تجربه جدی و آزمون حساس انتقال محتوای معارف مهدویت و انتظار به‌مخاطب عمومی قرار گرفت. شاید اگر پیش از انقلاب، فعالان جریان متدین و مذهبی تصوری از یک فرصت به‌گستردگی و تنوع شبکه‌های صداوسیما برای نشر مضامین مذهبی داشتند، برایشان باورپذیر نبود و کسانی که با دست‌خالی در مسجد محل برای انتقال محتوای دینی در حوزه مخاطبی ده‌نفره یا صدنفره می‌کوشیدند، نمی‌توانستند باور کنند که روزی چنین امکانات و ظرفیتی برای دراختیارگرفتن میلیون‌ها چشم‌وگوش در دست خواهند داشت. اما آیا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از این ظرفیت به‌درستی استفاده شده است یا به‌تعبیر برخی اهل ذوق از عصای معجزه‌گر حضرت موسى (ع) تنها برای تکاندن شاخه‌های درخت استفاده کرده‌ایم؟
متأسفانه باید اعتراف کرد که به‌دلایل گوناگون از این فرصت به‌شایستگی استفاده نشده است و اکنون به‌جایی رسیده‌ایم که رسانه ملی دارد کم‌کم آن موقعیت انحصاری را هم در رقابت نفس‌گیر با شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی از دست می‌دهد و ظرفیت‌های خود را به‌مرور واگذار می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات صداوسیما در عرصه تولیدات مذهبی «خام‌فروشی» رسانه‌ای یعنی عرضه مستقیم و بدون فراوری پیام‌های دینی اعم از سخنرانی‌های مذهبی، مجالس جشن و سرور یا مداحی‌ها و مناسک آیینی است. واقعیت انکارنشدنی این است که پیام‌های دینی نیز مانند هر محتوای دیگری نیاز به فراوری و تولید دارند تا محصولات متنوع برحسب نیاز مخاطب از آن به‌دست آید و کیفیت محصول رسانه‌ای ارتقا پیدا کند.
ساده‌ترین کار در ساخت برنامه‌های رسانه‌ای آن است که شما دوربین را در یک مسجد یا حسینیه روشن کنید و فیلم سخنرانی یا مداحی را به‌همان صورت یا فوقش با مختصری تدوین پخش کنید یا در نهایت روحانی کارشناس یا مداح را به استودیو بیاورید و با حضور یک مجری همان کار را بکنید یا در نهایت به‌جای یک دوربین با سه دوربین ضبط کنید و متأسفانه این اتفاقی است که در بسیاری از برنامه‌های دینی رخ می‌دهد.
دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد؛ از ساده‌پذیری مخاطب مذهبی و سرعت رضایت و عدم سخت‌گیری و تنزل سطح توقع آنان و میزان ارزیابی مالی و بودجه ناچیز برآورد‌های رایج برنامه‌های مذهبی بگیرید تا محدودیت‌هایی که در طول این سال‌ها برای برخی کارشناسان و برنامه‌سازان مذهبی به‌وجود آمده و روزبه‌روز عرصه برای سلیقه‌های متنوع تنگ‌تر شده است.
جامعه ما در همه عرصه‌ها مخصوصا در موضوعات دینی دچار تحول و تغییر مستمر شده و نسل جدید هر روز با پرسش‌ها و چالش‌های اعتقادی جدیدی مواجه است و به‌طور خاص در مورد انتظار امام موعود (عج) و موضوع مهدویت دغدغه‌ها و مسئله‌های جدی دارد.
آیا در مناسبت‌هایی مثل نیمه‌شعبان ما شاهد برنامه‌های پرسش‌وپاسخ صریح هستیم که مخاطب را قانع کند و به مشکلات ذهنی او پاسخ گوید؟
آیا شاهد برنامه‌های شاد مذهبی هستیم که عموم شهروندان را از گرایش‌ها و طیف‌های مختلف پوشش دهد؟
آیا شاهد تولیدات مذهبی اینفوگرافیک یا اطلاع‌رسانی‌های کوتاه و جذاب در قالب انیمیشن هستیم؟
آیا ویدئوکلیپ‌هایی از سرود‌ها و ترانه‌ها به‌طور خاص برای این مناسبت تولید شده است که با موسیقی حرفه‌ای و کارگردانی هنری ماندگار شود؟
آیا مخاطبان متنوع غیرمسلمان یا مسلمانان اهل‌سنت در تولید برنامه‌های دینی مدنظر هستند؟
پرسش‌های بسیاری می‌توان مطرح کرد و انواع قالب‌های تولیدی رسانه‌ای را، غیر از سخنرانی که معمولا در برنامه‌های دینی استفاده می‌شود، در نظر گرفت و جست‌وجو کرد؛ از قبیل فیلم‌ها و مجموعه‌های داستانی، مسابقات، طنز، برنامه‌های ترکیبی و...
همان‌طور که خام‌فروشی مواد نفتی ضرر است و چنان‌که رهبر انقلاب بار‌ها بر آن تأکید داشته‌اند، برای اقتصاد کشور خسارت دارد، خام‌فروشی رسانه‌ای هم برای ارتباطات دینی زیان خواهد بود و تنها در صورتی هدف متعالی انتقال پیام و اثرگذاری بر مخاطب محقق می‌شود که برنامه‌های رسانه‌ای حرفه‌ای از مواد خام تبلیغات دینی تولید شود.
متأسفانه باید اعتراف کرد که به‌دلایل گوناگون از این فرصت به‌شایستگی استفاده نشده است و اکنون به‌جایی رسیده‌ایم که رسانه ملی دارد کم‌کم آن موقعیت انحصاری را هم در رقابت نفس‌گیر با شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی از دست می‌دهد و ظرفیت‌های خود را به‌مرور واگذار می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات صداوسیما در عرصه تولیدات مذهبی «خام‌فروشی» رسانه‌ای یعنی عرضه مستقیم و بدون فراوری پیام‌های دینی اعم از سخنرانی‌های مذهبی، مجالس جشن و سرور یا مداحی‌ها و مناسک آیینی است. واقعیت انکارنشدنی این است که پیام‌های دینی نیز مانند هر محتوای دیگری نیاز به فراوری و تولید دارند تا محصولات متنوع برحسب نیاز مخاطب از آن به‌دست آید و کیفیت محصول رسانه‌ای ارتقا پیدا کند.
ساده‌ترین کار در ساخت برنامه‌های رسانه‌ای آن است که شما دوربین را در یک مسجد یا حسینیه روشن کنید و فیلم سخنرانی یا مداحی را به‌همان صورت یا فوقش با مختصری تدوین پخش کنید یا در نهایت روحانی کارشناس یا مداح را به استودیو بیاورید و با حضور یک مجری همان کار را بکنید یا در نهایت به‌جای یک دوربین با سه دوربین ضبط کنید و متأسفانه این اتفاقی است که در بسیاری از برنامه‌های دینی رخ می‌دهد.
دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد؛ از ساده‌پذیری مخاطب مذهبی و سرعت رضایت و عدم سخت‌گیری و تنزل سطح توقع آنان و میزان ارزیابی مالی و بودجه ناچیز برآورد‌های رایج برنامه‌های مذهبی بگیرید تا محدودیت‌هایی که در طول این سال‌ها برای برخی کارشناسان و برنامه‌سازان مذهبی به‌وجود آمده و روزبه‌روز عرصه برای سلیقه‌های متنوع تنگ‌تر شده است.
جامعه ما در همه عرصه‌ها مخصوصا در موضوعات دینی دچار تحول و تغییر مستمر شده و نسل جدید هر روز با پرسش‌ها و چالش‌های اعتقادی جدیدی مواجه است و به‌طور خاص در مورد انتظار امام موعود (عج) و موضوع مهدویت دغدغه‌ها و مسئله‌های جدی دارد.
آیا در مناسبت‌هایی مثل نیمه‌شعبان ما شاهد برنامه‌های پرسش‌وپاسخ صریح هستیم که مخاطب را قانع کند و به مشکلات ذهنی او پاسخ گوید؟
آیا شاهد برنامه‌های شاد مذهبی هستیم که عموم شهروندان را از گرایش‌ها و طیف‌های مختلف پوشش دهد؟
آیا شاهد تولیدات مذهبی اینفوگرافیک یا اطلاع‌رسانی‌های کوتاه و جذاب در قالب انیمیشن هستیم؟
آیا ویدئوکلیپ‌هایی از سرود‌ها و ترانه‌ها به‌طور خاص برای این مناسبت تولید شده است که با موسیقی حرفه‌ای و کارگردانی هنری ماندگار شود؟
آیا مخاطبان متنوع غیرمسلمان یا مسلمانان اهل‌سنت در تولید برنامه‌های دینی مدنظر هستند؟
پرسش‌های بسیاری می‌توان مطرح کرد و انواع قالب‌های تولیدی رسانه‌ای را، غیر از سخنرانی که معمولا در برنامه‌های دینی استفاده می‌شود، در نظر گرفت و جست‌وجو کرد؛ از قبیل فیلم‌ها و مجموعه‌های داستانی، مسابقات، طنز، برنامه‌های ترکیبی و...
همان‌طور که خام‌فروشی مواد نفتی ضرر است و چنان‌که رهبر انقلاب بار‌ها بر آن تأکید داشته‌اند، برای اقتصاد کشور خسارت دارد، خام‌فروشی رسانه‌ای هم برای ارتباطات دینی زیان خواهد بود و تنها در صورتی هدف متعالی انتقال پیام و اثرگذاری بر مخاطب محقق می‌شود که برنامه‌های رسانه‌ای حرفه‌ای از مواد خام تبلیغات دینی تولید شود.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
