سیلوی گندم مشهد در فهرست میراث صنعتی کشور ثبت شد

محمود طغرایی در گفت‌وگو با خبرنگار شهرآرانیوز، افزود: مجموعه کنونی سیلوی مشهد در حدود ۹ هکتار بوده و این مجموعه از حدود هشتاد سال قبل تاکنون و به فراخور نیاز، توسعه یافته است. آنچه در بررسی نقشه‌ها و عکس‌های هوایی قدیمی مشخص است، قسمت قدیمی‌تر این مجموعه بوده که شامل سیلوی قدیمی ۱۶ هزار تنی و ساختمان‌های اداری و پشتیبانی آن می‌شود و از سال ۱۳۱۸ شمسی مدنظر مهندسان بوده و هم‌اکنون در داخل مجموعه قرار دارد. این بخش از سیلو شامل ساختمان محل تخلیه از ماشین‌های حمل گندم، ساختمان بتنی مخزنی گندم ۱۶ هزار تنی و بخش تأسیسات و تولید برق است.

رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: در قدیم، ورودی کامیون‌های گندم، یک ساختمان محل تخلیه در سیلو قرار داشته و شامل ده محل تخلیه بوده است.

در ادامه حتما بخوانید عکس‌هایی از روند احیای تونل تاریخی میدان ده دی

طغرایی تصریح کرد: در این محل، کامیون‌ها گندم‌های واردشده را بر روی سطح زمین و در قیف‌های بزرگ بتنی، خالی می‌کنند. در زیر این محل فضایی بزرگ و تونل‌مانند است و یک مسیر نقاله‌ای، گندم‌ها را به سمت فضای زیر مخزن بزرگ بتنی منتقل می‌کند.

او اظهار کرد: ساختمان مخزن بتنی ۱۶ هزار تنی با ۵۲ متر ارتفاع، ۱۶۰ متر طول و ۴۰ متر عرض شامل ۱۱ کندو یا مخزن استوانه‌ای در سه ردیف است.

رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی با بیان اینکه در بخش شرقی این مجموعه مخازن بتنی، ساختمان انتقال گندم‌ها از پایین به سمت بالا قرار دارد، گفت: گندم‌ها از طریق یک نقاله از بخش تخلیه به این بخش منتقل و از این بخش در چند مرحله و آن هم به‌وسیله نقاله و ماشین‌آلات مخصوص، بوجاری، شن‌گیری و پاک‌سازی شده و از قسمت بالای مخازن بتنی به داخل آن‌ها ریخته می‌شوند. این مراحل در بخش شرقی ساختمان اصلی سیلو، گام به گام انجام می‌شود.

طغرایی افزود: در انتها، پایین هریک از ۳۳ سلول‌ یا کندوی بتنی، منفذی است دریچه‌دار که با بازکردن آن‌ و به‌وسیله سه سری نقاله، گندم‌ها از هریک از کندوها تخلیه شده و وارد مسیر بارگیری و بردن به کارخانه آرد می‌شوند.

وی تصریح کرد: در سالن تحتانی زیر کندوها و تمام مراحل ورود، نگهداری و خروج محموله از طریق یک اتاق فرمان قابل کنترل و مدیریت است. در بالای تخته فرمان این ساختمان، آرم شرکت آلمانی زیمنس نصب شده است و کنترل کلیه اقدامات مجموعه همچنان از طریق همین اتاق فرمان انجام می‌شود.

رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی اظهار کرد: ماشین‌آلات در هر قسمت، نوارهای نقاله، سیستم برق‌رسانی و کابل‌کشی، دستگاه‌های تولید برق و موتورهای راه‌برنده همچنان همان وسایل اولیه بوده و کار می‌کنند.

طغرایی گفت: سازه اصلی این ساختمان از بتن مسلح یکپارچه است که در زمان ساخت با قالب های احتمالاً چوبی قالب‌بندی شده و به صورت یکپارچه درآمده است.

او افزود: در بخش شرق، وجود راه‌پله‌ بتنی و نرده‌های آهنی پرچی و دسته‌های چوبی آن جالب توجه است. در این بخش و در زمان ساخت سیلو، یک آسانسور وجود داشته و هم‌اکنون نیز کار می‌کند.

طغرایی یادآور شد: ورود ایران به دوران مدرنیته در دوره پهلوی اول و توسعه روزافزون کمی و کیفی شهرنشینی و ضرورت‌ استفاده از فناوری روز دنیا، موجب حرکت به سوی توسعه صنعت شد. افزایش جمعیت شهرها و امنیتی که در این دوره نسبت به اواخر قاجار رخ داد، تأمین خوراک و تضمین بهداشت عمومی را ایجاب کرد. ارتباطاتی که پهلوی اول با اروپا پیدا کرد و مراوداتی که با آلمانی‌ها داشت، موجب ورود فناوری اروپایی و به‌ویژه آلمانی به ایران شد.

رئیس اداره ثبت حرایم آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی تصریح کرد: میراث صنعتی سیلوسازی و اهمیت توجه به برنامه‌ریزی کلان و همچنین کیفیت بسیار عالی شرکت سازنده و از طرف دیگر نحوه صحیح بهره‌برداری و نگهداری مهندسان و کاربران فنی، پدیده‌ای منحصربه‌فرد در این مجموعه به‌ جای گذاشته که هم‌چنان و پس از ۸۰ سال بهره‌برداری مداوم مورد استفاده است.

طغرایی ادامه داد: احداث سیلوی جدید ۱۴۰ هزار تنی که در سال ۱۳۵۳ شمسی در غرب این سیلو و توسط شوروی‌ها ساخته شده، فعالیت‌های سازمان غله را در مجموعه سیلو ایجاد کرده است. خوشبختانه در طول هشتاد سال گذشته بخشی از تأسیسات و دستگاه‌ها تعمیر یا تعویض شده ولی کلیات این اثر دست‌نخورده و اصیل باقی مانده است.