ویروس آموزش غیراصولی در جان تئاتر مشهد

قاسمی- به گزارش شهرآرانیوز، این مسئله، افراد اهل و بادانش و باتجربه تئاتر را، چون اسپند روی آتش پریشان کرده است. آسیب‌های چنین پیامدی برای همگان روشن است. ضعیف‌شدن حوزه تخصصی تئاتر، آسیب‌دیدن آموزش، پایین آمدن کیفیت اجرا‌های عمومی و تضعیف آثار جشنواره‌ای تنها بخشی از این پیامدهاست که قلب تئاتر مشهد را نشانه گرفته‌اند. این موضوعات همیشه در تئاتر مشهد وجود داشته، اما تابستان‌ها که فصل برگزاری کلاس‌های آموزشی است، این مسئله نمایان‌تر می‌شود. هنرجویانی که دوست دارند در کلاس‌های بازیگری ثبت‌نام کنند، منبع و مرجع مشخصی برای تحقیق ندارند و صرفا با دیدن نام یک نمایش معروف یا پوستری که احتمالا آن را در جشنواره‌ای دیده‌اند، برای انتخاب استاد تصمیم می‌گیرند. بی‌آنکه بتوانند تفاوت میان بازیگری یا کارگردانی خوب را با مدرس خوب تشخیص دهند.

 

 

بهانه تهیه این گزارش گفت‌وگو با کارگردان تازه‌کار تئاتر بود که داشت عده‌ای را جذب کلاس‌هایش می‌کرد. برایمان جالب بود چطور جوانی ۲۲ ساله که فقط یک نمایش جمع‌وجور بلک باکسی آن هم با کیفیت پایین اجرا کرده است، حالا با استفاده از پوستر و تبلیغات آن کار قرار است کلاس برگزار کند، آن هم کلاس حضوری و مجازی. اما وقتی صحبتمان از تبلیغات و جذب هنرجو گذشت و وارد گفت‌وگوی دوستانه‌ای شدیم، اعترافاتی کرد که برایمان جالب بود. او می‎گفت در این شهر کارش دیده نمی‌شود، مگر با اسم درآوردن. به گفته او کانال تلگرامی‌اش برای جذب هنرجو تا حد زیادی جواب داده است و هفته‌ای ۲ شب کلاس بازیگری برگزار می‌کند. کلاس‌هایی هم در یکی از آموزشگاه‌های پایین شهر برگزار می‌کند و دستمزد اندکی دریافت می‌کند. اما سال آینده دیگر با این دستمزد‌ها کار نمی‌کند، چون حتما تا یک سال دیگر شهرت می‌یابد. صحبتمان که صمیمی‌تر شد، کمی هم درددل کرد و از حمایت‌نشدن صحبت کرد و اینکه کسی در این شهر نیست تا دست او را بگیرد. او معتقد است باید به این شکل دیده شود، اما احتمالا نمی‌دانست با این کار چه ضربه‌ای به آموزش این شهر وارد می‌کند.

 

برگزاری کلاس آموزشی در مکانی که برای تمرین تئاتر اجاره شده است، یکی دیگر از روش‌های برگزاری کلاس‌های بازیگری غیراصولی در تئاتر است که مدتی است رواج یافته است. روشی که به برخی افراد سوءاستفاده‌گر که گاه در بین آن‌ها اهالی باتجربه تئاتر هم دیده می‌شوند، اجازه می‌دهد با روش‌های غیراصولی آموزش تئاتر را تحت تأثیر قرار دهند. این کلاس‎‌ها بیشتر جنبه اقتصادی دارند و هنرجویان معمولا پس از چند جلسه کلاس را رها می‌کنند، اما انگار هزینه همین چند جلسه برای افراد سوءاستفاده‌گر کافی است تا به هدفشان برسند و دامشان را در مکانی دیگر پهن کنند. این مسئله از سوی برخی اهالی تئاتر که آموزش را به‌صورت اصولی پیگیری می‌کنند، جزو آسیب‌های جدی است. مدیر پردیس تئاتر مستقل مشهد با بیان اینکه قبلا برای خودشان چنین اتفاقی افتاده بود که متوجه آن شده بودند و جلوش را گرفتند، می‌گوید: در مکان قبلی پردیس تئاتر مستقل شخصی مکان را برای تمرین تئاتر از ما اجاره می‌کرد، اما متوجه شدیم در این زمان بازیگری آموزش می‌دهد که مانع از فعالیتش شدیم. احتمالا این اتفاق در بسیاری از مکان‌های تئاتری می‌افتد و این خیلی بد است که هر کسی به خودش اجازه می‌دهد دست روی آموزش تئاتر بگذارد.
عودی ادامه می‌دهد: اگر قرار باشد همه آموزشگاه‌ها مجوز برگزاری کلاس بازیگری داشته باشند، دیگر چه کاری است که این همه هزینه می‌کردم! برای برپایی یک مکان فرهنگی و هنری، می‌رفتم در فرهنگ‌سرا‌ها یا آموزشگاه‌های مختلف کلاس برگزار می‌کردم. برایم عجیب است وقتی مجوز باید از طریق اداره ارشاد پیگیری شود، چطور افراد حتی سرشناس دست به این کار می‌زنند.
به گفته عودی مسئولان باید بتوانند این اتفاقات را رصد کنند و اگر نمی‌توانند، این ضعف مهمی برایشان محسوب می‌شود.

«آموزش‌های غیر اصولی و برگزاری کلاس‌های آموزش تئاتر به‌صورت غیرمجاز تهدیدی جدی برای تئاتر مشهد است.» پیش‌کسوت تئاتر مشهد که سال‌ها به‌عنوان مدرس فعالیت کرده و شاگردان زیادی را در عرصه تئاتر پرورش داده است، با بیان این مطلب می‌گوید: این تهدید در حال پررنگ‌تر شدن است و به مسئله جدی تبدیل شده است. توجه به این موضوع در دستورکار هیچ کدام از نهاد‌ها و متولیان تئاتر نیست و این اتفاق تلخ به‌زودی دامن تئاتر را خواهد گرفت.
فرشید تمری ادامه می‌دهد: الان دامنه حوزه تخصصی تئاتر آن‌قدر بی‌دروپیکر شده است که هر کسی به خودش حق می‌دهد وارد این حوزه تخصصی شود و آموزش دهد. من تعجب می‌کنم از کسی که کاری را کارگردانی کرده است، بعد فراخوان آموزش کارگردانی تئاتر می‌دهد و هیچ کس هم بر این کار نظارتی ندارد.
بازیگر خوب با مدرس خوب فرق می‌کند
تمری همچنین از آموزشگاه‌هایی سخن می‌گوید که حاضرند برای پرداخت دستمزد کمتر از افراد مبتدی برای آموزش استفاده کنند. منکر این نمی‌شوم که ممکن است آن فرد، بازیگر یا کارگردان خوبی باشد، اما ممکن است اصول آموزش‌دادن را نداند. به‌نظر من معلمی با کارگردانی و بازیگری فرق دارد. امکان دارد طرف نویسنده خوبی باشد، اما مدرس نباشد، زیرا انتقال تجربه خودش یک هنر مستقل است.
او از کوتاهی ارگان‌های متولی سخن می‌گوید و در ادامه به برخی مراکز، چون انجمن هنر‌های نمایشی، مرکز آفرینش‌های هنری، آستان قدس و حوزه هنری هشدار می‌دهد تا در انتخاب مدرسان آگاهانه عمل کنند.

 

نویسنده و کارگردان تئاتر مشهد در بخشی دیگر از صحبت‌هایش به مسئله اخلاق اشاره می‌کند و اینکه بخشی از آموزش تئاتر اخلاق‌مداری است. او می‌گوید: اخلاق رکن اصلی تئاتر است و اصلا تئاتر بشری‌ترین هنر خلقت است؛ بنابراین باید اخلاق را در کنار تکنیک آموزش داد. درحالی که می‌بینیم بسیاری از کلاس‌ها این مسئله را مدنظر قرار نمی‌دهند و همین می‌شود که حواشی و معضلاتی گریبان تئاتر را می‌گیرد و در مواردی حتی پای نیرو‌های امنیتی باز می‌شود.
تولید آثار ضعیف به‌جای تولید آثار فاخر، حضور هنرمندان متزلزل و ناپایدار به‌جای هنرمندان پایدار و تبدیل‌شدن جامعه تئاتر به جامعه‌ای لاغر و کم‌بنیه از دیگر نتایج توجه‌نکردن به آموزش تئاتر است که تمری به آن‌ها اشاره می‌کند.
به گفته این منتقد تئاتر بر اساس بخش‌نامه ۸۰۰۸۰ ریاست جمهوری، هرگونه فعالیت تئاتری از سوی هر ارگانی باید زیرنظر ارشاد انجام شود، اما الان این دستورالعمل نهاد ریاست جمهوری اجرا نمی‌شود و مثل این است که مسابقات تخصصی ورزشی زیرنظر تربیت‌بدنی اجرا نشود.
تمری در ادامه این سؤال را مطرح می‌کند که چرا همه فعالیت‌های مختلف مسیر خودشان را طی می‌کنند غیر از تئاتر که هر اداره و ارگانی در آن دخالت می‌کند؟
او در پاسخ به این سؤال از ضعیف عمل‌کردن متولیان یاد می‌کند و می‌گوید: در وزارت ارشاد دستورالعمل واضحی برای این کار نیست، بنابراین در اجرا هم نمی‌شود آن را عملی کرد و این حکایت گربه‌ای شده است که روی پیانو راه می‌رود، صدایی تولید می‌شود، اما آیا آن صدا ملودی منظم و زیبایی است؟