گفتگو با زهرا تندکار، هنرمند نگارگر مشهدی

شکیبا افخمی راد/شهرآرانیوز -  زهرا تندکار حدودا از سال ۱۳۸۱ و زمانی که در بیرجند دانشجو رشته برق بوده، کار هنری‌اش را با رشته خوش‌نویسی آغاز کرد. تندکار درباره چگونگی گرایشش به هنر توضیح می‌دهد: زمانی که در دانشگاه بیرجند بودم یکی از اساتیدم به نام سیدرضا صفوی در زمینه هنر‌های تجسمی فعالیت می‌کرد، روحیه و فضای کار‌های استاد صفوی باعث شد به هنر علاقه‌مند و هنرجوی ایشان شوم. وقتی هم رشته خوش‌نویسی را آغاز کردم دیدم، هنر می‌تواند پاسخ‌گوی نیاز‌های روحی من باشد به همین دلیل فعالیت در این باره برای من بسیار جدی شد.

 

او خاطرنشان می‌کند: زمانی که به مشهد آمدم رشته تذهیب را دورادور با استاد صفوی کار کردم و بعد از آن نیز تشعیر را زیرنظر احسان افشار فرا گرفتم.

این نگارگر با اشاره به اینکه برای یادگیری رشته گل و مرغ به تهران رفته است می‌گوید: من، چون از سال ۱۳۸۴ درکارگاه نگارگری خانه ملک مشغول به کار بودم، شیوه‌ها و تکنیک‌های بسیاری را از اساتید مطرح مشهد که آنجا بودند می‌دیدم، ولی دوست داشتم خارج از این فضا نیز تکنیک‌های افراد دیگری را هم یاد بگیرم. به همین دلیل برای فراگیری رشته گل و مرغ نگارگری به تهران رفتم تا این هنر را زیر نظر محمدباقر آقامیری که جزو هنرمندان سرآمدکشور در زمینه نگارگری هستند آموزش ببینم.


خانه ملک منحصر‌به‌فرد است
تندکار که توانسته در رشته تذهیب نشان درجه دو هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کسب کند از سه سال پیش مسئولیت مرکز آموزش و پژوهش هنر‌های سنتی خانه ملک را بر عهده گرفته است. کاری که به گفته این هنرمند باعث شده فعالیت‌های هنری‌اش کم‌رنگ‌تر شود و بیشتر درگیر سیستم اداری و مدیریتی باشد.

او درباره فعالیت‌های هنری این مکان توضیح می‌دهد: هنرمندان ۱۸ رشته از هنر‌های سنتی ایرانی در کارگاه‌های مختلف خانه‌ملک مشغول به فعالیت هستند و اثر هنری خلق می‌کنند. درکنار این کارگاه‌ها نیز نمایشگاه دائمی از آثار هنری همیشه در آنجا برقرار است.

این نگارگر خاطرنشان می‌کند: خانه‌ملک یک بنای تاریخی است که از نظر قدمت و معماری در مشهد منحصربه‌فرد است. علاوه بر این در سطح کشور تنها مجموعه‌ای است که آثار شاخص هنری که در آن به نمایش درآمده همان‌جا از سوی هنرمند خلق شده‌است، به طوری که بازدیدکننده می‌تواند تمام مراحل اجرای کار را ببیند و هر سؤالی که در ذهنش باشد را رودررو از خود هنرمند بپرسد.

به گفته تندکار علاوه بر آثار هنرمندان خانه ملک، آثار دیگر هنرمند استان و حتی هنرمندان خارج استان که مجوز از صنایع دستی دارند در این مکان به نمایش و فروش گذاشته شده‌است.
او درباره وضعیت این مجموعه پس از بازگشایی بعد از تعطیلی‌های ایام کرونا نیز توضیح می‌دهند: الان وضعیت به صورتی نیست که انتظار داشته باشیم کسی برای بازدید بیاید چه برسد به آنکه خریدی انجام دهد.

این هنرمند تأکید می‌کند: اوضاع در روز‌های کرونایی خیلی بد بود و همچنان هم هست. هنرمندی که اثر تولید می‌کرده الان در خانه حبس است و آثارش دیده نمی‌شوند تقریبا خیلی از هنرمندان ما درآمد‌شان به صفر رسیده‌است. اما تنها چیزی که در این مدت برای بهبود وضعیت هنرمندان وعده داده شده ابلاغ وام حمایتی کروناست که آن هم برای تمام کسب و کار‌ها بوده یعنی برای قشر هنرمند تدابیر خاصی درنظر گرفته نشده‌است.

تندکار همچنین این نکته را یادآوری می‌کند که پیش از کرونا نیز آثار هنرمندان فروش چشمگیری نداشته‌است. او علت این اتفاق را وضعیت نامناسب اقتصادی و نبود عرضه درست آثار می‌داند.

به باور این نگارگر اگر هنرمند وارد فضای بازار نشود، از گردونه اقتصادی حذف خواهد شد. او با تأکید بر وضعیت نامناسب فروش آثار هنری می‌گوید: من اگر بخواهم سطح کیفی هنرم را پایین بیاورم و به کار بازاری تبدیل کنم هرجایی باشم تا حدی می‌توانم آب باریکه را حفظ کنم حال اگر تهران باشم تا حدودی بهتر می‌توانم کار کنم، اما اگر بخواهم اثری که ارزش هنری دارد خلق کنم که مهر هنری خودم در آن وجود داشته‌باشد، در هرکجا باشم کار خیلی سخت و چالش برانگیزی را پیش‌رو دارم. من خیلی تلاش کرده‌ام، اما با موضوعات و مسائلی روبه‌رو شدم که ترجیح دادم در کنجی بمانم و برای خودم کار کنم و از همان حال و هوای هنری خودم لذت ببرم.


شرایط برای برگزاری نمایشگاه مهیا نیست
تندکار تا به امروز حدود ۴۰ نمایشگاه گروهی در مراکز استان‌های مختلف مثل مشهد، تهران، شیراز، کرمانشاه و همدان و ۲ نمایشگاه انفرادی در شهر‌های مشهد و بیرجند برگزار کرده و حتی در چند نمایشگاه گروهی خارج از کشور نیز حضور داشته‌است. اما چندی است که دیگر آثارش را به نمایش نگذاشته است. این نگارگر با بیان اینکه هنرمند باید از برگزاری نمایشگاه هدف خاصی داشته باشد می‌گوید: این روز‌ها روال کار نمایشگاه‌ها به این صورت است که هنرمند تبلیغات انجام می‌دهد و آثارش را در یک مکان به نمایش می‌گذارد. بعد از آن برخی دوستان و آشنایان و قشر هنرمند به نمایشگاه می‌آیند و از آثارش تعریف می‌کنند. در واقع من از این تقدیر و تشکر‌ها زیاد شنیده‌ام، از این‌رو دلیلی برای برپایی نمایشگاه ندارم.

این هنرمند با بیان اینکه مسیر هنر انتها ندارد یادآور می‌شود: هنر یک مسیر متعالی دارد که باید در آن جلو رفت. یعنی اینکه حتی اگر نفر اول در یک جشنواره مهم هم بشوی برای خودت راضی کننده نیست و دوست داری همچنان مسیرهنری‌ات را ادامه دهی.

او تأکید می‌کند: من از راهی که رفتم راضی‌ام، اما از نقطه‌ای که در آن هستم چندان راضی نیستم به اضافه اینکه چندسالی است درگیر کار‌های اداری شده‌ام و همین موضوع من را کمی از برنامه‌هایم عقب انداخته است و باید قطعا آن را جبران کنم.

تندکار دغدغه‌هایش برای نگارگران را نیز این‌گونه بیان می‌کند: ما هنرمندان خوبی داریم که مشغول فعالیت هستند، اما مورد حمایت از طرف هیچ نهادی قرار نمی‌گیرند.

او تأکید می‌کند: در کشور ما متولیان هنر آن‌قدر زیاد هستند که با پراکنده انجام دادن کار‌ها و موازی‌کاری، نمی‌توانند یک قدم محکم در حمایت از هنر بردارند. همین موضوع نیز باعث می‌شود ما هنرمندان درجه یک و پیش‌کسوتی داشته باشیم که وقتی وضعیت حال و زندگی‌شان را می‌بینیم متأسف شویم، افرادی که حقوق و بیمه ندارند، اما اطرافشان پر از کار‌های درجه یک است که نمی‌دانند با آن‌ها چه کنند.به باور این نگارگر، وقتی هنرمندان جوان اوضاع پیش‌کسوتان را می‌بینند قطعا از ادامه دادن مسیر هنری دلسرد می‌شوند.