کشتی هوایی «آر ۱۰۰»: یک «هتل پرنده»، ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۰

ترجمه عاطفه همایونی | شهرآرانیوز - ساخت کشتی هوایی «آر ۱۰۰» بخشی از برنامه توسعه کشتی‌های هوایی بریتانیا برای جابه‌جایی مسافران و خدمات پستی بین بریتانیا و کشور‌های زیر سلطه این امپراتوری (هند، استرالیا و کانادا) بود. در این برنامه از ابتدا پیشنهاد ساخت ۲ فروند کشتی هوایی مطرح شد: یکی «آر ۱۰۱» با طراحی و نظارت وزارت هوانوردی بریتانیا و دیگری «آر ۱۰۰» با اجرای شرکتی خصوصی. «آر ۱۰۰» را که بارنز والیس طراحی کرد، اولین کشتی هوایی‌ای بود که ساخت آن در شرکت «هاودن» مستقر در «یورک‌شایر» انجام شد. بدنه این کشتی که ساخت آن در سال ۱۹۲۹ به پایان رسید، از دورالمین، یک آلیاژ آلومینیمی اولیه، بود. حدود ۲۰ هزار و ۲۰۰ مترمربع کتان بزرگ هم که از متصل‌کردن تکه‌های کوچک‌تر تهیه شده بود، بدنه کشتی هوایی را می‌پوشاند. در داخل این بدنه غار مانند که ۱۴۶ هزار مترمکعب مساحت داشت، ۱۷ کیسه گازی گنجانده شده بود که باعث شناورشدن کشتی هوایی می‌شد. این کیسه‌ها که از جنس روده گاو بودند، با حدود ۱۴میلیون مترمکعب هیدروژن بیش‌ازحد اشتعال‌پذیر پر شده بودند. ایالات‌متحده انحصار هلیوم، یکی دیگر از گاز‌های سبک‌تر از هوا، را در اختیار داشت، ولی این گاز در کیفیت‌های مورد نیاز برای برنامه کشتی هوایی در دسترس بریتانیا نبود.

 

برخلاف ساخت ساده و ابتدایی «آر ۱۰۰»، قسمت خدمه و مسافران در مرکز ناهموار کشتی هوایی، بسیار مجلل طراحی شده بود، ۲ ردیف پلکان به اتاق غذاخوری داخلی منتهی می‌شد. غذاخوری و فضای مرکزی دارای گالری‌هایی بودند که مسافران می‌توانستند به‌راحتی به آن‌ها دسترسی پیدا کنند. در هر طرف ۲ پنجره بزرگ تمام‌نما وجود داشت که به عرشه تفریحی ۲ طبقه باز می‌شد و فضای داخلی را بزرگ‌تر، بازتر و پرنورتر می‌کرد. «آر ۱۰۰» می‌توانست ۱۰۰ مسافر را در مجموعه‌ای از اقامتگاه‌ها، شامل ۱۴ کابین ۲ تخته و ۱۸ کابین ۴ تخته استقرار دهد. محل اقامت مسافران با ۲ ردیف پنجره بسیار بلند به شکل منحنی در ۲ طرف کشتی، ۲ عرشه تفریحی بیرون را روشن می‌ساخت. گالری‌ای به کابین‌های عرشه بالایی منتهی می‌شد که از آنجا عرشه تفریحی پایین دیده می‌شد. سالن غذاخوری داخل کشتی بود و می‌توانست در یک نشست، ۵۶ مسافر را در خود جا دهد. غذا در آشپزخانه‌ای الکتریکی در مجاورت سالن غذا‌خوری آماده می‌شد و بعد از طریق پنجره‌ای بزرگ به‌وسیله گارسون‌ها به اتاق پذیرایی می‌رفت. بروشور تبلیغاتی «آر ۱۰۰»، این کشتی هوایی را «یک هتل کوچک» و «در راحتی جایی بین واگن استراحت قطار و کشتی اقیانوس‌پیما» توصیف می‌کرد. «آر ۱۰۰» اولین پرواز خود را صبح روز ۱۶ دسامبر ۱۹۲۹ انجام داد. این کشتی پس از ترک «هودن» در ساعت ۷:۵۳ به آرامی به «یورک» پرواز کرد، سپس مسیر «فرودگاه نیروی هوایی سلطنتی کاردینگتون» در «بدفوردشایر» را انتخاب کرد. در این پرواز «آر۱۰۰» با ۵ موتور حرکت می‌کرد، زیرا یکی از موتور‌ها به‌دلیل ترک‌خوردن خنک‌کننده‌های آبی باید خاموش می‌شد. درنهایت پرواز این کشتی هوایی در ساعت ۱۳:۴۰ دقیقه به پایان رسید.

پس از ۷ پرواز و آزمایش موفقیت‌آمیز برای بررسی اثر موجی در پوشش بیرونی، قرار بر این شد یکی از ۲ کشتی هوایی جدید، برای آزمایش مسافت‌های طولانی‌تر بر فراز اقیانوس اطلس پرواز کند. از آنجایی که «آر ۱۰۱» برای اعمال تغییرات بیشتر در طراحی برای افزایش ارتفاع، به انبار شماره یک برگردانده شده بود، «آر ۱۰۰» مأمور سفر به کانادا شد تا با موفقیت از اقیانوس اطلس عبور کند و بر روی دکلی تازه تاسیس در مونترال متوقف شود. کشتی در ساعت ۲:۴۸ دقیقه بامداد روز ۲۹ ژوئیه ۱۹۳۰ از دکل کاردینگتون خارج شد. این کشتی بر فراز اقیانوس اطلس به پرواز درآمد و به سمت ساحل نیوفاندلند حرکت کرد.

مسیر اقیانوس اطلس آرام بود، اما کشتی هوایی در دره سنت لارنس با چند موقعیت مشکل‌ساز مواجه شد. در نزدیکی «لیل-او-کودر»، تغییر باد شدیدی که تابه‌حال با آن مواجه نشده بود، به «آر۱۰۰» ضربه زد. تعدادی شکستگی بسیار بزرگ روی ۳ پره ایجاد شد و موتور‌ها باید به‌مدت ۸ ساعت متوقف می‌شدند تا تعمیرات انجام شود. بیش از ۴۰ هزار نفر از مردم شهر «کبک»، وقتی کشتی هوایی به آرامی بالای سر آن‌ها پرواز می‌کرد، فریاد خوش‌حالی سر دادند و برای آن‌ها دست تکان دادند.

حادثه دوم با نزدیک‌شدن به مونترال و پرواز «آر ۱۰۰» در میان ابر‌های طوفانی آن منطقه اتفاق افتاد. این‌بار فشار هوای روبه‌بالای بسیار قوی باعث آسیب بیشتر به پره‌ها شد. سرانجام «آر ۱۰۰» در ساعت ۵:۳۷ دقیقه صبح یک اوت، از سفری ۷۸:۴۹ دقیقه‌ای به دکل مونترال رسید، سفری به طول ۳۳۶۴ مایل. این کشتی هوایی ۱۲ روز در مونترال ماند و روزانه بیش از ۱۰۰ هزار نفر در حالی که کشتی لنگر انداخته بود، از آن بازدید می‌کردند. پس از آنکه در ۵ اکتبر ۱۹۳۰، «آر۱۰۱» در مسیر پروازش به مقصد هند، در فرانسه سقوط کرد و آتش گرفت، وزارت نیروی هوایی بریتانیا دستور داد که دیگر از «آر ۱۰۰» استفاده نشود و این کشتی هوایی به گل نشست. کشتی تخلیه شد و یک‌سال در انباری در کاردینگتون آویخته شد. برای این کشتی هوایی ۳ گزینه وجود داشت: تعمیر کامل «آر ۱۰۰» و ادامه آزمایش‌ها برای ساخت نهایی «آر ۱۰۲»، آزمایش ثابت و بدون تحرک «آر ۱۰۰» و حفظ حدود ۳۰۰ کارمند برای زنده نگهداشتن این پروژه یا حفظ کارکنان و اوراق‌کردن کشتی هوایی. در نوامبر ۱۹۳۱ بریتانیا تصمیم گرفت اوراق «آر ۱۰۰» را بفروشد. کل چهارچوب کشتی با غلتک‌های بخار بزرگ مسطح شد و کمتر از ۶۰۰ پوند فروخته شد.