شتاب سبز در شرق ایران

جهش سه برابری ظرفیت برق سبز خراسان رضوی، ظرف شانزده ماه اخیر نشان می‌دهد که خراسان رضوی می‌تواند نه‌تنها به عنوان پیشتاز انرژی‌های پاک، بلکه به‌عنوان الگوی مدیریت گذار انرژی در کشور شناخته شود.

کمتر از دو سال پیش، وقتی به آمار ظرفیت برق سبز خراسان رضوی نگاه می‌کردیم، عددی حدود پنجاه مگاوات روی کاغذ بود؛ عددی که گرچه نشانه آغاز حرکت بود، اما با اهداف بزرگ ملی فاصله‌ای بعید داشت.

امروز، فقط شانزده ماه بعد، این عدد به ۱۶۶ مگاوات رسیده است. چنین جهش بیش از سه‌برابری در زمانی به این کوتاهی، نه حاصل یک اتفاق مقطعی که نتیجه شکل‌گیری اراده‌ای تازه و راهبردی در سطح استان است؛ اراده‌ای که می‌خواهد خراسان رضوی را به یکی از قطب‌های اصلی تولید انرژی تجدیدپذیر کشور تبدیل کند.

این مسیر البته بی‌چالش نبود و نیست. فعالان حوزه نیروگاه‌های تجدیدپذیر همچنان با موانعی، چون دریافت زمین، واردات تجهیزات، محدودیت شبکه برق و فیدر‌ها روبه‌رو هستند. اما تجربه یک سال گذشته نشان داده که با اراده هماهنگ میان نهاد‌های اجرایی، بخش خصوصی و حاکمیت، بسیاری از این قفل‌ها می‌تواند گشوده شود و رشد، سرعت بیشتری بگیرد.

هدف کشور تا سال ۱۴۰۷، تولید ۳۰هزار مگاوات برق سبز است و سهم خراسان رضوی در این چشم‌انداز، ۳ هزار مگاوات تا پایان۱۴۰۶ تعیین شده است. این ظرفیت در پنج بخش خانگی، اداری، کشاورزی، صنعتی و سرمایه‌گذاری توزیع شده و تقریبا دوسوم آن به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ اختصاص یافته است.

پروژه‌هایی، چون نیروگاه دویست‌مگاواتی و پنجاه‌مگاواتی که هم‌اکنون در حال ساخت هستند، حکایت از حرکت جدی استان در مسیر این هدف دارند. استان در بخش کشاورزی اکنون پیشتاز کشور است. با فراهم‌کردن بیش از سی مگاوات ظرفیت و تحقق ۱۰‌درصد از سهم تعیین‌شده، حتی پیش از آغاز رسمی برنامه، کارنامه‌ای شاخص ثبت کرده است.

۵۴۱ نیروگاه کوچک‌مقیاس با ظرفیت جمعی ۳۴ مگاوات، شواهد روشنی از این موفقیت‌اند. برنامه‌های آتی نیز به‌سمت احداث نیروگاه‌های بزرگ‌تر پیش می‌رود؛ از جمله چند نیروگاه تجمیعی سه‌مگاواتی که به زودی بهره‌برداری خواهد رسید. اما شاید مهم‌ترین دستاورد، تغییری باشد که در فضای حاکمیتی و همکاری بین بخش‌ها رخ داده است.

تشکیل «ستاد توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر» در اواخر سال گذشته، با مشارکت دولت، بخش خصوصی و اتاق بازرگانی، ساختاری منسجم برای پیشبرد این برنامه ایجاد کرده است. ۱۰ کمیته فعال که چهار کمیته عملیاتی و شش کمیته پشتیبان هستند، به‌طور‌مستقیم تحقق ۳ هزار مگاوات برق سبز را دنبال می‌کنند. این رویکرد نو، بر حل موانع نیز تمرکز دارد. واگذاری زمین حالا حداکثر ظرف سه هفته انجام می‌شود و اختیارات ساتبا به استان تفویض شده تا روند‌های بوروکراتیک کوتاه‌تر شوند.

ایجاد «رصدخانه انرژی‌های نو»، امضای تفاهم‌نامه با سیزده دانشگاه برای راه‌اندازی نیروگاه‌های جدید و جذب سرمایه‌گذاری به ارزش ۶۰‌هزار‌میلیارد تومان، نشانه‌های دیگری از این تحول‌اند. اجرای برنامه سه‌هزار‌مگاواتی ظرف سه سال، هدفی جسورانه است؛ اما همان جهش سه‌برابری ظرف شانزده ماه اخیر نشان می‌دهد که خراسان رضوی می‌تواند نه‌تنها به عنوان پیشتاز انرژی‌های پاک، بلکه به‌عنوان الگوی مدیریت گذار انرژی در کشور شناخته شود.