لیلة‌المبیت چه شبی است؟ آیه‌ای که در مدح امیرالمومنین (ع) نازل شد

توطئه مشرکان در دارالندوه

سران قریش از خاندان‌های مختلف در دارالندوه گرد هم آمدند تا درباره نحوه برخورد با پیامبر (ص) تصمیم بگیرند. آنها با رد پیشنهاد‌هایی مانند زندانی کردن یا تبعید ایشان، در نهایت طرح قتل پیامبر (ص) را تصویب کردند. بر اساس این نقشه، قرار شد جوانانی شمشیر به‌دست از هر قبیله، همزمان به خانه پیامبر (ص) هجوم برده و ایشان را به قتل برسانند تا خونش در میان همه قبایل پخش شده و بنیهاشم نتوانند با تمام قریش مقابله کنند.

فداکاری امام علی (ع)

با وحی الهی، پیامبر (ص) از این توطئه آگاه شدند و به دستور خداوند، مکه را به قصد مدینه ترک کردند. ایشان امام علی (ع) را در جریان نقشه قریش قرار داده و از او خواستند تا برای فریب دشمن، در بستر ایشان بخوابد. امام علی (ع) با رویی گشاده و به نشانه سپاسگزاری، این درخواست را پذیرفت و در جای پیامبر (ص) خوابید.

پیامبر (ص) در حالی که آیۀ «وَجَعَلْنَا مِن بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْنَاهُمْ فَهُمْ لَا یُبْصِرُونَ» (یس:۹) را زمزمه می‌کردند، از میان محاصره کنندگان گذشتند و راهی غار ثور شدند.

صبح روز بعد، هنگامی که مشرکان به خانه هجوم آوردند، با شگفتی دریافتند که به جای پیامبر (ص)، امام علی (ع) در بستر خوابیده است. آن حضرت با آرامش پاسخ داد: «از پیامبر خبری ندارم.»

نزول آیۀ تقدیر

خداوند متعال در تقدیر از این فداکاری، آیۀ ۲۰۷ سورۀ بقره را نازل کرد: «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ» (و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا می‌فروشد؛ و خدا نسبت به بندگان مهربان است.)

اتفاق نظر مفسران شیعه و بسیاری از عالمان اهل سنت بر این است که این آیه در شأن امام علی (ع) و در توصیف فداکاری ایشان در لیلة المبیت نازل شده است.

این رویداد، تنها یک نقشه نظامی یا تاکتیکی نبود، بلکه آزمونی برای سنجش ایمان و ایثاری بی‌بدیل بود. امام علی (ع) با آگاهی کامل از خطر قتل، خود را به جای پیامبر (ص) قرار داد و جان خویش را فدای حفظ اسلام کرد. این عمل، نمونه‌ای اعلای ولایت‌پذیری و عشق به رسول خدا (ص) است که تا همیشه تاریخ خواهد درخشید.

منبع: مهر