آثار «حسد» در کلام امام هادی(ع)

«حسد» از رذایل اخلاقی است و آثار زیان‌باری دارد. راغب اصفهانی در تعریف حسد نوشته است: «الحسد تمنی زوال نعمةٍ من مستحقٍ لها و ربما کان مع ذلک سعیٌ فی ازالتها» (المفردات من غریب القرآن، ص 118، ماده حسد)؛ حسد آرزوی زوال و نابودی نعمت از کسی است که استحقاق آن نعمت را دارد، چه بسا همراه با این آرزو در جهت از بین بردن آن نعمت سعی و تلاش گردد.
پیشوایان دینی حسد را نکوهش کرده‌اند و زیان‌های آن را یادآوری نموده‌اند.
امام هادی علیه‌السّلام فرموده‌اند: «الحسد ماحی الحسنات» (بحارالانوار، جلد 75، ص 109 و جلد 78، ص 369)؛ حسد محوکننده کارهای نیک است. امام دهم در این موعظه حکیمانه با تبیین لوازم حسد در راه درمان آن گام برداشتند. آری حسادت هر انسان حسنات و کارهای نیک وی را نابود می‌کند و بیش از اینکه بخواهد و بتواند نعمت‌ها و امتیازات و نیکی‌های دیگران را از بین ببرد، خودش زیان می‌بیند و کارهای نیک او را از پرونده اعمالش محو می‌گرداند و بدون حسنات می‌ماند! در حدیث دیگری امام هادی علیه‌السّلام درباره‌ اثر حسد چنین هشدار داده‌اند: «ایّاک و الحسد، فإنّه یبیّن فیک و لایعمل فی عدوّک.» (بحارالانوار، جلد 78، ص 370)؛ از حسد دوری‌کن و بپرهیز، زیرا آثار رنج‌آور حسد، خود را در تو آشکار می‌سازد و در دشمنت اثر نمی‌کند.
بر اساس این حدیث امام دهم نیز حسد ورزیدن صفت خطرناکی است. چون در دشمن عمل نمی‌کند و در خود حسود عمل می‌کند و اثر منفی می‌گذارد و او را پیوسته می‌آزارد و می‌رنجاند. در این 2حدیث لوازم و پیامدهای حسد یادآوری گردیده است تا حسودان بدانند حسادت بیش از دیگران برای خودشان ضرر دارد. اگر نعمتی در دوست یا دشمن انسان نمایان شود و او سزاوار آن نعمت باشد، حسد ورزیدن و آرزوی نابودی آن نعمت و اقدام عملی برای زوال آن نعمت، برای خود حسود آثار هلاک‌کننده‌ای دارد و بار گناهانش را افزایش خواهد داد؛ زیرا حسدورزیدن اثر منفی بر انسان می‌گذارد و حسود را نابود می‌کند. امام هادی علیه‌السّلام در این 2حدیث بر زیان و ضرر حسادت بر شخص و شخصیت حسود تأکید دارند. آری حسادت عامل محو حسنات است. انسان با زحمت زیاد کار نیک‌ انجام می‌دهد و با حسادت آن را نابود می‌کند. راغب اصفهانی نوشته است: «المحو ازالة الاثر» (المفردات من غریب القرآن، ص 464، ماده محو)؛ «محو» از بین بردن و پاک کردن اثر است. «ماحی» اسم فاعل کلمه محو است و به معنای از بین برنده اثر و نابودکننده آن است. حسادت آثار حسنات در پرونده اعمال انسان را می‌زداید و خوبی‌های انسان را از بین می‌برد. حسد دشمن انسان را از پا درنمی‌آورد، مگر اینکه حسود با زور و ابزارهایی که در اختیار دارد، درصدد نابودی نعمت از دیگران برآید که در آن صورت جنایت و خیانت اتفاق خواهد افتاد و باید در دنیا و آخرت و در پیشگاه خدا و خلق مجازات گردد. حسادت درونی بی اقدام و تلاش عملی نیز به بیان امام هادی علیه‌السّلام «ماحی الحسنات» است و حسود خوبی‌ها و حسنه‌هایی را که با سعی و کوشش فراوان به دست آورده است، با حسادت از دست می‌دهد و حسادت وی حسنات او را نابود می‌سازد. افسردگی و عقب‌ماندگی و عذاب درونی و رنج روانی نیز همواره حسود را نگران می‌سازد و مانع نشاط اجتماعی و آزادگی و فداکاری و پیشرفت وی می‌گردد.