درباره چک و نکات مهم قانون صدور چک

فرناز محمدیان | شهرآرانیوز؛ براساس آماری که پایان سال گذشته از زندانیان ارائه شد، بیش از ۷۵ درصد کل زندانیان جرائم غیرعمد و بیش از ۹۰ درصد زنان زندانی به دلیل چک برگشتی روانه زندان شده‌اند.
بدون شک، اگر به دلیل جنسیت، میان زن و مرد در دادگاه و محاکمه تفاوت قائل شویم، کار درستی انجام نداده‌ایم. زنان و مردان بسیاری به دلیل چک برگشتی یا سپردن سفته و ناتوانی در پرداخت آن در زندان به سر می‌برند.

 

درست نیست بگوییم دانش و درک حقوقی و قضایی زنان کمتر از مردان است، اما نکته درخور توجه درباره زندانیان زن این است که آن‌ها معمولا تحت اجبار گرفتار این شرایط شده‌اند. به عبارت دیگر، بسیاری از آنان پس از حضور در دادگاه و زندان، تازه متوجه می‌شوند در چه شرایطی قرار گرفته‌اند. ایجاد تعهدات سنگین ناشی از ضمانت یا صدور چک برای زنان در صورت فریب خوردن قابل پیگیری خواهد بود، اما آنچه اهمیت دارد ضرورت و لزوم آگاهی زن و مرد دراین‌باره است.

یقین داریم اجرای کامل قانون جدید چک نقش مؤثری در کاهش حجم این زندانیان به‌ویژه زندانیان زن خواهد داشت. به همین منظور، در این شماره از مسائل و نکات مهم آموزشی قانون صدور چک خواهیم گفت.

با راه‌اندازی سامانه صدور یکپارچه الکترونیک دسته‌چک (صیاد)، بانک مرکزی توانست چک‌های یکپارچه با اندازه و فرمت یکسان برای همه بانک‌ها صادر کند و اطلاعات چک را به صورت برخط در دسترس متقاضیان قرار دهد تا امکان شناسایی و اعتبارسنجی آن فراهم آید. این اقدام سبب کاهش امکان جعل چک و سوءاستفاده‌های احتمالی آن شده است، زیرا فرد درخواست‌کننده تنها از طریق سامانه بانک مرکزی، اعتبارسنجی و صاحب دسته‌چک می‌شود.

چک‌های صیادی با داشتن شماره یکتا، این امکان رابه گیرنده می‌دهند که از میزان اعتبار صادر‌کننده چک مطلع شود؛ لذا تنش‌های ناشی از صدور چک‌های بلامحل توسط افراد کم اعتبار کاسته می‌شود. به عبارت دیگر، با صدور این چک‌ها به محض برگشت خوردن اولین چک، باید از دریافت چک‌های اشخاص بدحساب پرهیز شود و حجم پرونده‌های قضایی کاهش یابد.

مشتری با مراجعه به شعبه، درخواست صدور دسته‌چک می‌کند و در صورت تأیید رئیس شعبه، درخواست مورد نظر برای استعلام، به سامانه صیاد بانک مرکزی ارسال می‌شود. اگربانک مرکزی درخواست‌دهنده را واجد شرایط دریافت دسته‌چک بداند، درخواست او از سامانه صیاد به گروه صدور دسته‌چک ارسال و دسته‌چک جدید صادر می‌شود.

امکان استعلام هر برگ چک با توجه به شناسه درج‌شده روی آن، برای پذیرنده چک وجود دارد. هزینه استعلام چک صیادی از سامانه بانک مرکزی ۳۵۰ تومان است که این هزینه بابت هر استعلام پرداخت می‌شود، نه هر پیامک. سقف استعلام نیز با هر شماره تلفن همراه در طول روز ۴ استعلام است.

با ارسال شناسه استعلام شانزده‌رقمی مندرج در چک‌های صیادی به سامانه استعلام پیامکی این بانک با سرشماره ۷۰۱۷۰۱، از وضعیت اعتباری صادرکننده چک نزد بانک مرکزی مطلع می‌شوید. در پیامک پاسخ، اطلاع‌رسانی بر اساس رنگ اعلام می‌شود.

 

فقدان هیچ‌گونه سابقه چک برگشتی یا رفع سوء اثر در صورت وجود سابقه

یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰ میلیون ریال تعهد برگشتی

 

۲ تا ۴ فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۲۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی

 

۵ تا ۱۰ فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی

 

بیش از ۱۰ فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ ۵۰۰ میلیون ریال تعهد برگشتی

مطابق قانون جدید، دارنده چک می‌تواند برای وصول چک، به جای طرح دعوی، درخواست اجرائیه کند. به این صورت است که شخص با مراجعه به دادگاه صالح درخواست می‌کند دادگاه برای وصول چک و حق‌الوکاله وکیل، بدون نیاز به رسیدگی قضایی و بدون نیاز به صدور حکم، اجرائیه صادر کند و وجه چک را وصول کند. اجرائیه فقط علیه صادرکننده صاحب حساب صادر می‌شود، نه ضامن و ظهرنویس.

در مواردی که چک به نمایندگی صادر شده است، اجرائیه علیه صاحب حساب یا صادرکننده یا به نحو تضامن علیه هردو، قابل صدور است. صدور اجرائیه برای وصول چک منوط به این است که در متن چک، چک به صورت مشروط یا بابت تضمین نباشد و دلیل برگشت خوردن آن عدم دستور پرداخت نباشد.