ماجرای اعتراض زنان خوزستانی به ثبت ملی رسم «خون بس»!

به گزارش شهرآرانیوز؛ بین زنان خوزستانی هنوز رسم است که وقتی از همسر یا خانواده او بدی می‌بینند، به آن‌ها ‏می‌گویند: «مگر من پاخونی‌ام؟» سؤال به‌رسمی قدیمی میان عشیره‌های عرب، بعضی خاندان‌های لر ‏خوزستان و تعدادی دیگر از استان‌ها مثل لرستان، چهارمحال‌وبختیاری، فارس و کهگیلویه ‌و بویراحمد ‏برمی‌گردد، به آنچه به «خون‌بس» و «فصل» معروف است.

 

۲ رسم قدیمی که برای تمام‌شدن ‏دعوا‌های بین‌طایفه‌ای و مسائلی مانند قتل در میان قبایل وجود داشته و براساس آن، زنی از طایفه قاتل ‏به طایفه مقتول داده می‌شود و عرب‌ها به این زنان «فصلیه» می‌گویند. آن‌طور که ایرنا نوشته است، چند روز پیش یک خبر تازه دراین‌باره از راه رسید: تلاش برای ثبت‌ملی این ۲ رسم قدیمی که به گفته ‏فعالان اجتماعی و اداره میراث فرهنگی خوزستان دیگر تقریبا منسوخ شده است.

 

بعد آن مؤسسه مردم‌نهاد «آوای زنان ریحانه اهواز» که تنها ‏مؤسسه غیردولتی است که در استان خوزستان در حوزه زنان فعالیت می‌کند، شروع به اطلاع‌رسانی دراین‌باره کرد و در نامه‌ای به رئیس قوه‌قضائیه خواست که به این موضوع وارد شود و این پرونده را متوقف ‏کند. پویش مخالفت با ثبت این ۲ رسم، میان زنان خوزستانی کم‌کم طرف‌دار پیدا کرد و تعدادی از آن‌ها در ‏فضای مجازی با زدن هشتگ #من_فصلیه_نمی‌شوم و #من_خون‌بس_نمی‌شوم، مخالفتشان را با این ‏موضوع نشان دادند.

 

چند روز پیش هم ایرنا نوشت که گویا رئیس دادگستری شوش دراین‌باره نظر دیگری دارد. او ‏گفته است «فرهنگ صلح و سازش در میان مردم شهرستان شوش با عناوین و آداب‌ورسوم خاص، در ‏تاریخ اجتماعی منطقه ریشه دارد و به همین دلیل برای احیا و رسمیت‌دادن به این سنت و معرفی به مراکز ‏علمی و تحقیقاتی و تصمیم‌ساز قانونی، برای بهره‌گیری، درخواست ثبت سنت حسنه «فصل‌و ‏خون‌بس» در فهرست میراث معنوی و ناملموس ارائه شده است».

 

به گفته صادق جعفری‌چگنی، دادگستری شوش شعبه ‏ویژه‌ای راه‌اندازی کرده و با استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی و بزرگان این شهرستان در حل‌وفصل ‏پرونده‌های سنگین عملکرد موفقی داشته، به‌طوری که نزدیک به ۱۵پرونده در یکی‌دو سال گذشته که ‏بیش از ۲۰‌سال طول کشیده است و سه‌چهار پرونده از آن‌ها پرونده قتل بود، از طریق صلح و سازش حل‌وفصل شده است: «با ثبت سنت فصل و خون‌بس، بنا داریم از این سنت در توسعه قضایی، عدالت، ‏امنیت پایدار و ارتقای سرمایه اجتماعی استفاده کنیم. بنا بود همایشی ملی در اسفند۹۸ با استان‌های ‏هم‌جوار برگزار کنیم که به‌دلیل کرونا متوقف شد‎. ‎‏» ‏

از ۱۰‌سال پیش تاکنون این پنجمین‌بار است که درخواست ثبت‌ملی رسم خون‌بس مطرح شده و با ‏اینکه آخرین‌بار مسئولان وقت سازمان میراث فرهنگی در پی اعتراض یونسکو به موضوع، آن را ‏متوقف کردند، حالا رئیس دادگستری شوش به ایرنا گفته است: «این یک نگاه تنگ‌نظرانه به موضوع ‏است که بخواهیم مسئله را حقوق‌بشری کنیم. فرهنگ مردم خوزستان خیلی غنی‌تر از این است، اما ‏متأسفانه بعضی مواقع ریشه‌ها از یادمان می‌رود. این رسم برای این بوده است که مانع ادامه خون‌ریزی ‏شود. شما با هر وسیله‌ای جلو خون‌ریزی را بگیرید، مانعی ندارد. ضمن اینکه ایرادات این رسم به‌دلیل ‏تأثیر شرایط اجتماعی، اکنون برطرف شده است، به‌طوری که در پرونده‌های قتلی که حل‌وفصل کردیم، به‌هیچ‌وجه چنین چیزی مطرح نشده است‎. ‎‏»

 

‏اما قضیه به همین‌جا ختم نشد و قوه‌قضائیه هم به این موضوع واکنش نشان داد. مدیر تشکل مردم‌نهاد آوای زنان ریحانه اهواز با اشاره به درخواست از رئیس قوه‌قضاییه برای ورود به این موضوع گفت: در تماس تلفنی از دفتر رئیس قوه‌قضائیه وعده داده شده است که پرونده «فصل و خون‌بس» ملغا شود.

عاطفه بروایه به ایرنا گفت که ۲۸تیر در نامه‌ای به دفتر حجت‌الاسلام رئیسی، رئیس قوه‌قضائیه، خواستار توقف روند ثبت پرونده «فصل و خون‌بس» شدیم که در پاسخ اعلام شد این نامه بررسی شده و قرار بر ملغا‌شدن این پرونده است.