تردد ایمن در شهر برای نابینایان ضرورت است

اگر از شما بخواهند با چشمان بسته مسیری را طی کنید، آن هم بدون کمک دیگران، می‌توانید؟ حتی اگر مسیر تردد هر روزتان باشد. به‌احتمال موفق نمی‌شوید یا گاهی زیرچشمی مسیر را می‌بینید. اما در واقع بدون کمک چشمانتان موفقیت چندانی به دست نمی‌آورید.

امروز، روز جهانی عصای سپید است و همه ما قطعا در زندگی خود با افراد نابینا روبه‌رو شده‌ایم و از نزدیک با روحیات، محاسن و مشکلاتشان آشنا شده‌ایم. در بین افراد نابینا، قدرت شنوایی از اهمیت بالایی برخوردار است و اگر بنگرید، می‌بینید هنگامی که با آنان سخن می‌گوییم، به‌جای آنکه چشمانشان متوجه گوینده باشد، گوش‌هایشان را تیز می‌کنند و از این قدرت به‌نحوی شایسته بهره می‌برند. نابینایان فراوانی هستند که تحصیلات عالی دارند، در دانشگاه‌های معتبر کشور نیز برخی اعضای هیئت‌علمی نابینا هستند. حافظه قوی، جهت‌یابی دقیق و اجتماعی‌بودن، ۳ شاخص مهم در میان نابینایان توانمند به حساب می‌آید. اما درباره اجتماعی‌بودن، باید جامعه‌ای دسترس‌پذیر داشته باشیم تا از حضور و توانایی آنان بهره‌مند شویم.

مشهد به‌عنوان دومین کلان‌شهر ایران، جمعیتی کمتر از ۴ میلیون نفر دارد که بیش از ۵۰ هزار شهروند معلول را در خود جا داده است. اختلال بینایی، سومین طیف وسیع معلولیت‌ها در مشهد است، به‌نحوی که ۶۳۶۲ نفر معادل ۱۳ درصد از کل آمار معلولان مشهدی نابینا یا کم‌بینا هستند؛ بنابراین توجه و اهتمام به رعایت حقوق شهروندی این افراد بیش از گذشته دیده می‌شود.

بسیاری از پیاده‌رو‌های شهر مشهد کاشی‌های زردرنگی دارند که برای تردد مناسب نابینایان آماده شده است. اما برخی مسیر‌ها پایانشان دیوار یا بولارد‌های بتنی است و این مسئله برای تردد این افراد مشکل به حساب می‌آید. گاهی اوقات هم سدمعبر، پارک‌کردن بی‌ضابطه خودرو و... در مسدودشدن مسیر ویژه نابینایان مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

اکنون چند سالی است که قانون عصای سپید تصویب و به موجب آن حق‌تقدم فردی نابینا با مشخصه عصای سپید به رسمیت شناخته شده است و خوشبختانه آگاهی اجتماعی نیز دراین‌زمینه رو به گسترش است. در واقع بیشترین نیاز ما برای حضور نابینایان در اجتماع، ابزار و وسایل لازم برای حضوری ایمن در شهر است.
برداشتن موانع محیطی برای نابینایان از عوامل مهم و اساسی است. برخی افراد عقیده دارند بسیاری از مشکلات نابینایان از مناسب‌سازی‌نشدن محیط پیرامون آن‌ها نشئت می‌گیرد. منظور از مناسب‌سازی برای این افراد حذف موانعی است که در محیط مانع دسترسی آن‌ها می‌شود. یکی از این موانع می‌تواند گویاساختن خودپرداز‌ها باشد تا به این طریق نیاز افراد نابینا به دیگران کاهش یابد. علاوه بر این لازم است در مکان‌هایی که ساختمان‌سازی می‌شود، شرایطی باشد تا تمام افراد از جمله سالمندان، کودکان، نابینایان و کم‌بینایان بتوانند به‌راحتی تردد کنند.

لازم است آسانسور‌ها به سامانه بریل مجهز باشند یا در کنار پله‌ها سطوح شیب‌دار مناسب تعبیه شود. در کشور‌های توسعه‌یافته اقدامات بسیاری در این زمینه‌ها انجام شده است، اما متأسفانه در کشور ما چنین امکاناتی کمتر برای افراد نابینا در نظر گرفته می‌شود. در برخی از این کشور‌ها تاکسی‌ها به امکانات لازم با رنگ‌ها و اپراتور‌های مخصوص مجهز هستند و امکانات حمل‌ونقل برای نابینایان به‌خوبی فراهم است.

در فروشگاه‌های بزرگ، نابینایان برای تردد مشکل نخواهند داشت، اما لازم است یک همیار معلولان در هر فروشگاه باشد تا ضمن راهنمایی و همراهی آن فرد، نوشته‌ها و قیمت درج‌شده روی هر محصول را به‌صورت رسا بخواند تا آن فرد بتواند انتخاب درستی انجام دهد. متأسفانه همیار معلول در کشور ما وجود ندارد.

نکته پایانی که در شرایط کنونی لازم است بدانیم، ضرورت دسترس‌پذیرکردن نکات و پیام‌های بهداشتی ویژه کرونا برای نابینایان است. این افراد باید در آموزشی دوباره، از لمس‌کردن بسیاری اشیا منع شوند تا این ویروس به آن‌ها سرایت نکند. همچنین لازم است در کنار اطلاعیه‌ها و پوستر‌های مربوط به کرونا، فایل صوتی قابل پخش هم وجود داشته باشد تا در صورت مراجعه حتی یک ارباب‌رجوع با اختلال بینایی، وی نیز از پروتکل‌های بهداشتی آگاه شود.