تحول در فضا‌های عمومی شهری با گسترش ویروس کرونا

عماد پورشهریاری | شهرآرانیوز؛ آیا قدم زدن در خیابان، امن است؟ آیا حضور در پارک‌ها، احتمال ابتلا به کرونا را افزایش خواهد داد؟ ورزش کردن در فضا‌های باز چقدر می‌تواند خطرناک باشد؟ در دوران کرونا هریک از این سوالات، مساوی است با ساعت‌ها کلنجار فکری و ذهنی. اما تصمیم‌گیری نهایی تا اندازه زیادی به طراحی فضا‌های شهری بستگی دارد. عامل کلیدی برای حفظ امنیت و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، حفظ فاصله یک یا دومتری با دیگران است، با این حال بسیاری از فضا‌های عمومی مانند پیاده‌رو‌ها و خیابان‌ها چنین فرصتی را برای ما فراهم نمی‌کنند.

 

فضا‌های عمومی به مکان‌هایی گفته می‌شود که همه مردم یک شهر، امکان دسترسی آزاد به آن‌ها را داشته باشند. جاده‌ها، پیاده‌روها، میدان‌ها، پارک‌ها و همین‌طور مکان‌های دولتی مانند کتابخانه‌های عمومی، فضای عمومی هستند. مشهورترین این مکان‌ها در سراسر جهان با شیوع کرونا از گردشگران داخلی و خارجی، خالی شدند. شب‌های همیشه‌روشن توکیو به‌سرعت تاریک شدند. شانزلیزه پاریس زرق‌وبرقش را از دست داد و چهره ورزشکاران در سنترال‌پارک نیویورک، ناگهان ماسک‌پوش شد.

موسسه طراحی شهری Gehl که دفاتری در کپنهاگ، نیویورک و سانفرانسیسکو دارد، به‌طور ویژه نقش فضا‌های عمومی در دوران کرونا را در این شهر‌ها بررسی کرده است. نتیجه این تحقیقات نشان می‌دهد که شهر‌ها با همه‌گیری کرونا، با واقعیت‌های جدیدی روبه‌رو شده‌اند.
کپنهاگ، پایتخت دانمارک، مجموعه‌ای مثال‌زدنی از پیاده‌روها، پیاده‌راه‌ها، خطوط گسترده دوچرخه و شبکه‌ای از فضا‌های عمومی و پارک‌هاست. حفظ فاصله فیزیکی در این شهر، کار چندان سختی نیست. اما با شروع کرونا، حضور عابران پیاده در مراکز اصلی خرید شهر تا ۸۰ درصد کم شد، با این حال حضور در غذاخوری‌ها و اجتماعات محلی ۲۱ درصد بیشتر شد.

 

درواقع مردم کپنهاگ تصمیم گرفتند به‌جای حضور در مراکز اصلی و بزرگ شهر، بیشتر در حوالی خانه خود وقت بگذرانند. در نیویورک، اما ماجرا متفاوت است. این کلان‌شهر آمریکایی، پیاده‌رو‌های کوچک‌تری دارد و خبری هم از شبکه درهم‌تنیده دوچرخه، پارک و فضا‌های عمومی بزرگ در آن نیست. این شرایط، حفظ فاصله فیزیکی مناسب را در خارج از خانه برای نیویورکی‌ها غیرممکن می‌کند، با این حال تحقیقات Gehl نشان می‌دهد که در نیویورک هم افراد برای خرید و حضور در خارج از خانه به همان محله و محدوده زندگی تمایل بیشتری دارند.

شهر‌های ایتالیا اولین گرفتاران بزرگ کرونا بودند. ویچیو، در ۲۵ کیلومتری فلورانس برای در امان نگه‌داشتن فضا‌های عمومی، دست‌به‌دامان بخش خصوصی شد تا راه‌حلی پیدا کنند. کمی بعد، میدان‌های این شهر با شعار «من فاصله‌ام را حفظ می‌کنم»، پر شد از مربع‌هایی با فاصله ۱/۸ متری که افراد را ملزم می‌کرد از هم فاصله بگیرند.

 

هنرنمایی مجری طرح که یک شرکت معماری محلی بود، فضا‌های عمومی را به مکان‌هایی امن‌تر تبدیل کرد و در کنار آن در هرلحظه، حفظ فاصله فیزیکی را برای شهروندان یادآوری می‌کند. در دالاس آمریکا یک شرکت بخش خصوصی با همکاری مدیریت شهری، پارک‌ها و بوستان‌ها را به فضا‌های کوچک‌تری تقسیم کرد و نام آن را پارک کوچک گذاشت. در این پارک‌های کوچک، نیمکت‌ها براساس فاصله اجتماعی دوباره طراحی شدند و حتی زمین‌های بازی کودکان از زمین‌های بزرگ و وسیع گذشته به یک محوطه کوچک تبدیل شد تا افراد بسیار کمتری، امکان برخورد با یکدیگر را داشته باشند. درکنار این‌ها، تجهیزات پارک‌های کوچک برای استفاده، دراختیار رستوران‌ها قرار گرفته است و حتی برخی کتابخانه‌ها می‌توانند از این فضا‌ها استفاده کنند.

بوگوتا پایتخت کلمبیا که در حوزه حمل‌ونقل عمومی سرآمد است، با شیوع کرونا فضا‌های عمومی خود را برای استفاده دوچرخه‌سواران توسعه داد. از ابتدای همه‌گیری تاکنون، ۸۰ کیلومتر مسیر دوچرخه به شهر اضافه شده است. برای حفظ امنیت دوچرخه‌سواران در این مسیر‌های موقت، حداکثر سرعت مجاز برای وسایل نقلیه در بسیاری از خیابان‌ها کاهش پیدا کرده است. درکنار این‌ها هر یکشنبه و از ساعت ۷ صبح تا ۲ بعدازظهر، ۱۲۰ کیلومتر از بزرگراه‌های بوگوتا در تسخیر دوچرخه‌سواران قرار می‌گیرد.
شهر‌های سراسر جهان تلاش می‌کنند درکنار حفظ سلامت شهروندان خود، «شهر» بودن خود را هم برقرار نگه دارند؛ اقدامانی که با پایان همه‌گیری در آینده، میراثش برای شهر‌ها تا سال‌ها باقی خواهد ماند.