درباره خوب و بد سریال «صفر ۲۱» که باید کمی در قضاوتش انصاف داشته باشیم

 

اولین سریال طنز دوکارگردانه سیما، نخستین تجربه کارگردانی سیامک انصاری هم محسوب می‌شود. بازیگر پای ثابت طنز‌های مهران مدیری که خیلی‌ها موفقیت آثار مدیری را مدیون هنرمندی او می‌دانند. سیامک انصاری اولین کارگردانی‌اش را در این سریال با جواد رضویانی شریک شده که در امر کارگردانی از او باسابقه‌تر است و بار‌ها با آثاری، چون «قرارگاه مسکونی»، «ارث بابام»، «مهمانان ویژه» و... در تلویزیون و با فیلم‌هایی، چون «زهر مار» و «کمی شیرین، بسی فرهاد» در سینما خود را در معرض قضاوت منتقدان و مردم قرار داده است. زوج کارگردانی که در سریال هم زوج بازی هستند.

 

جلال سیف و مازیار راسخ قصه «صفر ۲۱» رفقای قدیمی هستند که ۲ خواهر (نگار عابدی و رویا میرعلمی) همسرانشان هستند و در طول داستان برای این ۲ خانواده انواع و اقسام اتفاقات می‌افتد. انتخاب زوج عابدی و میرعلمی هم از زوج‌سازی عالی سریال است که نشان می‌دهد کارگردانان این مجموعه به انتخاب بازیگر توجه ویژه‌ای داشته‌اند. حتی انتخاب ۲ بازیگر جوان این فیلم افشین آقایی (ارسلان) و پادینا کیانی (شادی) انتخاب خوبی از کار درآمده است. جالب آنکه پادینا کیانی اولین بار است که جلوی دوربین ظاهر می‌شود.

 

شاید یکی از جدی‌ترین خرده‌هایی که به جدیدترین ساخته جواد رضویان و سیامک انصاری گرفته می‌شود، استفاده از لوکیشن‌های محدود و به عبارتی بازگشت به ساخت طنز‌های آپارتمانی باشد. خرده‌ای که البته با کمی تأمل آن را می‌توان نقطه روشن همکاری این زوج کارگردان دانست. چون در شرایط کرونایی کنونی استفاده از لوکیشن‌های متعدد و صرف هزینه‌های هنگفت برای تهیه‌کنندگانی که در گرداب اقتصادی جهان کرونایی دست و پا می‌زنند، یک اشتباه بزرگ است. سازندگان «صفر ۲۱» خواسته یا به اجبار کرونا با صرف کمترین هزینه و در بستر یک طنز آپارتمانی در شب‌های قرنطینگی تلاش دارند تا برای دقایقی هم شده مردم را شاد کنند. بازگشت به طنز‌های کم هزینه‌ای که شاید پیشرفتی برای سیما و یکی از کارگردانان این فیلم که از قضا با تجربه هم هست، نباشد، اما بی‌تردید فرصت مغتنمی است برای رهایی از بند ویروس ویرانگری که این روز‌ها جهان فیلم‌سازی را هم تحت‌تأثیر قرار داده است. چنان‌که هنوز اهالی «پایتخت» به خاطر کرونا نتوانسته‌اند فصل ششم را به پایان برسانند و دین مردم به گردن آن‌هاست.

 

مهدی فرجی، تهیه‌کننده خوش‌شانس این روز‌های سیماست. او که نوروز امسال «نون خ ۲» را روی آنتن داشت، حالا با گروهی دوباره به تلویزیون برگشته که از قضا در تکه‌کلام‌سازی و نفوذ به خانه‌های مردم تبحر دارند. «صفر ۲۱» اگرچه هنوز به نیمه راه پخش از سیمای ملی نرسیده، اما در همین مدت توانسته با خلق تکه‌کلام‌هایی جایش را در خانواده‌ها باز کند. «اینقدر بدم میاد...»، «اتفاقی افتاده؟ کسی چیزی گفته؟ حرفی زده؟ واسم پاپوش درست کرده؟»، «اُداره» و... تنها بخشی از تکه‌کلام‌هایی است که شخصیت‌های این سریال میان خانواده‌ها رایج کرده‌اند. از طرفی تک تک بازیگران در این سریال طنز از حالت تیپ خارج شده و به شخصیت بدل شده‌اند. چیزی که کمتر برای سریال‌های طنز اتفاق می‌‎افتد و معمولا کارگردانان مجموعه‌های طنز و کمدی به تیپ‌سازی بسنده می‌کنند.

 

مونولوگ‌های پایانی «صفر ۲۱» از زبان سروش، بازیگر نونهال فیلم تلاشی برای انتقال مستقیم مفاهیم در کنار طنز داستان است. تلاشی شبیه آنچه رامبد جوان در سریال «مسافران» داشت. جایی که حسن معجونی به عنوان مسئول تیم تحقیقات کهکشان راه شیری در پایان هر قسمت سریال، گزارشی را به رئیس کنفدراسیون ارسال می‌کرد که بار مفهومی فیلم را به دوش می‌کشید. با این تفاوت که رامبد جوان در مسافران پیام سریال را در بسته‌ای طنزگونه به خورد مخاطب می‌داد، اما زوج کارگردانی «صفر ۲۱» جملات سنگین و عمیق را از زبان کودکی بیان می‌کنند که شاید ادای کلمات آن برایش دشوار باشد.

 

«صفر ۲۱» با تکیه بر زوج کارگردانی رضویان و انصاری و البته بهره بردن از بازی بازیگران کارکشته سریال‌های طنز توجه مخاطبان تلویزیونی را به خود جلب کرده است، اما فقر داستانی در این مجموعه همچون بسیاری از آثار دیگر سینما و تلویزیون ایران بیداد می‌کند. تا جایی که نویسندگان برای پیشبرد داستانی که چندان قوام ندارد، به دیالوگ‌نویسی پشت میزی روی می‌آورند.

به عنوان مثال یک قسمت داستان فقط به بازی پینت‌بال خانواده سیف و راسخ و تعریف خاطرات و کشمکش اعضای خانواده سر میز شام در فست فودی می‌گذرد. بی‌آنکه گرهی در داستان بیفتد یا گرهی از آن باز شود.

 

یکی از نقاط برجسته «صفر ۲۱» پایان سریال است. وقتی جواد رضویان و سیامک انصاری بعد از گذشت چند قسمت اول تصمیم می‌گیرند به شیوه استاد خود مهران مدیری، بریده‌هایی از پشت صحنه را به تصویر بکشند تا این آیتم جذاب و تماشاگرپسند جور تمام بی‌نمکی‌های احتمالی یک سریال طنز را بکشد.

البته تیتراژ پُرانرژی و پُرکشش سریال هم مزید بر علت می‌شود تا مخاطب تلویزیونی تمام کاستی‌های داستانی و اجرا در طول ۴۵ دقیقه تماشای آن قسمت را فراموش کند و با یک انرژی مثبت از پای جعبه جادو بلندشود.

 

مجموعه تلویزیونی «صفر ۲۱» از حیث استاندارد‌های طنز شاید به آثار عطاران، مدیری، آقاخانی و مقدم نرسد، اما در کویر تولید رسانه ملی و قهری که این روز‌ها از سوی مردم دامن تلویزیون را گرفته، غنیمت به شمار می‌رود. اگر بخواهیم درباره سریال جدید شبکه سوم سیما که این شب‌ها روی آنتن است منصفانه قضاوت کنیم باید بگوییم «صفر ۲۱» یک مجموعه تلویزیونی در استاندارد‌های معمول سیمای ملی است و نباید از آن بیش از این انتظار داشت.