درباره بازی مافیا، از محبوب‌ترین بازی‌های دورهمی دنیا، از نقطه تولد تا امروز

ایمان فروزان‌نیا | شهرآرانیوز - گسترش سریع و محبوبیت فوق‌العاده این بازی در بین دانشجویان و خواص باعث شد که حتی یک مجموعه تلویزیونی در کشور ایتالیا به نام «هشت پا» ساخته شود که در آن یک کمیسر پلیس به مبارزه با مافیای سیسیلی می‌پرداخت. در اواسط دهه ۱۹۹۰ نسخه‌ای از این بازی در کشور لتونی به یک مجموعه تلویزیونی تبدیل شد. سیر تکامل و گسترش بازی مافیا بسیار سریع اتفاق افتاده است. در سال ۱۹۹۶ برای اولین‌بار یک سایت مجارستانی اولین صفحه وب را که محتوایش به بازی مافیا اختصاص داشت، بارگذاری کرد تا اینترنت هم به وسیله‌ای برای گسترش این بازی تبدیل شود. در ژانویه سال ۱۹۹۹ یک دانشجوی دیگر از دانشگاه دولتی مسکو به نام الکس تراسو، اولین وب‌سایت رسمی بازی مافیا را تأسیس کرد. این وب نقش مهمی در علمی‌تر شدن این بازی و ظهور نقش‌های جدید در آن داشته است. بعد‌ها وب‌سایت الکس تراسو به وب‌سایت معروف mafiaonline.net تغییر دامنه داد. در سال ۱۹۹۷ شخصی به نام اندرو پولکین با تغییراتی در این بازی و شبیه‌سازی نقش‌های مافیا و شهروند به گرگینه و روستایی، بازی «گرگینه» (werewolf) را ساخت که دستورالعمل این بازی تا حد بسیار زیادی شبیه بازی مافیای دیمیتری بود. بعد‌ها از بازی werewolf در آمریکا استقبال بیشتری شد. گرگینه‌ها در اصل افرادی بودند که در روز به‌صورت روستایی عادی بودند و شب به گرگ تبدیل می‌شدند تا روستائیان را شکار کنند. در سال ۲۰۰۵ فیلم «گریه گرگ» بر اساس بازی گرگینه ساخته شد. بازی مافیا آن‌قدر محبوب علاقه‌مندان بازی‌های فکری شد که در سال ۲۰۱۰ کتابی به نام «سیاره» منتشر شد که شامل قوانین و تاکتیک‌ها و اصول راهبردی بازی بود. ادوارد اسلیکین، نویسنده کتاب، ازجمله افرادی است که دیدی خاص به این بازی دارد و معتقد است بسیاری از قسمت‌های این بازی دارای راهبرد‌ها و اصول مشخص‌شده‌ای برای برد است. همه این محبوبیت‌ها و استقبال عوام و خواص از این بازی علمی و گروهی موجب شد که سایت معتبر «about.com» بازی مافیا را جزو ۵۰ بازی برتر تاریخی و فرهنگی از سال ۱۸۰۰ تاکنون معرفی کند. امروزه در کشور‌های بسیاری ازجمله روسیه، بلاروس، آذربایجان، قزاقستان و چین بیشترین تلاش‌ها برای راه‌اندازی سالن‌ها و باشگاه‌های مخصوص برای انجام این بازی لذت‌بخش و گروهی انجام می‌شود.

یک شروع آکادمیک

داستان مافیا در بهار سال ۱۹۸۶ در خوابگاه دانشجویان دانشگاه مرکزی مسکو شروع شد. جایی که دانشجویان یک اتاق چشم‌هایشان را بسته بودند. البته نه برای اینکه اعضای مافیا همدیگر و شهروندان را بشناسند، بلکه از سر بی‌حوصلگی و بیکاری! همان‌جا بود که نور یک ایده ذهن تاریک دیمیتری دیویدف را روشن کرد. ایده یک بازی به ذهن دیمیتری رسیده بود. بازی‌ای که احتمالا فکر نمی‌کرد جزو ۵۰ بازی شناخته‌شده در سراسر دنیا شود. ایده بازی ساده است؛ جدال اقلیتی آگاه در مقابل اکثریتی ناآگاه در قالب درگیری یک گروه مافیا و شهروندانی ازهمه‌جا بی‌خبر. این بازی به‌سرعت در کلاس‌های درس، خوابگاه‌ها و اردو‌های دانشکده و سپس بین دیگر مؤسسات آموزشی و دانشکده‌های دیگر گسترش یافت. دیمیتری دیویدف بعد از تحصیلش در رشته روان‌شناسی، در همان دانشکده روان‌شناسی دانشگاه مرکزی مسکو مشغول تدریس شد و این فرصت مناسبی بود تا بازی‌اش را گسترش دهد و آن را با اهداف تحقیقاتی بین دانشجویانش ترویج کند. این تحقیقات علمی شروع گسترش بیشتر مافیا در فضای علمی و دانشگاهی بود. به‌عنوان مثال در سال ۱۹۹۸ بر اساس این بازی، کتابی درسی درباره ارتباطات غیرکلامی منتشر شد و در مدارس روسیه به‌منظور آموزش روش‌های مختلف خواندن زبان بدن و سیگنال‌های غیرکلامی در قالب بازی تدریس شد.

ورود مافیا به ایران

گسترش مافیا در ایران مثل دیگر نقاط دنیا در فضای دانشگاه‌ها شکل گرفت. اینکه چه‌کسی متولی ورود بازی مافیا به ایران است، مشخص نیست. شاید یک دانشجو یا استاد دانشگاه که به خارج از کشور سفر کرده است، شاید هم یک دانشجوی خوره بازی که در سایت‌های خارجی با این بازی آشنا شده است. چیزی که معلوم است، از سال ۱۳۸۴ به بعد در خوابگاه‌های دانشجویی این بازی انجام می‌شده است. شاید آن زمان دید ما و بسیاری از افراد به این بازی فقط یک بازی گروهی دورهمی برای گذران وقت بود و هیچ‌کس نگاه تجاری فعلی را به این بازی نداشت. در سال ۱۳۸۶ برای اولین‌بار بازی مافیا در صفحات اینترنتی فارسی‌زبان معرفی شد. در اوایل آشنایی مردم با مافیا، خیلی‌ها این بازی را با اسم «دزد و پلیس» می‌شناختند. با تولید محتوای بیشتر درباره این بازی در وب‌سایت‌ها، کم‌کم بازی شکل و شمایلی رسمی پیدا کرد. بعد از آن انتشاراتی‌های بازی فکری شروع کردند به انتشار نسخه‌های بردگیم این بازی که یا کپی نسخه‌های خارجی بود یا در ایران بومی شده بود. بازی‌ای که با چند تکه کاغذ و یک خودکار در خوابگاه انجام می‌شد، حالا جعبه و مهره و کارت و خرده‌ریز‌های دیگری داشت. جای پایش در کافه‌بازی‌ها محکم شده بود و هرروز برای آن نسخه به روز شده جدیدی می‌آمد. امروز برای مافیا ۱۷ تیپ طراحی شده است و هر تیپ شامل چندین نقش می‌شود؛ نقش‌های روشنگر، کشنده، سرعت‌بخش، درمانگر، حمایتی، مستقل، خراب‌کار و.... این در حالی است که مافیا در ابتدا فقط چهارپنج نوع نقش داشته است. این سطح از تکامل در هیچ بردگیم دیگری دیده نشده است و همین موضوع بررسی سیر تکامل مافیا را جالب‌تر از هر بردگیم دیگری کرده است.