زین قند پارسی

«زین قند پارسی» تجربه خوبی بود برای من در این چند سال آخر سده ۱۳۰۰ تا ۱۴۰۰. از روزی که به پیشنهاد یکی از دانشجویان، کانال تلگرامی آن پا گرفت تا امروز، مهم‌ترین چیزی که دستم را گرفت، این بود که با وجود همه آسیب‌هایی که متوجه زبان فارسی است و بی توجهی و سست گرفتن برخی، زبان فارسی در بین جوانان و حتی ایرانیان مقیم خارج از کشور طرف داران پروپاقرصی دارد که آدم را دل گرم می‌کند. باورت می‌شود که هنوز بسیارند کسانی که قدردان رنج سی ساله فردوسی هستند و نمی‌گذارند زبان فارسی ز باد و ز باران گزندی ببیند.

دغدغه درست نویسی و توجه به زبان فارسی در این صد ساله با همه اختلاف نظر‌هایی که گاه در دوسوی ماجرا قرار می‌گرفتند، راه خود را پیمود و نزدیک به ۵۰ کتاب درباره ویرایش و درست نویسی منتشر شده است؛ در کنار فراوان مقاله. دراین میانه اهالی قانون هم بیکار نماندند و دست به کار شدند؛ هم فرهنگستان (دولت) چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب گام‌هایی برداشت و به طور مشخص فرهنگستان فعلی جزوه «دستور خط فارسی» را تصویب کرد و هم مجلس قانون «منع به کارگیری اصطلاحات و لغات بیگانه» را از تصویب گذراند.
زبان و خط فارسی در قرن‌هایی که نفس کشیده، روز‌های خوب و بد زیادی را به خود دیده است؛ از سادگی و روانی و پاکیزگی در دوره سامانیان و قرن پنجم تا عربی مآبی و پیچیدگی‌های پس از حمله مغول تا فرنگی مآبی دوره معاصر و در این میان ده‌ها دیدگاه درباره شیوه خط فارسی.

اما اتفاق مهمی که در دهه‌های پایانی پیش از ۱۴۰۰ رخ داد، پدیده فضای مجازی بود و فراگیری نوشتن؛ دیگر نوشتن خاص یک طبقه به اسم «نویسنده» نبود، بلکه همه مردم در این میدان فرصت نوشتن پیدا کردند و نوشتن یکی از فعالیت‌های روزمره همه شد. این فراگیری نوشتن، ادبیات خود را آفرید؛ ادبیاتی که «سرعت» در آن نقش مهمی بازی می‌کند و همین موضوع باعث شد زبان در جا‌های زیادی مثله شود. برخی کلمه‌ها تغییر هویت دادند و ساخت جدیدی پیدا کردند. درواقع فضای مجازی نوعی خاص از خط را به زبان فارسی تحمیل کرد که اگر افسارگسیخته پیش برود، آسیب خواهد زد. به ویژه اگر این سبک نوشتاری بخواهد پایش را از گلیم خود درازتر کند و بیش از پیش خودش را به فضای مکتوب رسمی بکشاند. حال باید دید از ۱۴۰۰ به بعد چه اتفاقی خواهد افتاد که چالشی دوباره در برابر زبان فارسی قد علم کند.