درباره حرفه گلخانه داری گیاهان دارویی

رضا ریاحی | شهرآرانیوز؛ همراه با عکاس راهی بولوار شاهنامه مشهد می‌شویم. محل قرار ما در گلخانه‌ای در محله کلاته‌برفی است. با وجود گرمی هوا آنچه به ما انگیزه رفتن می‌دهد روبه‌رو شدن با یک گلخانه سرسبز است که زیبایی‌های بسیاری را به ما نشان دهد. در ابتدای ورود با استقبال سعید امیدوار مدیر و مالک گلخانه و دو فرزند کودکش مهدیارو نازنین‌زهرا روبه‌رو می‌شویم. عزت صادقی همسر سعید هم در گوشه‌ای از گلخانه که از ورودی آن بسیار دور است مشغول کار است. این خانواده در این نقطه از شهر گلخانه‌ای راه‌اندازی کرده‌اند و در آن تولید گیاهان دارویی و برخی گل‌های زینتی را آغاز کرده‌اند که در ادامه با این شغل بیشتر آشنا می‌شویم.

 

حدس ما درست است می‌خواهیم در فضایی به زیبایی دشت‌های سرسبز بهاری گفتگو کنیم. در گوشه‌ای از اینجا بوی سبزی‌های معطر و گل‌های زیبا به مشام ما می‌رسد و در گوشه دیگر آن می‌توان بویی شبیه بوی عطاری‌ها و داروخانه‌های سنتی را استشمام کرد. به گفته سعید او بسیاری از گیاهان دارویی پرطرفدار کشور را در گلخانه خود پرورش می‌دهد. گلخانه گیاهان دارویی امیدوار بسیار متنوع است و گیاهانی با رنگ‌هایی جز سبز را می‌توان در اینجا دید چیزی که شبیه یک رنگین‌کمان گیاهی است.

 

او بیش از ۱۰۰ گیاه دارویی را تولید می‌کند و به خواص آن‌ها آشنایی کامل دارد. اما گیاهانی که این روز‌ها طرفداران زیادی دارند و برای تمدد اعصاب و همچنین بهبود روند درمان بیماری کرونا مؤثر هستند، بخش بزرگی از فضای گلخانه را به خود اختصاص داده‌انداو می‌گوید:
«گیاهان دارویی همچون اسطوخودوس، مریم‌گلی، به لیمو، بابونه، سنبل‌الطیب، گزنه، خانواده نعناع‌ها و بادرنجبویه در کاهش استرس و اضطراب ناشی از زندگی مکانیکی و پرتنش امروزی نقش مهمی را ایفا می‌کنند که بسیار هم کاربردی هستند.»

 

سعید امیدوار که ۴۷ سال سن دارد و مدرک ارشد منابع طبیعی را اخذ کرده است بیش از ۱۵ سال است این کار را آغاز کرده است. از ابتدای کار به دنبال پرورش علمی گیاهان دارویی بوده است: «من ابتدا از فضایی کوچک‌تر کار را شروع کردم، اما برای آغاز این کار باید روش علمی را نقشه راه قرار داد.

در این حوزه ظرفیت‌های بسیاری وجود دارد و برای سرمایه‌گذاری بسیار توصیه می‌شود. امروزه استقبال جامعه برای استفاده از دارو‌های گیاهی بیشتر شده و از طرفی زمینه صادرات این محصولات وجود دارد چرا که در کشور‌های خارجی برای آن تقاضا وجود دارد. هرکسی این کار را از یک فضای کوچک ۴ متر مربعی برای استفاده خود می‌تواند شروع کند. اما برای اینکه در این کار به درآمد برسد باید روی یک فضای حداقل ۲۰۰ متری حساب کند. علاوه بر فضا آب و برق باید در دسترس باشد و برای راه‌اندازی کار با مشاوران متخصص و استادان دانشگاه مشورت شود.»

این گلخانه‌دار منطقه ۱۲ که ساکن محله الهیه مشهد است در ادامه درباره سرمایه‌گذاری در این شغل می‌گوید: «با مبلغی در حدود ۱۰ میلیون تومان نسبت به فضایی که فرد بهره‌بردار در اختیار دارد می‌توان کار را شروع کرد، اما بسته به نوع تولیدات این عدد متغیر است. نظر من البته این است که برای شروع کار علاوه بر زمین سرمایه ۱۰۰ میلیون تومان عدد سرمایه کافی است. خیلی از سرمایه‌گذاران وقتی کاری را شروع می‌کنند توقع دارند سرمایه سریعا بازگشت کند و به سود برسند. در کار پرورش گیاهان دارویی این اتفاق بعد از گذشت ۳ تا ۴ ماه از شروع کار پیش می‌آیدد مشروط بر اینکه بازاریابی مناسب در این مدت رخ دهد.»

نگهداری و رسیدگی امر مهمی در گلخانه‌داری است که امیدوار در این خصوص می‌گوید: «هر محصولی که در گلخانه قرار دارد و پرورش داده می‌شود یک موجود زنده است که نیاز به نگهداری دارد. این موضوع دقیقا شبیه مراقبت از یک کودک خردسال است. گیاهان را در شرایط مختلف آب‌وهوایی باید رصد کرد و رسیدگی به آن‌ها را بر اساس نیاز گیاهان مختلف انجام داد. این مهم‌ترین اصل در پرورش گیاهان دارویی و گلخانه‌ای است؛ بنابراین شاید زمان‌هایی پیش بیاید که فرد برای ماه‌ها و سال‌ها شرایط سفر را نداشته باشد.»

 

سعید امیدوار از سختی‌های کار گلخانه‌داری و آمادگی برای روبه‌رو شدن با مشکلات می‌گوید: «هیچ کاری راحت نیست و در هرحوزه‌ای باید زحمت کشید، پرورش گیاهان دارویی هم به همین شکل است. از جمله این اتفاقات می‌توان به طوفان‌های سنگین اشاره کرد که امکان دارد شکل گلخانه را به هم بریزد و خسارت زیادی به بار آورد. قطعی برق هم در چند وقت اخیر جزو همین هزینه‌های پیش‌بینی نشده است که باید با خرید موتور برق و یا خسارت‌های نسبتا سنگین آن را جبران کرد. در این مسیر باید مبالغ سنگین برق و گاز را هم در نظر گرفت که می‌تواند هزینه‌های جاری فرد سرمایه‌گذار را افزایش دهد. بعضا بذر بی‌کیفیت و یا سرمایی که در گلخانه کنترل نشده است هم می‌تواند کار را سخت کند. بخشی از این خسارت‌ها را با مشاوره خوب می‌توان کنترل کرد، اما بخشی از آن‌ها را فقط باید با صبر بالا تحمل کرد و سپس به فکر جبران برآمد.»

 

گلخانه‌دار ساکن محله الهیه طرحی دارد که براساس آن گیاهان دارویی و حتی سبزیجات را گلدانی به مشتریان عرضه می‌کند: «عرقیات گیاهان دارویی به دلیل سهولت مصرف و از سویی تصور تأثیر سریع، بیشتر از گیاهان تازه و و معطر استفاده می‌شوند، حال آنکه تولید عرقیات گیاهی با نقص‌ها و ضرر‌هایی همراه است که استفاده از اسانس به جای گیاه، تولید نامناسب و وجود متانول در عرقیات که گاهی اوقات تا ازدست دادن بینایی انسان‌ها پیش رفته و همچنین از دست دادن خاصیت‌های گیاهان دارویی در فرایند عرق‌گیری از جمله آن است. مجموع این عوامل باعث شد تا من تصمیم بگیرم بسیاری از گیاهان دارویی نظیر به‌لیمو، نعناع، آویشن، ریحان، بابونه، جعفری و... را به‌طور گلدانی عرضه کنم تا شهروندان هر روز از بو و عطر و طعم تازه این گیاهان لذت ببرند، تصمیمات این چنینی خلاقیتی است که می‌تواند به پیشرفت در کار کمک کند.»