بازآفرینی جشن تیرگان؛ چرا؟
حجت الاسلام محمدرضا زائری - پژوهشگر دینی
آیین‌های جشن و شادی در ایران باستان در آغاز هر ماه خورشیدی، هر یک با مفهوم و معنایی متفاوت و نماد‌ها و برنامه‌های گوناگون فرصتی بوده‌اند تا مردم هم ریشه‌های تعلق فرهنگی خود به این آب و خاک را محکم کنند و هم بهانه‌ای بیابند که اندوه‌ها و درد‌های طبیعی زندگی را به فراموشی بسپارند و دمی‌بی‌غم بیاسایند.
اکنون با تحولات شگرف اجتماعی و تغییرات فراوان در سبک زندگی، دیگر نشانی از آن جشن‌ها و شادی‌ها باقی نمانده است و جز عید نوروز یا جشن یلدا اثری از آن آیین‌ها نمی‌یابیم.
شاید ما در ضرورت بازآفرینی و احیای آیین‌های شادی و سرور، اتفاق نظر داشته باشیم، اما همه می‌دانیم که در شرایط زندگی امروز، دیگر احیای همه آیین‌های جشن و سرور، ضروری و ممکن نیست.
در این میان شاید بزرگداشت بلندترین روز سال و احیای جشن تیرگان، ساده‌تر و منطقی‌تر باشد تا همان‌گونه که بلندترین شب سال و جشن یلدا را با حافظ‌خوانی سپری می‌کنیم، بلندترین روز سال و جشن تیرگان را هم با سعدی‌خوانی بگذرانیم.
درباره این روز چند وجه نوشته‌اند؛ گاه از آن به نام جشن آبریزان، آبریزگان و آب‌پاشان یاد کرده و نوشته‌اند: «مردم بر یکدیگر آب می‌پاشند.»، زیرا در این روز مردم نشانی از طهارت و روشنی می‌جسته‌اند و نعمت آب را پاس می‌داشته و به آب و گلاب شست‌وشو می‌کرده‌اند.
گاه نیز آن را به کتابت و نویسندگی نسبت داده‌اند، زیرا «تیر که عطارد باشد، ستاره نویسندگان است و در این روز بود که هوشنگ، نام برادر خود را بزرگ گردانید و دهقنه را به او داد و دهقنه و کتابت یک چیز است.».
اما ابوریحان بیرونی در کتاب ماندگار خود «الآثارالباقیه» به وجه مهم‌تر و مشهورتری اشاره می‌کند که تیر افکندن آرش است: «افراسیاب، چون به ایران غلبه کرد، منوچهر از او خواست که از ایران به اندازه پرتاب یک تیر به او بدهد و آرش را که مردی بادیانت بود، حاضر کردند و به او گفت: باید این تیر و کمان را بگیری و پرتاب کنی. آرش برخاست و گفت، چون با این کمان تیر را بیندازم، پاره‌پاره خواهم شد و خود را تلف خواهم نمود، ولی من خود را فدای شما کردم و برخی گفته‌اند روز پرتاب کردن تیر، این روز بوده که روز تیر می‌باشد.»
به‌هرروی، جشن تیرگان چه تجلیل و بزرگداشت کتابت باشد و چه تکریم و نکوداشت تیرافکنی آرش و چه شست‌وشو به آب و گلاب، هر سه با خواندن و یاد کردن از نوشته‌ها و سروده‌های سعدی بزرگ هماهنگ است.
هم با کتابت تناسب دارد که سعدی استاد سخن و پیشوای کتابت است و هم به آب پاشیدن و شست‌وشو کردن که آب و گلاب گلستان و بوستان او برای نسل‌های پی‌در‌پی نشاط‌آفرین و شادی‌گستر بوده است و هم با جانی که آرش فدا کرد و مرز‌های وطن را گسترد، چنان که سعدی نیز با تیری که از کلام خود در کمان کتابت نهاد و جان خود را در آن ریخت، مرز‌های زبان و فرهنگ فارسی را در طول قرن‌ها درنوردید تا امروز به ما رسید.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
