خداحافظی ناگهانی با یارانه

علیرضا گرانپایه - وقتی جمعه شب به انتها رسید و برای بعضی سرپرست‌های خانوار خبری از پیامک دریافت یارانه نقدی نشد، دوباره داستان قطع یارانه دهک‌های بالای جامعه داغ شد؛ داستانی که این ماه برای ۱۰۰ هزار سرپرست خانوار که حدود ۴۰۰ هزار نفر را شامل  شوند، اعمال شد تا آن‌ها هم به فهرست حذف شدگان یارانه نقدی اضافه شوند. همین موضوع بهانه‌ای شد تا در این مطلب به چند سوال مهم درباره یارانه پاسخ دهیم؛ اینکه یارانه چه کسانی قطع می‌شود، چگونه باید به حذف یارانه اعتراض کنیم و...

شاخص حذف یارانه چه بود؟
این را بگوییم که بررسی‌های دولت نشان می‌دهد حداقل ۲۴میلیون نفر واجد شرایط لازم برای دریافت یارانه‌ها نیستند؛ به همین دلیل حذف یارانه این افراد تا پایان سال در دستورکار قرار گرفته است و در ماه‌های آینده، شاهد افزایش تعداد خانوار‌هایی خواهیم بود که یارانه شان قطع می‌شود. مهم‌ترین ابهامی که درباره حذف یارانه‌ها مطرح است، شاخص‌هایی است که براساس آن دهک‌های بالای جامعه را تشخیص می‌دهند. طبق اعلام دولت، مهم‌ترین مولفه‌های موردبررسی برای خروج از فهرست یارانه بگیرها، پنج مولفه است؛ مالکیت خودرو، مالکیت واحد مسکونی دارای سند، گردش حساب بانکی، مانده حساب بانکی و میزان خرید ماهانه ازطریق دستگاه‌های خودپرداز با استفاده از کارت بانکی. اجاره نشینی با قیمت‌های نامتعارف در واحد‌های مسکونی گران قیمت هم در این میان بررسی می‌شود. بر این اساس، متوسط هزینه کرد خانوار در چهار ماه ابتدای سال۹۸ به عنوان معیاری برای شناسایی پولدار‌ها در دستورکار قرار گرفته است، به طوری که برای خانوار تک نفره حداقل هزینه کرد ماهانه ۴ میلیون تومان، خانوار دونفره ۵ میلیون تومان، خانواده سه نفره ۵/۶میلیون تومان، خانواده چهارنفره ۵/۷ میلیون تومان و برای خانواده پنج نفره ۵/۸میلیون تومان لحاظ شده است و برای خانوار شش نفره و بیشتر به ازای هر نفر، ۵۰۰هزار تومان نسبت به خانواده پنج نفره افزایش می‌یابد. درمورد خودرو هم حرف وحدیث‌های زیادی به میان آمده است. فعلا گفته می‌شود یارانه افرادی که خودرو ندارند یا خودروشان زیر ۵۰ میلیون قیمت دارد، حذف نخواهد شد، ولی گفته نشده که آیا داشتن خودرو گران‌تر از ۵۰ میلیون تومان به تنهایی برای حذف یارانه کافی است یا خیر. بعید به نظر می‌رسد که داشتن خودرو بیشتر از ۵۰ میلیون به تنهایی باعث قطع یارانه خانوار‌ها شود؛ چون به قول یک کاربر توئیتر: «‏یه روزنامه تیتر زده یارانه مالکان خودرو‌های بیشتر از ۵۰میلیون تومان حذف می‌شود! خب، تو ایران به جز پراید کدوم خودرو زیر ۵۰تومن قیمت داره؟ یهو بگو نمی‌خوام یارانه بدم؛ والسلام».

چگونه اعتراض کنیم؟
اول این را بگوییم که دولت اعلام کرده است معترضان به حذف یارانه اگر اطلاعات نادرست بدهند، نه تنها یارانه شان قطع خواهد شد، بلکه بدهی شان در سازمان مالیاتی و سیستم بانکی هم زیر ذره بین می‌رود؛ یعنی کلا حساب هایشان بسته می‌شود، مگر اینکه بدهی خود را پرداخت کنند. این تهدید برای اعتراض‌های عجیب وغریب چند هفته اخیر است؛ برای مثال در خبر‌ها آمده بود که فردی در یکی از پاساژ‌های تهران بیش از ۲۰میلیارد تومان تراکنش سالیانه داشته، ولی به حذف یارانه اش اعتراض کرده است. بعد هم بگوییم که حواستان به کلاهبرداری‌هایی که به این بهانه صورت می‌گیرد، باشد. برای تمام خانوار‌هایی که قرار است یارانه نقدی آن‌ها قطع شود، پیامک «قطع یارانه نقدی» با سرشماره «YARANEH» ارسال می‌شود، بنابراین اگر پیامک دیگری به شما رسید، به آن اهمیت ندهید. اگر هم از سرشماره گفته شده به شما پیامک آمده است و مطمئن هستید به اشتباه یارانه تان حذف شده است، در مرحله اول سرپرست خانوار باید به همراه یک مدرک شناسایی به یکی از دفاتر پیشخوان دولت مراجعه و کد رهگیری دریافت کند. چندساعت بعد از دریافت پیامک کد رهگیری، فرد باید به سامانه «yaraneh10.mcls.gov.ir» مراجعه کند و با وارد کردن کد ملی و کد رهگیری دریافتی از دفتر پیشخوان، تمام اطلاعات و تراکنش‌های بانکی خانوار را مشاهده کند. سرپرست خانوار در این مرحله و پس از مشاهده تراکنش‌های بانکی خود اگر اعتراضی به قطع یارانه خود ندارد، باید گزینه «انصراف از اعتراض و خروج» و درصورت اعتراض نیز باید گزینه «ثبت اعتراض» را انتخاب کند تا پس از آن، اعتراضش بررسی شود. درصورت پذیرش ثبت اعتراض خانوار، یارانه نقدی آن خانوار در ماهی که قطع شده است، همراه با مرحله بعد به صورت یکجا واریز خواهد شد.

یارانه حذف شده چه می‌شود؟
راستش را بخواهید، هنوز اطلاعات دقیقی درباره هزینه کرد منابع به دست آمده از حذف سه دهک بالای جامعه در دست نیست؛ مثلا وزیر کار مطرح کرده که در دولت مصوب شده است بخشی از این منابع به اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان اختصاص یابد یا اینکه وزارت کار به کمک استانداری‌ها به دنبال افزایش ساخت وساز عمرانی در استان‌ها باشد، ولی به هرحال فعلا بعید است که حرفی از افزایش یارانه هفت دهک دیگر مطرح شود و باید منتظر باشیم و ببینیم که اولا دولت تا چه اندازه می‌تواند در شناسایی سه دهک بالای جامعه موفق باشد و ثانیا آیا منابع مالی سال آینده که با مشکلات زیادی ازجمله کاهش درآمد نفتی روبه روست، اجازه می‌دهد که دولت نقشه‌ای برای پول‌های به دست آمده از حذف سه دهک بالا، بکشد یا خیر.