«تعاون» را فراتر از «اقتصاد» ببینیم

تعاون اگر چه در برون‌داد اول موضوعی اقتصادی می‌نماید، در لایه زیرین مفهوم متعالی فرهنگی و اجتماعی است که می‌توان کارکرد‌های اقتصادی و سیاسی و امنیتی نیز برایش تعریف کرد. در حوزه اقتصادی، قانون اساسی در اصل ۴۳ بدان پرداخته است و در قوانین موضوعه نیز «تعاون» به عنوان ظرفیتی بی‌بدیل مورد توجه قرار گرفته و برای ایفای نقش آن در اقتصاد برنامه‌ریزی شده است.

آنچه این قلم در این سطور بدان می‌پردازد، ناظر به وجه فرهنگی اجتماعی آن است؛ همان که در بخشی از آیه ۲ سوره مبارکه مائده چنین بدان «امر» شده است: «وتعاونوا على البر والتقوىٰ ولا تعاونوا على الإثم والعدوان واتقوا ا... إن ا... شدید العقاب؛ در راه نیکی و پرهیزکاری با هم تعاون کنید! و (هرگز) در راه گناه و تعدی همکاری نکنید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!» در این نگاه ما به همراهی، کار جمعی و مشارکت اجتماعی، فرمان یافته ایم. محوری هم که برآن تأکید شده، «نیکی و پرهیزکاری» است؛ همان که در لسان قرآنی «بر و تقوی» نامیده می‌شود.

این نیز چنان مهم است که از هم افزایی در راه گناه به شدت منع شده و از عواقب و مجازات‌های آن انذار داده شده ایم. با در نظرداشت این محور کلیدی، تعاون و همکاری در رشد و شکوفایی جامعه نقش به‌سزایی خواهد داشت و با گسترش فرهنگ تعاون، وحدت و همدلی و «هم منفعتی» در جامعه حاکم می‌شود، چه اینکه علاوه بر انگاره‌های اجتماعی و فرهنگی، وقتی منافع نیز مشترک باشد، باعث قوام و دوام همراهی خواهد شد؛ همراهی‌ای که به‌سمت موفقیت تعیین مسیر می‌کند و نتایجش در سفره همه می‌نشیند.

شاید یکی از دلایل راه یافتن «تعاون» در وجه اقتصادی آن به قانون اساسی را در کنار بخش دولتی و خصوصی، بتوان همین دانست که می‌تواند هم افزایی ظرفیت‌ها را در حوزه‌های گوناگون به همراه آورد. تجربه نیز پای این گزاره امضا می‌گذارد که هرجا بتوانیم بر اساس نیکی، مردم را در کنار هم قرار دهیم، به ظرفیتی غنی شده خواهیم رسید که می‌تواند ناممکن‌ها را ممکن کند. مثل قطرات باران که هریک به تنهایی هیچ‌اند، اما وقتی کنار هم قرار می‌گیرند، به استعداد رودخانه جاری می‌شوند و دریا را شکل می‌دهند و زمین بسیاری را از تشنگی می‌رهانند و ظرفیت‌های نو برای نوسازی فراهم می‌کنند.

در زمان حاضر نیز که چالش‌های گوناگون پیش روی ما دهان می‌گشاید، باز با این فرهنگ است که می‌توانیم از دل تهدید‌ها به سوی فرصت‌ها حرکت کنیم. تعاون رفتار که باشیم، کنار هم که قرار بگیریم، دست‌ها مان را روی هم که بگذاریم، انرژی‌ای تولید خواهد شد که، چون آزاد شود، آزادی از قید و غل‌های دشمن ساخته را فراهم می‌کند. این شدنی است. مسبوق به سابقه پیشین است و ما در طول حیات جمهوری اسلامی این را آزمون کرده و همواره نتایج احترام برانگیزی دیده ایم. باز هم می‌شود و می‌توانیم با فرهنگ تعاون هم در اقتصاد قدم به پیش برداریم و هم در ساحت اجتماعی‌فرهنگی به اطمینان خاطر و آرامشی برسیم که باز خود زاینده موفقیت‌های دیگر باشد. ان شاءا...