اهتمام شهرداری مشهد به بازپیرایی و بازسازی بنا‌های تاریخی شهر

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ تا پیش از این تنها راهبرد مدیریت شهری و میراث فرهنگی برای سرپا نگه داشتن بافت و هویت تاریخی مشهد نگهداری و حفاظت از بنا‌های ارزشمند شهر بود، اما با تخریب گسترده این خانه‌ها در دهه ۸۰ و ۹۰ این مدل مدیریتی شکست خورد. تغییرات در بافت تاریخی مشهد به اندازه‌ای سریع بوده است که حالا در ۱۰۰۰ هکتار بافت تاریخی شهر کمتر از ۱۰۰ بنای ثبت میراثی وجود دارد.

با این همه، اما از سال ۱۳۹۹ و با تصویب بسته تشویقی تسهیلگری احیا و مرمت آثار تاریخی و بنا‌های واجد ارزش شهر مشهد در محلات تاریخی، راه برای احیای خانه‌ها و گذر‌های تاریخی در دو محله جنت و سرشور باز شد و تا امروز بخش زیادی از نمای تاریخی کوچه آیت ا... خامنه‌ای بازپیرایی و احیا شده است و با اتمام طراحی پروژه‌های بازسازی و بازپیرایی خیابان تاریخی ارگ، از سال آینده بازپیرایی این گذرتاریخی هم آغاز می‌شود.

مدیر طرح سامان دهی بافت‌های ناهمگون و تاریخی مشهد در سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد در گفتگو با شهرآرا، با اشاره به آخرین وضعیت پروژه احیای گذر تاریخی آیت ا... سیدجواد خامنه‌ای در محله سرشور گفت: در این گذر تاریخی ۴ پروژه خانه مدقق، نوریان، سنگچولی و مسجد حاج داداش برای مرمت و بازپیرایی جداره و نما‌ها توسط شهرداری مشهد تعریف شده بود که تا امروز دو پروژه مسجد حاج داداش و خانه واجد ارزش مدقق پیشرفت فیزیکی حدود صددرصدی داشته اند و به بهره برداری رسیده اند.

مشارکت به نشر در بازپیرایی

اردیبهشت امسال اولین پروژه احیای خیابان ارگ مشهد با بازپیرایی ساختمان قدیمی به نشر در این خیابان کلید خورد و ایمان شکوفه از پیشرفت مناسب این پروژه در ۶ ماه اخیر و مشارکت مالک بنا خبر داد و افزود: پروژه ساختمان به نشر در محله جنت خیابان امام خمینی (ره) که اولین گام از بازپیرایی این گذر تاریخی محسوب می‌شود تا امروز حدود ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی در جداره ضلع شرقی دارد و به زودی بازپیرایی بخش غربی این ساختمان نیز آغاز خواهد شد. با توجه به اینکه شهرداری همه هزینه بازپیرایی نمای بنا‌های تاریخی را می‌پردازد، به نشر رقمی در حدود ۷۰ میلیون تومان در مرمت پروژه و ساخت در و پنجره‌های چوبی این ساختمان مشارکت خواهد داشت.

۲ گام مهم برای احیای خیابان تاریخی ارگ

وی با بیان اینکه بازپیرایی و بازسازی جداره ۶ بنای تاریخی و واجد ارزش محور ارگ بخش مهم دیگری از احیای این خیابان تاریخی مشهد است ادامه داد: یکی از مهم‌ترین پروژه‌هایی که سازمان بازآفرینی در محله جنت تعریف کرده است، بازپیرایی و بازسازی جداره واجد ارزش محور ارگ یعنی خانه‌های مهدویان، جعفری، امیدفر، افقهی، حسینی، قاسمی و مطب دکتر ضیائی است.

طراحی نمای این بنا‌ها به پایان رسیده و نقشه‌ها هم به تأیید میراث فرهنگی رسیده است و منتظر تأمین اعتبار برای آغاز این پروژه‌ها هستیم که به احتمال زیاد در سال ۱۴۰۱ آغاز می‌شود. البته برای مطب دکتر ضیائی، با توجه به اینکه این بنا در فهرست آثار ملی ثبت شده است هر اقدام اصلاحی باید با هماهنگی وزارت میراث فرهنگی باشد که این کار نیز انجام شده است.

راسته بازار جنت هم احیا می‌شود

شکوفه تصریح کرد: طراحی جلوخان و راسته بازار جنت هم تقریبا رو به اتمام است و در حال آماده سازی اسناد مناقصه هستیم و امیدواریم که این پروژه هم در سال آینده و با تأمین اعتبار به سرانجام برسد و آغاز شود. در این پروژه کسبه و اهالی خیابان جنت مشارکت فعال خواهند داشت.

مدیر طرح سامان دهی بافت‌های ناهمگون و تاریخی مشهد با اشاره به پروژه‌هایی که به زودی توسط سازمان بازآفرینی و دفتر‌های تسهیلگری آغاز می‌شوند نیز گفت: بازپیرایی نمای هتل صابر، خانه‌های تاریخی و واجد ارزش ملک جعفری و شالچی هم به زودی و در همین روز‌ها آغاز می‌شود و نمای این سه بنا هم مرمت خواهد شد و به اصالت اولیه خود بازخواهد گشت.

اولین گام سامان دهی نماهاست

وی با بیان جزئیات اتفاقاتی که در جریان این پروژه‌ها برای نمای بنا‌های واجد ارزش و تاریخی می‌افتد، توضیح داد: در مقطعی از زمان در مشهد، بر روی نمای بیشتر خانه‌های تاریخی یک لایه سیمان کشیده شد و این نما‌ها از دست رفت. اولین اقدامی که انجام می‌دهیم، حذف این سیمان‌ها و نمایان کردن نمای قدیمی ساختمان هاست و بعد از آن مواردی که در طول این سال‌ها به بنا و نمای آن الحاق شده است سامان دهی می‌شود تا نما به شکل و شمایل سابق خودش برگردد.

حمایت شهرداری از خانه‌های واجد ارزش

شکوفه با اشاره به حمایت شورا و شهرداری از مرمت بنا‌های تاریخی از طریق بسته‌های تشویقی که پیش از این شورا آن‌ها را تصویب کرده بود گفت: همه این املاک خصوصی هستند و در سال‌های گذشته هیچ اتفاق خاصی برای مرمت آن‌ها نیفتاده بود. در یکی دو سال گذشته شهرداری و شورای شهر با تصویب بسته‌های تشویقی راه را برای مرمت و بازگشت دوباره این خانه‌ها به بافت شهری مشهد باز کردند.

شهرداری اکنون خودش برای بازپیرایی و مرمت بنا‌های واجد ارزش در گذر‌های تاریخی هزینه می‌کند، مثل راسته‌های تاریخی ارگ و سرشور. در برخی نقاط هم این کار با مشارکت خود مالک انجام می‌شود. تا امروز مالکان ۶ خانه تاریخی نوریان، شالچی، مقبل السلطنه، محمدیان مهر، الفتی و سلیمی علاقه خودشان به استفاده از این بسته‌های تشویقی را اعلام کرده اند و به زودی قرارداد مشارکت با آن‌ها منعقد خواهد شد.

مدیرطرح سامان دهی بافت‌های ناهمگون و تاریخی سازمان بازآفرینی شهرداری مشهد با تأکید بر اینکه دفتر‌های تسهیلگری مستقر در محلات تاریخی خانه‌های واجد ارزش فراوان دیگری را در این بافت‌ها پیدا کرده اند افزود: از زمانی که دفتر‌های تسهیلگری و بازآفرینی در محلات تاریخی شروع به کار کرده اند، بیش از ۲۰۰ اثر و خانه و بنای واجد ارزش در این محلات شناسایی شده اند که بخش زیادی از آن‌ها به هیچ عنوان در فهرست میراث فرهنگی ثبت نشده اند و به قدری ارزشمند و زیبا هستند که قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی ایران را دارند.