مسجد‌های مشهد قرارگاه ازدواج آسان

به گزارش شهرآرانیوز؛ تصور کن مساجد شهر، به معنی واقعی بشود خانه دومت و دیگر برای رفتن به آنجا و مهمان شدن به صرف چندجرعه آرامش، منتظر بهانه‌هایی از جنس بلندشدن صدای اذان از گلدسته هایش نباشی. تصور کن در این خانه‌ها که خانه خدا نیز می‌نامیمشان، خانواده دومی داشته باشی که برای بازکردن گره‌های زندگی ات برنامه داشته باشند. مثلا تصور کن پیداکردن نیمه گم شده زندگی مجرد‌ها حوالی محراب مسجد رقم بخورد و فرشته‌هایی که برای ثبت و ضبط نماز نمازگزاران حاضر و ناظرند، شاهد فراهم شدن بساط این اتفاق مبارک نیز باشند.

در ذهنت وضعیتی را تجسم کن که برای یادگرفتن باید‌ها و نباید‌های رفتار با همسر به مسجد بروی، گره‌های مالی ات برای تشکیل زندگی مشترک را همان جا باز کنی، دست کم بخشی از موانع اقتصادی برای فرزندآوری رفع شود و برای رفتار درست با طفل نیامده، آموزش ببینی. تصور چرا؟ این رخداد با همه جزئیات و بزرگی اش نخستین بار در کشور، در شهر امام رئوف (ع) آغاز شده است.

تولد یک طرح

«چند لحظه گوشی لطفا تا تاریخ دقیق را عرض کنم.» پشت خط، معاون فرهنگی واجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان است و این سو ما که برای شنیدن جزئیات طرحی منتظریم که در کشور نمونه ندارد. از حجت الاسلام امیرحسین احمدنیا خواسته ایم ما را ببرد به ابتدای ماجرا؛ زمانی که طرح جرقه خورد و قرار شد مساجد حساب شده و هماهنگ برای رفع اصلی‌ترین نیاز‌های اجتماعی و اقتصادی جامعه دست به کار شوند.

او دارد در رایانه شخصی اش به دنبال تاریخ عقد تفاهم نامه می‌گردد؛ تفاهم نامه‌ای که مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان بزرگ را برای ایجاد قرارگاه ازدواج آسان و فرزندآوری با اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی پیوند داده است. ۱۸ خرداد امسال را به عنوان تاریخ امضای تفاهم نامه اعلام می‌کند؛ هرچند که چکش کاری‌ها و جلسات کارشناسی آن قدیمی‌تر از این حرف هاست.

برای ما که چشم و گوشمان پر از طرح‌های ناموفق است، اهمیت دارد که بدانیم این طرح هم جزو همان از بالابه پایین ابلاغ شده هاست؟ قاطعانه «نه» می‌گوید، به مسئله ازدواج از نوع آسانش و جمعیت کشور اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: طرحمان خودجوش بود، نه ابلاغ شده.

«حالا چرا با اوقاف؟» سؤال بعدی مان را بی تعارف با او در میان می‌گذاریم تا ببینیم از میان دستگاه‌هایی که همگی مدعی دغدغه مندی در حوزه ازدواج و فرزندآوری هستند، چرا اوقاف برای این کار مشترک انتخاب شده است. دلیل مهم ترش دغدغه شخص مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان در این زمینه بود. ما اشتراکات دیگری هم داریم. مثلا اینکه برخی مساجد موقوفات و رقبات وقفی دارند. طرح به حمایت مالی از خانواده‌های نیازمندی می‌پردازد که تازه تشکیل شده اند و آن‌هایی که می‌خواهند، اما نمی‌توانند بچه دار شوند یا فرزند بیشتری داشته باشند. در اداره کل اوقاف، پشتیبان و ظرفیتی به نام امور خیریه وجود دارد.

به گستردگی همه شهر

تبعیضی در کار نیست. یعنی قرار نیست این طرح مثل خیلی از طرح‌هایی باشد که مخاطب آن، طبقه اجتماعی خاصی تعریف شده است. معاون فرهنگی واجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان از ۵۰ مسجدی می‌گوید که در گام نخست طرح، به عنوان قرارگاه «ازدواج آسان و فرزندآوری» انتخاب شده و کارشان را شروع کرده اند. بماند که تا دیگر مسئولان طرح را پیدا می‌کنیم، ۵۰ تای گفته شده به ۶۰ تا می‌رسد.

تا رسیدن به افق طرح که رسیدن به ۲۰۰ مسجد تا پایان سال ۱۴۰۰ است، راهی نمانده و باید دست اندرکاران دست بجنبانند. حجت الاسلام احمدنیا خاطرمان را جمع می‌کند که پراکنش مساجد در شهر متوازن است؛ به این معنا که در همه مناطق سیزده گانه شهرداری مشهد وجود دارند. البته هرکدام بسته به وضعیتشان احتمالا به یکی از انواع حمایت‌های مالی و فرهنگی طرح، نیاز بیشتری خواهند داشت.

او این توضیح را هم می‌دهد که در خراسان بزرگ روی خراسان رضوی و در استان بر مشهد متمرکز شده اند. طرح تجربه‌ای نو است و باید اجرا و آسیب شناسی شود. اکنون جلسات توجیهی برای امام جماعت مساجد در حال برگزاری است. دوره‌های آموزشی را که زیر نظر استادان مجرب ببینند، آموزش‌های عمومی و دوره‌های تخصصی شروع می‌شود و سپس کار به مراحل جدی تری مثل همسان گزینی، حمایت مالی و فرهنگی از خانواده‌های در حال تشکیل و ترغیب برای افزایش فرزندان می‌رسد.
با این صحبت‌های کلی به این نتیجه می‌رسیم که مهم‌ترین گام در این طرح، به قاعده باید فرایند همسان گزینی باشد؛ یک کار کاملا تخصصی.

خانم سروش، مسئول کمیته همسان گزینی قرارگاه ازدواج آسان و فرزندآوری، پیشینه کار را که توضیح می‌دهد، جواب خیلی از سؤال هایمان را می‌گیریم. او بازو‌های اجرایی طرح قرارگاه ازدواج آسان و فرزندآوری در بخش همسان گزینی را واسطه‌هایی می‌داند که حدود ۴ سال پیش مرکز امور بانوان آستان قدس رضوی و در قالب طرح «حسنا» شناسایی شان کرده است و آموزش دیده اند تا از این به بعد همسان گزینی را مبتنی بر روش‌های علمی انجام بدهند. «دوره‌های عمومی و تخصصی برای خانم‌ها و آقایانی که برای ازدواج واسطه گری می‌کنند، برگزار شد. در دوره عمومی ۱۰۰۰ نفر شرکت کردند و بعد از پایان دوره، آزمون و مصاحبه دادند.

۱۵۰ نفر وارد مرحله تخصصی شدند و آموزش‌ها ادامه پیدا کرد. دوره که تمام شد، حیف بود واسطه‌ها به حال خود رها شوند و کارشان را فردی ادامه بدهند. مجموعه مردمی همسان گزینی «رویش» که بنده مسئولیتش را پذیرفتم، این طور شکل گرفت. سال ۱۳۹۷ کارمان را در ۳۰ مسجد مشهد شروع کردیم تا مساجد با حضور واسطه‌های ازدواج «رویش» کمک حال خانواده‌ها و جوان هایشان در یافتن همسر باشند.»

آن طور که باحوصله و ملایمت توضیح می‌دهد، با منشور اخلاقی و سازوکاری که این گروه تهیه کرده، تاکنون ۶۰۰ ازدواج سر گرفته است و با حمایت‌های آموزشی از زوج ها، خوشبختانه هیچ کدام به جدایی منجر نشده اند. این موضوع در کنار جنبه‌های مثبتی مثل رایگان بودن همسان گزینی و پشتیبانی مشاوره‌ای از مجرد‌ها پس از تشکیل خانواده، باعث شده است از تجربه دست اندرکاران رویش در طرح قرارگاه ازدواج آسان و فرزندآوری استفاده شود.

فقط برای او

در میانه بوق بوق خودرو‌ها و تلاششان برای چندلحظه زودتر رسیدن به مقصد، تماشای کاشی کاری‌های فیروزه‌ای بنا آرامش را حواله وجودت می‌کند. مسجد و مجتمع فرهنگی آموزشی امام علی (ع) واقع در محله شهیدفرامرز عباسی یکی از مساجدی است که چندسالی می‌شود به عرصه همسان گزینی مجرد‌ها پا گذاشته است؛ چه آن‌ها که وضعیت متفاوتی مانند معلولیت دارند یا آن‌ها که ازدواجی ناموفق را تجربه کرده اند. حالا با انتخاب این مسجد برای اجرای طرح قرارگاه ازدواج آسان و فرزندآوری، برنامه‌های سابق با سازوکاری منسجم‌تر از پیش درحال توسعه است.

جمعی از مدیران و فعالان مسجد اینجا در اتاق جمع وجور مدیریت دور هم جمع شده اند تا بگویند در این زمانه‌ای که همه از کمبود وقت و نرسیدن به کارهایشان گله دارند، با چه حوصله و انگیزه‌ای وقت می‌گذارند برای اینکه ۲ جوان همدیگر را پیدا کنند و زوج شوند. انگار فکرمان را خوانده باشند، می‌گویند: نه، همه آن‌هایی که متقاضی ازدواج هستند، جوان نیستند.

همه جوره اش را داریم، حتی هشتادساله اش را؛ و دیگری، هنوز شائبه‌ای پیش نیامده، اضافه می‌کند: به کسانی که به دنبال عقد موقت اند یا آقایانی که همسر دارند و همسر دوم می‌خواهند، هیچ خدمتی ارائه نمی‌کنیم؛ حتی اگر به عنوان مثال رضایت نامه همسر اول را بیاورند. کار را خانواده محور پیش می‌بریم. بوده اند پسرانی که متقاضی ازدواج بودند و شخصا مراجعه کردند. از آن‌ها می‌خواهیم یکی از خانم‌های محرمشان را معرفی کنند. بنا به هر دلیلی اگر مایل به این کار نباشند، ادامه گفتگو‌ها را به آقایانی که برای ازدواج واسطه گری می‌کنند، می‌سپاریم.

سوای دوره‌های آموزشی برای مجرد‌ها و خانواده هایشان، همین طور برای «نومزدوجان»، از مشاوران گمنامی می‌گویند که بدون چشمداشت مالی از جدی شدن اختلافات میان زن و شوهر‌های جوان، جلوگیری می‌کنند. «در جمعمان دکترا و کارشناس ارشد روان شناسی داریم. هروقت به آن‌ها اعلام کردیم یکی از زندگی‌های مشترک تشکیل شده با مشکل روبه رو شده است، نه نگفتند و برای مشاوره دادن پا پیش گذاشتند.»
این‌ها را معصومه داوری، عضو کانون رویش مستقر در مسجد امام علی (ع) و فرمانده پایگاه بسیج خواهران مسجد می‌گوید.

او و بقیه روی چند نکته هم نظرند؛ اینکه به قول قدیمی‌ها کار خیر ثواب دارد، اما کباب شدن هم دارد. خودمانی ترش می‌شود اینکه شیرینی‌ها و سختی‌های کار را باید با هم دید. بااین حال، با گفتن «کارمان برای خداست، جوان هایمان خیلی مظلوم اند و باید کمکشان کرد» و جملاتی ازاین دست، از دشواری‌های همسان گزینی می‌گذرند.

خانه‌ای برای همه‌

می‌گویند آغوش مسجد به روی همه باز است؛ چه آن‌ها که در اصطلاح عامه مذهبی هستند و چه آن‌ها که ظاهر و سبک زندگی شان متفاوت است. برنامه‌های امثال مسجد امام علی (ع) که در طرح «قرارگاه ازدواج آسان و فرزندآوری» رو به تکامل است، مخاطب عام دارد. چه آن‌ها که مسجدی هستند، چه آن‌ها که گذرشان به این دوروبر‌ها نمی‌افتد، همین طور آن‌هایی که ظاهری غلط انداز دارند، اما وقت وقتش که برسد، گوشه‌ای از کار‌های مسجد را بر عهده می‌گیرند.

شاید همین‌ها باعث شده است که این مسجد به جایگاه واقعی اش نزدیک بشود و به گواه مدیران مسجد و نمونه‌هایی که بیان می‌کنند، محل اعتماد طیف‌های مختلف مردم «برای همسان گزینی، همه جوره اش را داریم. حتی خانواده‌ای که می‌گفتند مراسمشان را مختلط می‌گیرند. دنبال یکی مثل خودشان می‌گشتند. در دوره‌های آموزشی تلاش می‌کنیم که معیارها، همان‌هایی باشد که واقعا در بقای زندگی مشترک مؤثر است، بااین حال موارد را در بانک اطلاعاتی مجموعه رویش به اشتراک می‌گذاریم و تلاش می‌کنیم هرکس کفو خودش را پیدا کند.»

حجت الاسلام محمدصادق شریعتی مقدم، امام جماعت جوان مسجد امام علی (ع) که بیشتر شنونده است تا گوینده، مختصر و مفید به چند نکته اشاره می‌کند. این نکات خلاف آن چیزی است که شاید عده‌ای از کارکرد‌های مسجد در ذهن داشته باشند. او می‌گوید برنامه‌های مسجد، از کمک‌های مالی اش به نیازمندان و جهیزیه‌های اهدایی تا همسان گزینی یا به گفته خودشان جوشکاری دل ها، همگی از یک طرز فکر ناشی می‌شود. «مسجد محدود به شبستان هایش نیست. اقامه نمازجماعت در مسجد مهم است، اما همه ماجرا را نباید در آن خلاصه کرد. مسجد باید مجموعه نیاز‌های اقتصادی و فرهنگی را پوشش بدهد. این‌ها یعنی برنامه‌های مسجد باید از مسجد بیرون بیاید.»