تأمین مالی گروهی؛ راه‌حل دغدغه مالی صاحبان ایده

محمدجواد مشیری | شهرآرانیوز؛ به‌طور کلی دو دسته از تکنیک‌های تأمین مالی جمعی وجود دارد که برای دو نوع کاملا متفاوت از کسب‌وکارها طراحی شده‌اند. مدل اول مبتنی بر پاداش است که در آن تأمین‌کنندگان مالی در ازای پشتیبانی مالی شان از پروژه، پاداشی دریافت می‌کنند که به‌نوعی این سامانه‌های پاداش‌محور بیشتر برای پروژه‌های خلاقانه به کار گرفته می‌شود. در مدل دوم، تأمین مالی آن‌ها مبتنی بر سرمایه است؛ به‌گونه‌ای که تأمین‌کنندگان درصد ناچیزی از سهام شرکت را تحصیل می‌کنند. این سامانه‌ها برای کسب‌وکارهای نوپایی جذاب‌تر است که به‌دنبال تبادل سرمایه برای دسترسی به سرمایه عملیاتی هستند.

بنابراین صاحبان ایده که به‌دنبال سرمایه‌پذیری هستند، باید نکاتی را در این فرایند مدنظر داشته باشند: نخست، ارائه محصولی منحصربه‌فرد و جالب توجه؛ دوم، تعریف مخاطب هدف‌گذاری‌شده پیش از شروع کار؛ سوم طراحی پیام تبلیغاتی به‌گونه‌ای که از استقبال لازم در بین مخاطبان برخوردار شود؛ چهارم، ایجاد برنامه بازاریابی؛ پنجم، افزایش ارزش ارائه‌شده پروژه تا حد ممکن و کاهش قیمت محصول.

البته این مدل تأمین مالی قطعا برای همه کارآفرینان کاربرد نخواهد داشت، زیرا محصولاتی که جالب، منحصربه‌فرد و جدید نباشند، احتمالا قادر به حصول توجه کافی برای راه‌اندازی یک کمپین تأمین مالی جمعی نخواهند بود. در صورتی که بازار هدف تعریف نشده باشد یا مخاطبان علاقه‌مند به محصول شناسایی نشده باشند، پروژه مدنظر از تعاملات کافی برای تأمین مالی موفقیت‌آمیز برخوردار نخواهد بود.

فعالیت سامانه‌های تأمین مالی جمعی به ایده‌پردازان و سرمایه‌گذاران وابسته است؛ به عبارت دیگر، ایده‌پردازان ایده‌های جدید و مبتکرانه ارائه می‌دهند و سرمایه‌گذاران روی ایده‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. صاحبان پروژه و ایده‌پردازان ابتدا جزئیات مربوط به پروژه‌شان را همراه با پلان مالی و کسب‌وکاری ارائه و بازه زمانی پروژه‌شان را تعیین و میزان سرمایه لازم را مشخص می‌کنند. در مرحله بعد، برای سرمایه‌گذارانی که در آینده روی پروژه‌شان سرمایه‌گذاری خواهند کرد، پاداش و امتیازاتی در نظر می‌گیرند. در واقع هرچه مبلغ سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، پاداشی که صاحب پروژه به سرمایه‌گذار می‌دهد نیز باارزش‌تر خواهد بود.

پس از بررسی مدل کسب‌وکاری پروژه به‌وسیله گروه متخصص، پروژه روی سامانه یا سکو قرار می‌گیرد. البته بخشی از پروژه‌ها معمولا به‌دلیل اینکه با دستورالعمل‌های مربوط مطابقت ندارند، مقبول شرکت و سایت قرار نمی‌گیرند و اگر پروژه‌ای نیز در بازه‌ای که برای جذب سرمایه انتخاب کرده بودند، موفق به تأمین مالی نشود، آن پروژه شکست‌خورده محسوب می‌شود و پول‌های مردم به حساب‌هایشان بازمی‌گردد. بنابراین برنامه‌ریزی و محاسبه‌ این نکات قبل از ایجاد پروژه بسیار ضروری است.

برخلاف گذشته که صاحبان کسب‌و‌کار و استارتاپ‌ها به‌دنبال یافتن و متقاعدکردن سرمایه‌گذارها بودند، امروزه بدون نیاز به آن‌ها می‌توانند سرمایه‌ لازم را به‌صورت جمعی از مردم به‌دست بیاوردند. به این نوع سرمایه‌گذاری‌ها، سرمایه‌گذاری جمعی یا سرمایه‌گذاری مردمی نیز می‌گویند. در این مدل، سرمایه پروژه‌ از سراسر کشور و حتی دنیا تأمین می‌شود. در حقیقت صاحبان استارتاپ و ایده‌های نوین به یک منطقه جغرافیایی محدود نخواهند شد و مردم و کسانی که طرف‌داران ایده‌ هستند، به آن‌ها کمک می‌کنند. همچنین فشار کاری بر گروه صاحبان ایده کاسته می‌شود و آن‌ها با استرس کمتری به کارشان ادامه خواهند داد تا به نتیجه مطلوب برسند.

در سرمایه‌گذاری‌های سنتی، چون سرمایه‌گذاران سرمایه‌های سنگینی را در پروژه قرار داده‌اند، انتظار دارند گروه استارتاپی در بازه کوتاهی به نتیجه برسد و معمولا فشار‌های زیاد و تحمل‌ناپذیری بر صاحبان ایده وارد می‌شود که می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. در تأمین مالی جمعی یا Crowdfunding به‌دلیل اینکه مردم با مقادیر کم سرمایه پروژه را تأمین کرده‌اند، معمولا فشار روانی کمتری به گروه استارتاپ تحمیل می‌شود. همچنین در بیشتر اوقات خود سرمایه‌گذاران مردمی که مشتاقانه فرایند پروژه را دنبال می‌کنند، اولین مشتریان محصولات آن ایده خواهند بود. از نمونه‌های موفق این سایت‌ها در دنیا می‌توان به kickstarter در آمریکا اشاره کرد.

kickstarter سایتی جمع‌سپاری است که به صاحبان ایده کمک می‌کند بودجه موردنیازشان را برای ساخت و تولید محصولات و اختراعاتشان تأمین کنند. حالا این سؤال قطعا در ذهن شما شکل خواهد گرفت که آیا بستری برای تأمین مالی جمعی (کرادفاندینگ) مشابه kickstarter برای استارتاپ‌های ایرانی وجود دارد یا نه.

بله، در ایران متولی این موضوع شرکت فرابورس است که مجوز این فرایند را صادر می‌کند و به‌زودی در شرق کشور نیز شاهد افتتاح سامانه تأمین مالی جمعی رضوی خواهیم بود.