چرا قسمت اول سریال «جیران» چندان امیدوارکننده نبود؟

محمد عنبرسوز | شهرآرانیوز - پس از مدت‌ها انتظار، بالأخره قسمت اول «جیران» پخش شد و مخاطبان پس از چند سال توانستند اثری از حسن فتحی، سازنده تعدادی از محبوب‌ترین سریال‌های تاریخ ایران را تماشا کنند. «جیران» مجموعه‌ای با محوریت حکومت قاجار است که با انتخابی هوشمندانه، از وقایع مربوط به قتل امیرکبیر می‌گذرد و دوران پس از این واقعه هولناک را به تصویر می‌کشد. این سریال، به لحاظ تیم بازیگری، اثر پرستاره‌ای محسوب می‌شود و هنرپیشه‌های مهمی در آن به نقش آفرینی پرداخته اند. با این همه، کیفیت فنی و هنری «جیران» در نخستین قسمت ناامیدکننده و متأثر از تلویزیون ترکیه بود. در ادامه به مرور برخی از نکات قسمت اول این مجموعه می‌پردازیم.

---

همه چیز درباره سریال «جیران» حسن فتحی | داستان شخصیت‌ها و حواشی‌ تولید

---

یک قصه آشنا

یکی از مواردی که با پخش قسمت اول «جیران» روشن شد، ساختار قصه این مجموعه بود که دو وجه تاریخی و دراماتیک داشت. می‌دانیم که سریال جدید حسن فتحی، مجموعه‌ای عاشقانه  در بستر تاریخ است و همین عبارت نیز در تبلیغات آن استفاده شده بود. در بخش تاریخی، نویسندگان «جیران» به درستی برهه پس از قتل امیرکبیر را انتخاب کرده اند تا فضای داستانی متفاوتی بر این مجموعه حاکم شود، اما در بخش مربوط به روایت عاشقانه، به نظر می‌رسد که باز هم با الگویی بسیار شبیه به الگوی سریال «شهرزاد» روبه رو خواهیم بود.

سکانس‌های عاطفی بین سیاوش و جیران در قسمت اول و رویارویی جیران با ناصرالدین شاه در آخرین سکانس، حاکی از احتمال قریب الوقوع یک ازدواج اجباری و از هم گسیختگی عشقی پرشور در قسمت‌های آینده است که امیدواریم چنین نباشد. دست بر قضا، رد و بدل شدن یادگاری‌هایی بین سیاوش و جیران نیز کاملا یادآور مرغ آمین در سریال «شهرزاد» است و همین جزئیات امکان شگفت زده شدن مخاطب در قسمت‌های آینده «جیران» را به حداقل می‌رساند.

دیالوگ نویسی

دیالوگ‌های قسمت اول «جیران» حاکی از دو وجه مثبت و منفی کار نویسندگان این اثر بود. در بخش مربوط به دیالوگ‌های رسمی تر، نویسندگان مجموعه عملکرد درخور توجهی دارند و با تسلط ویژه بر ادبیات فارسی، عباراتی جذاب را به متن سریال تزریق می‌کنند. عبارت‌هایی که در عین بدیع بودن، آشنا به نظر می‌رسند. در بخش گفتگو‌های غیررسمی، اما وضعیت جملات این سریال ناامیدکننده است. جملاتی که در فضا‌های غیررسمی و به طور مشخص مکالمات عاطفی جیران و سیاوش بیان می‌شوند کاملا بدون خلاقیت و بسیار شبیه به مکالمات مردم امروز نوشته شده اند که این رویکرد از یک سریال تاریخی پذیرفتنی نیست.

جلوه بصری

یکی از عجیب‌ترین نکات سریال «جیران» به طراحی هنری آن باز می‌گردد. جایی که وجه بصری مجموعه، به شکل باوری ناپذیری، به سریال‌های ترکی شبیه است. گریم‌های سریال جدید حسن فتحی حتی برای سینمای امروز ایران هم سنگین و بیش از حد شیک است؛ بنابراین کسی باور نمی‌کند که چنین چهره‌های باطراوت و بزک شده‌ای به مردمان عهد ناصرالدین شاه تعلق داشته باشند. به علاوه، در مورد نما‌های مختلف فیلم، شکل نورپردازی و طراحی صحنه نیز، خروجی کار، کاملا متأثر از مجموعه‌های تاریخی کشور ترکیه از آب درآمده و این برای سریال سازی در کشوری که تاریخ خودش را دارد و چند دهه است که مجموعه‌های تاریخی باکیفیت در آن تولید می‌شود، یک عقب گرد تمام عیار به شمار می‌رود.

در این مورد، احتمالا تجربه «مست عشق» بر سلیقه هنری حسن فتحی اثر گذاشته است. در حالی که مردم ایران همین حالا مشغول تماشای «خاتون» هستند و چنین شکل و شمایلی برای یک سریال تاریخی را برنمی تابند. «جیران» را با «خاتون» مقایسه می‌کنند، زیرا هر دو آثاری در بستر تاریخ هستند که روایتی عاشقانه را نیز در دل خود می‌پرورانند. با این همه، «خاتون» توانسته با شاخصه‌های فنی و هنری خوبش، از فیلم برداری سینمایی هومن بهمنش گرفته تا طراحی دقیق گریم و لباس با نظر به جامعه ایران در آن برهه از تاریخ، به لحاظ بصری چشم نواز باشد. این در حالی است که «جیران» در اغلب شاخصه‌های فنی و هنری ساده و سهل انگارانه ظاهر می‌شود.

بازیگران

مجموعه پربازیگر «جیران» از هنرمندان نام آشنا و کاربلدی استفاده کرده و تیم بازیگری قدرتمندی دارد. درباره سطح بازی‌های یک سریال تلویزیونی، به سختی می‌توانیم با تماشای قسمت اولش اظهار نظر کنیم، اما دور بودن بازیگران این مجموعه از استاندارد‌های بازیگری خودشان در همین قسمت هم آشکار بود. بهرام رادان که مدت هاست از سطح اول بازیگری در سینما فاصله گرفته و در مجموعه نمایش خانگی «رقص روی شیشه» هم حضور ناموفقی داشته، با نقش ناصرالدین شاه قاجار به شبکه نمایش خانگی بازگشته است.

رادان، اما در نمایش ضعف و تزلزل این شخصیت اغراق می‌کند و در قسمت اول نتوانسته یک اجرای باورپذیر از شاه قاجاری ارائه کند. پریناز ایزدیار و مریلا زارعی که از بهترین بازیگران زن سینمای ایران هستند، در قسمت اول «جیران» اجرای درخوری از خود به نمایش گذاشته اند. هرچند که تمام ظرفیت‌های هنری خود را شکوفا نکرده اند و احتمال دارد که در قسمت‌های بعدی بیشتر بدرخشند.

اما سؤال بزرگ درباره تیم بازیگران این مجموعه به نقش پررنگ امیرحسین فتحی مربوط است. فرزند کارگردان فیلم که تا کنون غیر از سریال‌های پدرش فقط در یک فیلم سینمایی متوسط بازی کرده و در قسمت اول «جیران» هم یک پله پایین‌تر از دیگر هنرپیشه‌های اصلی قرار داشت. امیرحسین فتحی به لحاظ ظاهری از جذابیت لازم برای ایفای این نقش برخوردار است، اما در بیان و بازی چهره دستش بیش از حد خالی است و این موضوع احتمالا در قسمت‌های آینده، یعنی جایی که قرار است قصه احساسی‌تر شود، به پاشنه آشیل سریال تبدیل خواهد شد.