روسیه پهناورترین کشور جهان با مساحت ۱۷٬۱۳۰٬۰۰۰ کیلومترمربع و ۱۴۸میلیون نفر جمعیت است که در شمال آسیا و غرب اروپا قرار دارد. پایتخت روسیه شهر مسکو و واحد پول این کشور نیز روبل است. نکته وسعت زیاد این کشور این است که روسیه دوبرابر دومین کشور پهناور جهان، یعنی کانادا، مساحت دارد.

تاریخ و جغرافیا

روسیه با کشور‌های نروژ، فنلاند، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان، بلاروس، اوکراین، گرجستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، چین، مغولستان و کره‌شمالی همسایه است. این کشور همچنین با کشور‌های آمریکا از طریق ایالت آلاسکا و سوئد و ژاپن از طریق آب همسایه است.

روسیه که برای سالیان متمادی یکی از قدرت‌های جهانی بود، از زمان امپراتوری تزاری گرفته تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال۱۹۹۱، اکنون در بعد اقتصادی دچار مشکلات شدیدی است، اما هنوز در نظام ژئوپلیتیکی جهان به‌عنوان یک قدرت اثرگذار نقش‌آفرین است.

پس از فروپاشی شوروی در سال۱۹۹۸ این کشور بحران اقتصادی را پشت سر گذاشت که جایگاه جهانی آن را هم تضعیف کرد. حال روسیه در تلاش است جایگاه پیشین خود را دوباره به‌دست بیاورد؛ جایگاهی که البته مدعیان جدیدی چون چین و هند دستیابی به آن را سخت کرده‌اند.

به‌گواه تاریخ، یکی از مهم‌ترین اتفاقات این کشور انقلاب ۱۹۱۷ است که در جریان آن بلشویک‌ها توانستند به دوران امپراتوری تزاری خاتمه دهند؛ از اواخر سال۱۹۱۸ تا اواخر سال۱۹۲۰ شوروی درگیر جنگ داخلی بود. پس از این سال اتحاد جماهیر شوروی اعلام وجود کرد و تا سال۱۹۹۱ حکومتش ادامه یافت.

روسیه اکنون عضو ثابت شورای امنیت سازمان ملل متحد، ۱+۵، اتحادیه اروپا،APEC و G۸ است. این کشور بخش زیادی از قدرتش را در صحنه‌های جهانی مدیون منابع انرژی خود است، زیرا روسیه بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز در جهان است و نیمی از گاز مصرفی قاره اروپا را این کشور تأمین می‌کند. روسیه همچنین از مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان است.
بخش اروپایی روسیه عمدتا جلگه‌ای و هموار است.

بلندترین نقطه روسیه قله البروس با ۵۶۴۲متر ارتفاع در شمال قفقاز در جمهوری آستیای شمالی و نزدیکی مرز گرجستان است که در عین حال بلندترین نقطه اروپا نیز محسوب می‌شود. کوه‌های اورال که در امتداد شمالی‌جنوبی کشیده شده است، حد میان اروپا و آسیا را تعیین می‌کند و بلندترین نقطه آن قله نارودا ۱۸۸۵متر ارتفاع دارد. همه قسمت آسیایی روسیه را سرزمین پهناور سیبری در بر گرفته است. شبکه گسترده‌ای از رود‌های پرآب در روسیه وجود دارد که علاوه بر تأمین آب آشامیدنی سدهای برق‌آبی فراوانی بر روی آن‌ها احداث شده است.

آب‌وهوا

آب‌وهوای روسیه به‌دلیل نزدیکی به قطب شمال سرد است. بیشتر مناطق این کشور فقط ۲فصل را تجربه می‌کنند؛ تابستان و زمستان. سردترین ماه سال در این کشور ژانویه برابر با دی و بهمن‌ماه و گرم‌ترین ماه سال جولای برابر با تیر و مردادماه است. سیبری از سردترین مناطق این کشور است که برای سال‌های متمادی به‌عنوان تبعیدگاه استفاده می‌شد. در عین حال چندی پیش روسیه با کاشتن پرچم خود در زیر آب‌های قطب ادعای مالکیت این منطقه را کرد.

سیاست در روسیه

۲سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال۱۹۹۳ همه‌پرسی‌ای در روسیه برگزار شد و براساس آن مردم به تشکیل فدراسیون روسیه که رئیس‌جمهور در آن رئیس کشور است، رأی دادند. براین‌اساس، در روسیه نخست‌وزیر رئیس دولت است. رئیس‌جمهور با رأی مردم برای دوره چهارساله انتخاب می‌شود و هر شخص تا ۲دوره می‌تواند رئیس‌جمهور باشد. آخرین انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه در ۱۸مارس۲۰۱۸ برگزار شد که در جریان آن ولادیمیر پوتین توانست با کسب حدود ۷۷درصد آرای عمومی با فاصله زیادی از رقبای خود در انتخابات پیروز شود.

در روسیه ۲مجلس وجود دارد؛ «دوما و شورای فدراتیو» که نمایندگان آن‌ها از طریق رأی‌گیری انتخاب می‌شوند. افراد بالای ۱۸سال اجازه دارند در انتخابات این کشور رأی دهند.
روسیه ۲۱جمهوری خودمختار، ۴۹استان، ۶خطه و ۲شهر خودمختار مسکو و سنت‌پترزبورگ دارد. در شهر مسکو پارلمان و دومای کشوری و مجلس سنا و شورای فدراسیون عمل می‌کنند. علت خودمختاری این ۲شهر این است که از نظر مساحت و جمعیت با سایر مناطق قابل مقایسه نیستند؛ از آنجا که این ۲شهر در دوران مختلف پایتخت بودند، از اهمیت خاصی نیز برخوردار شدند.

در ماه می۲۰۰۰ ولادیمیر پوتین پیشنهاد کرد روسیه به ۷منطقه تقسیم شود که روز ۳۱می۲۰۰۰ این پیشنهاد از تصویب شورای اول دومای کشوری گذشت. این ۷منطقه شامل مناطقی چون منطقه شمال‌غربی (مرکز: سنت‌پترزبورگ)، منطقه مرکزی (مرکز: مسکو)، منطقه رود ولگا (مرکز: نیژنی‌نوگورود)، منطقه شمال قفقاز (مرکز: رستوف و دن)، منطقه خاوردور (مرکز: خاباروفسک)، منطقه اورال (مرکز: یکاترینبورگ) و منطقه سیبری (مرکز: نووسیبیرسک) است.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، کشور روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور تشکیل‌دهنده شوروی در بیشتر موارد حقوقی و سیاسی، جایگزین آن شد. قانون اساسی روسیه در همه‌پرسی ۱۲دسامبر۱۹۹۳ با ۵۸درصد آرا به تأیید عمومی رسیده است و طبق آن حکومت این کشور جمهوری فدراتیو است. قوه‌مقننه یا مجلس فدرال از ترکیب شورای فدراسیون با ۱۷۸عضو و دومای کشوری با ۴۵۰عضو تشکیل می‌شود.

نیمی از اعضای دوما از طریق انتخابات مستقیم در حوزه‌های انتخابی منطقه‌ای به مجلس راه می‌یابند و نیمی دیگر براساس فهرست‌های حزبی برگزیده می‌شوند. فدراسیون روسیه به‌عنوان یکی از ۴جمهوری اصلی بنیان‌گذار اتحاد جماهیر شوروی در سال۱۹۹۱ رأی به انحلال شوروی داد و سپس همراه با روسیه سفید (بیلوروسی) و اوکراین نقش اصلی را در تأسیس اتحادیه جامعه کشور‌های مستقل مشترک‌المنافع به‌عهده داشت. فرماندهی کل قوای روسیه نیز به‌عهده رئیس‌جمهور است.

رابطه ایران و روسیه

روابط ایران و روسیه شامل مجموعه‌ای از روابط سیاسی، نظامی، اقتصادی است. بعد از انقلاب ایران به‌ویژه پس از فروپاشی شوروی، به‌مرور روابط ایران و روسیه، بیشتر در عرصه‌های سیاسی و نظامی، گسترش یافته است. آغاز روابط ایران و روسیه به‌صورت رسمی به سال۱۵۲۱ در دوران صفویان بازمی‌گردد. روسیه زمانی وارد ایران شد که ایران وضعیت اقتصادی چنان خوبی نداشت، به همین دلیل اقتصاد را در کشور ایران ایجاد کرد.