عبرت‌های جنگ اوکراین برای شیفتگان غرب

عرب هاشمی | شهرآرانیوز؛ پس از آن‌که سران مناطق جدایی‌طلب اوکراین خواستار کمک نظامی روسیه در پاسخ به افزایش «تجاوزات اوکراین» شدند، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز پنج‌شنبه اعلام کرد که دستور داده نیرو‌های مسلح این کشور عملیاتی ویژه را در منطقه دونباس آغاز کنند. او در این‌باره گفت: «تمام تلا‌ش‌های روسیه برای رسیدن به توافق در خصوص عدم پیشروی ناتو در قلمرو روسیه به شکست منتهی شد».

دیمیتری کولیبا، وزیر امور خارجه اوکراین نیز ساعتی پس از صدور دستور مسکو برای «عملیات ویژه» در منطقه جداشده دونباس، اعلام کرد که جنگ بین روسیه و اوکراین آغاز شده است. اوکراین از کشور‌های اروپای شرقی است. این کشور از شرق با روسیه، در شمال با بلاروس، از غرب با لهستان، اسلواکی و مجارستان، از جنوب غربی با رومانی و مولداوی هم مرز است و در جنوب آن دریای سیاه و دریای آزوف قرار دارد؛ پایتخت آن شهر کی یف و مسافت تهران تا کی یف ۲ هزارو ۳۶۱ کیلومتر است.

پوتین درباره این «عملیات ویژه» بیان کرد: آنچه اکنون در اوکراین رخ می‌دهد، یک اقدام اضطراری است و اگر این اقدام را انجام نمی‌دادیم با تهدید مواجه می‌شدیم و نمی‌دانم کشور ما پس از آن چگونه ادامه می‌داد. ما قصد آسیب رساندن به نظم جهانی را نداریم و شرکای ما باید این را درک کنند. روسیه هنوز بخشی از اقتصاد جهانی است.

روسیه بامداد پنجشنبه تلاش کرد با استفاده از حملات هوایی، تأسیسات اوکراین را هدف قرار دهد و راه را برای ورود نیرو‌های زمینی اش باز کند. نیرو‌های روسیه از جمله تانک‌ها از شرق وارد خارکِف، دومین شهر بزرگ اوکراین، شدند. از جنوب نیز با گذر از کریمه و تصرف شهر‌های چونگار و نووو الکسیوکا به خرسون رسیدند.

موضع ایران

در همین حال، سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان، پنجشنبه گذشته در گفت وگویی تلفنی با پوتین، رئیس جمهور روسیه، بر لزوم تأمین امنیت کشور‌ها تأکید کرد و گفت: گسترش ناتو به سمت شرق، تنش زاست. گسترش ناتو تهدیدی جدی علیه ثبات و امنیت کشور‌های مستقل در مناطق مختلف است. رئیس جمهور ابراز امیدواری کرد که آنچه اتفاق می‌افتد، به نفع ملت‌ها و منطقه تمام شود.

او همچنین با اشاره به مذاکرات هسته ای، تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران به دنبال توافقی پایدار است، نه متزلزل. ارائه تضمین معتبر، پایان بخشیدن به ادعا‌های سیاسی و لغو واقعی تحریم‌ها از ضرورت‌های دست یافتن به توافق پایدار هستند.

رئیس جمهور روسیه نیز در این گفت وگوی تلفنی، وضعیت کنونی را «پاسخ مشروع به چندین دهه نقض معاهدات امنیتی و تلاش‌های غرب برای آسیب رساندن به امنیت روسیه» دانست. پوتین همچنین با اشاره به همکاری‌های فعال ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی، بر تداوم رایزنی‌های دو طرف درباره مذاکرات هسته‌ای تأکید کرد.

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، هم به مسئله اوکراین واکنش نشان داد و گفت: سقوط بازار‌های مالی و افزایش قابل توجه قیمت انرژی به دلیل ایجاد بحران در شرقی‌ترین بخش از جغرافیای اروپا، نشان داد که بی ثباتی و ناامنی در همه اشکال آن در نیم کره شرقی جهان، آسیب‌های جدی را متوجه منافع غرب خواهد کرد؛ بحران ‫اوکراین می‌تواند عبرتی پندآموز باشد.

علی بهادر جهرمی، سخنگوی دولت، نیز در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: ‏جنگ راه حل نیست، تکیه به آمریکا امنیت آور نیست.

لزوم برقراری آتش بس

همچنین سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امورخاجه، عنوان کرد: جمهوری اسلامی ایران با نگرانی عمیق تحولات در اوکراین را پیگیری می‌کند. متأسفانه ادامه اقدامات تحریک آمیز ناتو با محوریت آمریکا منجر به وضعیتی شده است که منطقه اوراسیا در آستانه ورود به یک بحران فراگیر است.

حسین امیر عبداللهیان، وزیر امورخارجه ایران، در توئیتر خود نوشت: بحران اوکراین ریشه در اقدامات تحریک آمیز ناتو دارد. ما توسل به جنگ را راه حل نمی‌دانیم. برقراری آتش بس و تمرکز بر راه حل سیاسی و دموکراتیک یک ضرورت است.

وضعیت ایرانیان مقیم اوکراین

با بحرانی شدن شرایط در اوکراین، دانشجویان ایرانی ضمن تماس با خانواده هایشان در ایران یا انتشار فیلم‌هایی در فضای مجازی از شرایط نامساعد خود خبر دادند.

پس از این اظهار نگرانی‌ها درباره دانشجویان ایرانی، منوچهر مرادی، سفیر ایران در کی یف، به دیدار دانشجویان رفت. سفارت ایران اعلام کرد که این سفارتخانه کماکان به ارائه خدمات به هم وطنان و کمک در جهت تسهیل وضعیت آن‌ها ادامه می‌دهد و آماده پاسخ گویی و رسیدگی به درخواست‌های آن هاست.

همچنین محمد محمدی بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، به شبکه خبر گفت: بنابه دستور معاون اول رئیس جمهور تمهیدات لازم برای بخش ترابری اتباع ایرانی و مقیم اوکراین انجام و یک فروند هواپیمای جمهوری اسلامی ایران برای تردد پیش بینی شد. اگر ایرانیان مقیم خود را به مرز کشور‌های هم جوار برسانند و این امکان را داشته باشیم که به آن کشور پرواز کنیم، جابه جایی ایرانیان بلافاصله انجام خواهد شد. هواپیما از چرخه پروازی خارج شده و ایران آماده است به محض صدور مجوز این عملیات را آغاز کند.

واکنش‌های جهانی

کشور‌های دیگر از جمله آمریکا، انگلیس، کانادا، کره جنوبی، فرانسه، چین و... به تصمیم پوتین واکنش نشان دادند و برخی از کشور‌ها اقدام به تحریم روسیه کردند. شورای امنیت سازمان ملل هم با تشکیل جلسه و تهیه پیش نویس قطعنامه ای، بر خارج شدن هرچه سریع‌تر نیرو‌های روسیه از اوکراین تأکید کرد.

به گزارش خبرگزاری «فارس»، بایدن، رئیس جمهور آمریکا، با برگزاری یک نشست خبری بیان کرد: رئیس جمهور روسیه جنگ در اوکراین را انتخاب کرده است و تبعات آن را با تحریم‌های جدید خواهد پرداخت. تحریم‌های جدید علیه روسیه، نخبگان این کشور، بانک‌های بزرگ و صادرات فناوری روسیه را هدف خواهد گرفت و تمام دارایی‌هایی روسیه در آمریکا مسدود می‌شود. انگلیس، کانادا و کره جنوبی از دیگرکشور‌هایی هستند که دست به تحریم روسیه زدند.

بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، با اعلام مسدود شدن دارایی‌های روسیه اعلام کرد: بانک‌های روسی کاملا از سیستم مالی بریتانیا که بزرگ‌ترین سیستم مالی در اروپاست، حذف می‌شوند و مانع از دسترسی آن‌ها به پوند استرلینگ و پرداخت‌های تسویه حساب ازطریق بریتانیا می‌شویم؛ انگلیس خطوط هوایی روسیه را تحریم و دارایی بانک‌های روسیه را مسدود می‌کند.

رئیس جمهور کره جنوبی، در واکنش به عملیات نظامی روسیه در اوکراین اعلام کرد که به تحریم‌های اقتصادی چندجانبه علیه روسیه می‌پیوندد، اما در حال حاضر، تصمیمی برای اتخاذ تدابیر یک جانبه علیه دولت پوتین ندارد. روسیه در اولین واکنش به تحریم هایش، تردد هواپیما‌های بریتانیایی از حریم هوایی خودش را ممنوع کرد.

از طرف دیگر، چین با همراهی روسیه، عملیات نظامی را «تهاجم» نخواند. سخنگوی وزارت امور خارجه چین بیان کرد: درباره تعریف تهاجم، من فکر می‌کنم که باید به نحوه نگرش به وضعیت فعلی اوکراین بازگردیم. مسئله اوکراین پیشینه تاریخی بسیار پیچیده دیگری دارد که تا امروز ادامه داشته است. ممکن است آن چیزی نباشد که همه می‌خواهند ببینند. چین آنچه را که نگرانی‌های مشروع روسیه درباره امنیت می‌نامد، درک می‌کند.

بسیج عمومی در اوکراین

درگیری‌های نظامی روسیه و اوکراین کماکان ادامه دارد و تا ظهر جمعه، ۱۳۷ اوکراینی کشته و ۳۱۶ نفر زخمی شده اند. نیرو‌های روسی هم ضمن پیشروی‌های خود توانسته اند به نزدیکی پایتخت اوکراین برسند.

ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، گفته است که هدف شماره یک روسیه در این جنگ اوست و هدف شماره دو آن‌ها خانواده زلنسکی هستند. با وجوداین زلنسکی گفته است که شهر را ترک نخواهد کرد.

همچنین اوکراین اعلام کرده که «بدون هیچ پیش شرطی» حاضر به گفتگو با روسیه است و سخنگوی کرملین این اقدام را یک گام مثبت ارزیابی کرد. رئیس جمهور اوکراین با اعلام فرمان بسیج عمومی در سراسر این کشور، از کمک نکردن کشور‌های غربی به کی یف در مقابله با عملیات نظامی روسیه انتقاد کرد.

عامل اصلی بحران اوکراین و روسیه، آمریکاست

فؤاد ایزدی، کارشناس مسائل بین الملل، در گفتگو با «فارس»، با اشاره به درگیری‌ها در اوکراین گفت: از سال ۲۰۰۸ و در زمان ریاست جمهوری جورج بوش، طرح عضویت اوکراین در ناتو کلید خورد و غربی‌ها و به ویژه اروپا و آمریکا با حربه عضویت اوکراین در ناتو به دنبال فشار بیشتر بر روسیه بودند.

وی گفت: وقتی آمریکایی‌ها کشوری را دشمن خود فرض می‌کنند، به دنبال بهانه‌های مختلف می‌گردند که درباره ایران، موضوع هسته‌ای است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: بازنده اصلی بحران امروز اوکراین، مردم اوکراین هستند؛ این در حالی است که دولتمردان این کشور به غرب اعتماد کردند و مردم این کشور در این زمینه کاری نکردند، اما آن‌ها چوب اعتماد مسئولان بلندپایه کشورشان به آمریکا و اروپایی‌ها را می‌خورند.

ایزدی تصریح کرد: غرب و به ویژه آمریکا دخالت‌های مستقیم و غیرمستقیم بر اوکراین وارد کردند و در نهایت منجر به بروز درگیری نظامی بین اوکراین و روسیه شدند؛ از روز اول هم آمریکا، غرب و اروپا به دنبال استفاده نکردن از راه حل‌های صلح آمیز در بحران اوکراین و روسیه بودند و آن‌ها مستمرا از بهانه‌های مختلف برای تشدید این بحران استفاده می‌کردند.

وی گفت: عامل اصلی بحران اوکراین و روسیه، آمریکاست و مردم اوکراین بزرگ‌ترین متضرر از این موضوع هستند.