روایتی از پویش مردمی افطاری‌های ساده در مساجد مشهد

محدثه شوشتری | شهرآرانیوز؛ صدای ربنا که از بلندگوی مسجد به گوش می‌رسد، به تعداد میهمانان افطاری مسجد افزوده می‌شود. پرده سبزرنگ در ورودی هر بار که کنار زده می‌شود، جمع روزه داران جمع‌تر می‌شود. در جست وجوی افطاری‌های ساده در محلات مشهد، نشانی را تا مسجد ابوالفضل در خیابان طبرسی آمده ایم. برای خادم مسجد، میهمان غریبه و آشنا ندارد. به هرکسی که پا در چارچوب در مسجد می‌گذارد تعارف می‌کند تا سر سفره افطار بنشیند.

هنوز ۱۰ دقیقه تا اذان مغرب مانده است که وارد مسجد می‌شویم. حاج علی خادم، پا به سن گذاشته مسجد، سال‌های سال است به روزه داران افطاری می‌دهد. سماور را چند بار پر آب کرده و چند کتری به قول خودش چای یک رنگ دم کرده، اما چشمش به در مسجد است و دل دل می‌زند که نکند چای به آخر مجلس افطار نرسد. می‌گوید: دخترم خوش روزی بودی. هر شب افطار مسجد چای و خرما و نان و پنیر و سبزی بود، اما امشب یکی از اهالی محله برای سالگرد پدرش به روزه داران افطار می‌دهد. می‌خواست جوجه کباب بدهد، اما گفتیم که سنت هر شب سفره‌های ساده افطاری مسجد را حفظ کنیم و برای همین حلیم سفارش داد. حلیم نیشابوری خوردن دارد با دعا برای آن عزیزی که دستش از دنیا کوتاه شده است.

حاج علی گلاب به دست دارد و از خاطرات قدیم در مسجد و سفره‌هایی که روزه داران زانو به زانو می‌نشستند و جای خالی برای آن‌هایی که دیر می‌رسیدند، پیدا نمی‌شد، تعریف می‌کند. افسوس می‌خورد که چرا مساجد خالی و سوت وکور شده اند. باز دست هایش را رو به آسمان بلند می‌کند و شکر می‌کند که بعد از دو سال از سنگینی سایه کرونا، حالا این ماه رمضان دوباره سفره‌های دسته جمعی پهن شده اند و هرچند به قوت قدیم نمی‌رسند، اما نسبت به دو سال گذشته، به مساجد رونق تازه‌ای داده است. چند قاشق گلاب را حاج علی به چای دم کرده اضافه می‌کند و بقیه خاطراتش را قیچی می‌کند تا به استقبال از روزه داران برود.

صفوف نماز باشکوه‌تر شده اند

امام جماعت جوان مسجد چند دقیقه به اذان مانده، وارد مسجد می‌شود. با لبخند می‌گوید: آخوند‌ها نماز‌های جماعت را گاهی به درازا می‌کشند، اما در ماه رمضان اگر نماز را طولانی بخوانم، مشتری‌های نمازی که برگزار می‌کنم کم می‌شوند. برای همین در حد واجبات می‌خوانم و مستحبات را در نماز صبح و ظهر و عصر به جا می‌آورم. برای همین بیشتر کسبه محدوده مسجد برای افطار هم نمانند، در نماز جماعت این مسجد شرکت می‌کنند. صف‌های نماز در ماه رمضان طولانی‌تر شده اند و این از برکت ماه مبارک رمضان است که مردم توفیق عبادت و ثواب شرکت در نماز جماعت و خواندن نماز در مسجد، خانه خدا، را می‌برند.

پاکبانان میهمان سفره‌های افطار

صدای ا...  اکبر اذان زیر سقف مسجد پیچیده و روزه دارانی که تازه وارد مسجد شده اند با جنب وجوش می‌خواهند خودشان را هم به نماز و هم به افطار برسانند. لباس‌های فیروزه‌ای رنگ چند تن از میهمانان سفره‌های افطاری ساده مسجد، خبر از میهمان شدن پاکبانان محله می‌دهد. سه پاکبانان که با دهان روزه مشغول رفت وروب معابر بودند، روزی شان نشستن در سفره افطار این مسجد بوده است. خادم مسجد به یکی از جوان‌های محله که هر شب برای پذیرایی از میهمانان افطار می‌آید، می‌گوید: چای پاکبان‌ها را زودتر بریز. بندگان خدا شاید عجله داشته باشند برای برگشتن به سر کارشان و دل سیر نتوانند افطار کنند.

سر سفره افطار از هر گروهی از مردم کنار هم نشسته اند. حاج علی موقع ورود هرکدام از آن ها، آرام اسم و رسمشان را برای ما زمزمه کرده بود. از حاج حسین، زرگر معروف و ثروتمند محله، مجید آقا، معتمد محله، بگیرید تا آقا امید، فروشنده سوپرمارکت آن طرف خیابان. چند نفر از بازنشسته‌های محله از ادارات مختلف و چند نفرشان هم همسایه‌های مسجد هستند.

چهار پنج جوان و روزه اولی هم عصای دست حاج علی در امور مسجد و برپایی سفره‌های افطار هستند که همه از جوانان محله طبرسی هستند. با پاکبانان و چند نفر از نیازمندان محله که هر شب به این سفره‌ها دعوت می‌شوند در مجموع حدود ۲۰ نفر مرد و در بخش بانوان ۱۰، ۱۲ نفر برای شرکت در افطاری‌های ساده به مسجد آمده اند. ظرف‌های پر شده از حلیم شاید به تعداد شصت هفتاد نفر اضافه می‌ماند برپاکننده حلیم‌ها غصه اش می‌گیرد از اینکه غذا خیلی اضافه مانده است. به پیشنهاد حاج علی سریع با کمک جوان تر‌های مسجد ظروف را در دست می‌گیرند و غذا را برای توزیع به نشانی‌هایی که از کوچه‌های حاشیه شهر دارند، می‌برند.

استقبال از سفره‌های افطار، مردان بیشتر از زنان

در بخش بانوان بیشتر روزه دارانی که به مسجد آمده اند، زنان میان سال یا پا به سن گذاشته هستند. از یکی از خانم‌ها که امور مسجد را در سمت بانوان در دست دارد، می‌پرسم چرا استقبال خانم‌ها برای شرکت در افطاری‌های ساده ماه رمضان به نسبت مردان کمتر است. می‌گوید: خانم‌های بچه دار برای جلوگیری از سروصدا و جنب وجوش بچه‌ها و به هم ریختگی سفره‌های افطار معمولا شرکت نمی‌کنند. اما شب‌های قدر همین مسجد حضرت ابوالفضل (ع) پر می‌شود از بانوان به همراه نوزاد و بچه‌های قد و نیم قدشان. با خیال راحت تا پاسی از شب به دعا و مناجات می‌پردازند و بچه‌ها در گوشه وکنار مسجد با هم سن و سال هایشان سرگرم می‌شوند.

پویش برای افطاری‌های ساده در مشهد

برای رونق افطاری‌های ساده در زیر آسمان شهر، امسال مدیریت شهری مشهد پویشی را با همین نام راه اندازی کرده بود. حالا با گذشت نیمی از ماه مبارک رمضان سراغ دست اندرکاران این پویش رفتیم تا از استقبال مردمی بگویند. معاون اجتماعی و مشارکت‌های سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد دراین باره می‌گوید: سنت حسنه افطاری‌های ساده در مساجد و محلات مشهد را امسال خواستیم با برگزاری پویشی ترویج کنیم.

مهدی ابراهیمی در گفتگو با خبرنگار ما بیان می‌کند: در دو سال گذشته شیوع کرونا برپایی سفره‌های ساده افطار در مساجد را کم رنگ کرده بود. خوشبختانه با بهترشدن شرایط و اطلاع رسانی به گروه‌های مختلف مردمی، توانستیم این سنت دیرینه را برای رونق بخشیدن به سفره‌های افطاری ساده، تقویت کنیم. استقبال خوبی از این افطاری‌ها شده است. تشکل‌های مردمی فعال عکس‌ها و تصاویر این سفره‌ها را برای ما ارسال کردند که همه از رونق دوباره این سفره‌ها در مساجد حکایت داشت.

وی درباره چگونگی اجرای طرح پویش افطاری‌های ساده این نکته را هم توضیح می‌دهد که شهرداری‌های مناطق در کنار تشکل‌های مردمی فعال به صورت محله به محله تلاش کردند تا در بحث اطلاع رسانی روزه داران از این پویش باخبر شوند. حتی در فضای مجازی نیز اطلاع رسانی زیادی درباره برگزاری این پویش داشتیم تا به هدف ترویج این سنت حسنه دست یابیم. به گفته وی، معاونت اجتماعی شهرداری در بحث ترویج و اطلاع رسانی و راه اندازی پویش تلاش کرده است و برپایی سفره‌های ساده افطار با همت و مشارکت مردم و تشکل‌های مردمی فعال در هر محله و مسجد بوده است.

معاون اجتماعی و مشارکت‌های سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد در پایان سخنانش به این نکته هم تأکید می‌کند که پس از ماه مبارک رمضان با حضور مسئولان شهری از تشکل‌های مردمی فعال در برگزاری مراسم افطار‌های ساده قدردانی خواهد شد؛ لذا عکس یا فیلم مراسم را تا عید سعید فطر به آدرس فضای مجازی eftari-1401@ ارسال کنند.