سرتیپ خلبان نمکی: آسمان خلیج فارس خط قرمز ارتش بود

علی صمدی جوان | شهرآرانیوز؛ ارتش جمهوری اسلامی ایران در طول هشت سال دفاع مقدس با رشادت‌ها و دلاوری‌هایی که در جبهه‌های جنگ از خود نشان داد، نقش بی‌بدیلی در سرکوب دشمن بعثی ایفا کرد. یکی از جلوه‌های ممتاز دفاع از تمامیت ارضی ایران اسلامی، حفظ و حراست از آب‌های خلیج فارس بود که توسط نیروی دریایی به‌خوبی صورت پذیرفت و در این راه، تیزپروازان نیروی هوایی با پشتیبانی از خطوط دفاعی نیرو‌های مسلح و انجام عملیات‌هایی که منجر به نابودی نیروی دریایی ارتش بعث عراق و تاریخ‌ساز شدند.

امیر سرتیپ دوم خلبان علیرضا نمکی، از خلبانان دوران دفاع مقدس و فرمانده پایگاه هوایی بوشهر در سال‌های پایانی جنگ، در گفت‌وگویی اختصاصی با شهرآرانیوز به مناسبت روز ملی خلیج فارس گفت: نیروی هوایی در جنگ تحمیلی دو مأموریت داشت؛ یکی تاکتیکی و دیگری استراتژیک. در بعد استراتژیک، مأموریت ما دفاع از خلیج فارس و پشتیبانی از نیروی دریایی بود. در واقع، نیروی هوایی هیچ گاه مستقیم عملیات هوایی انجام نمی‌داد و هرآنچه رخ می‌داد در راستای حمایت از قوای دریایی ایران بود.

وی با اشاره به آغاز جنگ نفت‌کش‌ها در خلیج فارس ادامه داد: در سال ۱۳۶۴ نبرد نفت‌کش‌ها شروع شد و اوج گرفت. نیرو‌های هوایی و دریایی با همکاری یکدیگر و تدوین دستور رزمی مشترک، زمینه‌های دفاع از کشتی‌های نفتی و تجاری را مهیا کردند؛ زیرا این نبرد صرفا با ارتش عراق نبود.

نمکی افزود: عراق در دریا حرفی برای گفتن نداشت و در همان ابتدای جنگ، نیروی هوایی با نابودکردن اسکله‌های البکر و الامیه باعث ناامنی اروندرود شد و همین مسئله سبب شد تا عراق برای عبور نفت‌کش‌های خود از پرچم کویت یا آمریکا استفاده کند. با گذشت زمان و فهمیدن این نکته که عراق فعالیت خود را این‌گونه انجام می‌دهد، این کشتی‌ها را با هر عنوان و پرچمی که بود منهم می‌کردیم.

سرتیپ نمکی با یادآوری اقدامات دفاعی ایران در خلیج فارس گفت: سال‌های ۱۳۶۴ یا ۶۵ بود که آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی به‌عنوان فرمانده جنگ دستور داد نیروی هوایی از نصف‌النهار مبدأ به ۵۲ درجه غرب خلیج فارس، روزانه ۳ کشتی نفت‌کش دشمن را منهدم سازد. این مأموریت به پایگاه هوایی بندرعباس سپرده شد و خلبانان این پایگاه به‌خوبی مأموریت خود را انجام دادند. البته این نکته را هم اضافه کنم در برخی عملیات‌ها متأسفانه متحمل خسارت شدیم و برخی هم‌رزمانمان را از دست دادیم که به‌عنوان مثال باید از شهیدان گران‌قدر، سروان همایون حکمتی و ستوان سیروس کریمی نام ببرم که توسط اف‌۱۵ ارتش سعودی به شهادت رسیدند.

امیر سرتیپ خلبان علیرضا نمکی

این خلبان دوران دفاع مقدس ادامه داد: درگیری‌های هوایی در منطقه بسیار زیاد بود و روزی نبود که میگ‌های ۲۳ و ۲۵ ارتش عراق با اف ۴ و اف ۱۴ ما درگیر نشوند و متأسفانه در برخی اوقات ما نیز شهیدانی را تقدیم آب‌های نیلگون خلیج فارس کردیم که به‌عنوان مثال، سرلشگر شهید هاشم آل‌آقا یکی از چهره‌های ممتاز ما در دوران جنگ نفت‌کش‌ها بود.

نمکی با ذکر خاطره‌ای از مخاطرات جنگ نفت‌کش‌ها یادآور شد: یک روز جمعه و براساس دستور انهدام روزانه سه کشتی، خلبانان پایگاه‌های بوشهر و بندرعباس فقط توانسته بودند ۲ نفت‌کش را بزنند و ما باید گزارش انهدام ۳ کشتی را به فرماندهی جنگ می‌دادیم. مسیر بسیار خطرناک و پشتیبانی هوایی دشمن نیز قوی بود. براساس اطلاعات کسب‌شده دانستیم کشتی سوم به بندر راس التنوره عربستان رفته و این بار خودم که آن زمان جانشین فرماندهی پایگاه بوشهر بودم با حضور در آلرت، به پرواز درآمدم و در پایین‌ترین ارتفاع ممکن از سطح دریا به‌سمت این بندر رهسپار شدم و در نهایت با شلیک دو موشک، این کشتی را منهم کردم و به سرعت بازگشتم. اینجا این نکته حائز اهمیت است که ما برای حراست از کشور، با عربستان هم تعارفی نداشتیم و آنان را هم می‌زدیم.

سرتیپ نمکی با اشاره به خسارت‌های واردشده به نیروی هوایی تصریح کرد: در سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۷، ما تعداد زیادی هواپیما و پرسنل هوایی را از دست دادیم، اما با این حال، هنوز آن‌قدر تجهیزات داشتیم که بتوانیم به دفاع بپردازیم. از سوی دیگر، راه‌اندازی جهاد خودکفایی ارتش در نیروی هوایی این اجازه را به ما داد تا با تعمیر وسایل، راه‌اندازی موشک‌های زمین‌گیر‌شده و... توان بازدارندگی هوایی خود را افزایش دهیم و همین‌گونه هم شد. اما مشکل اصلی ما برخورد با عراق یا عربستان نبود؛ حضور متجاوزانه آمریکا در منطقه سبب می‌شد عملا در ۳ جبهه بجنگیم.

خلبان بازنشسته جنگنده اف ۴ فانتوم ادامه داد: یکی از مشکلات بزرگ ما، کاهش چشمگیر نیروی آماده رزم در نیروی هوایی بود؛ به‌گونه‌ای که در ابتدای انقلاب ۳ هزار خلبان آماده جنگ داشتیم و با شروع جنگ تحمیلی فقط ۶۹۵ خلبان باقی مانده بودند و مجموعه ۹۸ هزار نفری نیروی هوایی ارتش به ۳۹ هزار نفر کاسته شده بود. این در حالی بود که عراق و متحدانش با حداکثر نیرو و تجهیزات به ما حمله می‌کردند و با همین امکانات جنگیدیم.

نمکی به حضور ناو هواپیمابر استارک آمریکا در تنگه هرمز اشاره کرد و متذکر شد: یکی از اشتباهات کلیدی فرماندهی آمریکا، عبور از تنگه هرمز بود و ارتش جمهوری اسلامی با وجود آنکه دستور نداشت با آمریکا رودررو شود، در صورت هرگونه تجاوز، موظف به اقدام بود. با این حال، این ناو را یک ستوان عراقی به اشتباه زد که ۳۷ نفر از کارکنان ناو کشته شدند. علت آن بود که ارتش بعث فکر می‌کرد این یک کشتی ایرانی است و گمان نمی‌کرد آمریکا این اشتباه را بکند.

وی ادامه داد: پشتیبانی آمریکا از عراق در خلیج فارس به‌گونه‌ای بود که هر دفعه که برای پرواز بلند می‌شدیم، با هشدار‌های ارتش آمریکا هم مواجه می‌شدیم، اما به آن بی‌اعتنا بودیم و هدف، انجام وظیفه خودمان در قبال بیت‌المال مردم و جان آنان بود. در یکی از مأموریت‌های پروازی‌ام یک رزم ناو آمریکایی با هشدار به من در منطقه پرواز، سعی در خراب‌کردن مأموریت داشت. پس از آنکه به این پیغام که به زبان فارسی و انگلیسی اعلام شد اعتنا نکردم، ناگهان خودم را در محاصره دو اف ۱۸ آمریکایی دیدم که از پس ابر‌ها بیرون آمدند تا شرایط من را سخت کنند.

نمکی درباره جنگ‌افزار‌هایی که نیروی هوایی در حراست از خلیج فارس استفاده می‌کرد، گفت: پایگاه‌های هوایی بوشهر و بندرعباس وظیفه حراست از شرق و غرب خلیج فارس را برعهده داشتند و هردو پایگاه، اف ۴ بودند. زمانی که درگیری‌ها اوج گرفت، یک اسکادران اف ۱۴ برای پشتیبانی و درگیری هوا به هوا به بوشهر منتقل شد که شهید بابایی مدیریت راهبردی آنان را در اختیار گرفت. این هواپیما‌های مدرن توانستند میگ ۲۵، داسومیراژ و داسو سوپر اتاندار فرانسوی، میگ ۲۳ و... را منهدم کنند.

فرمانده اسبق پایگاه هوایی بوشهر درباره چگونگی اسکورت نفت‌کش‌های ایرانی در جنگ گفت: براساس دستور رزمی اژدر که در نیروی دریایی تدوین شد، کشتی‌های تجاری و نفتی ایران پس از آنکه به تعداد ۱۰ تا ۱۵ فروند می‌رسید، با اسکورت هوایی و دریایی به سمت خور موسی و بندر امام رهسپار می‌شدند. در عملیات مروارید بود که ارتش جمهوری اسلامی موفق شد کمر توان دریایی عراق را بشکند و تعداد بسیار زیادی از ناوچه‌های آن را منهدم کند. من در آن زمان در این عملیات شرکت کردم و به اتفاق افرادی، چون شهید خلعتبری مکرم، شهید دوران و... به پشتیبانی دریایی پرداختیم که در نهایت ۶ میگ و ۷ ناوچه را منهدم کردیم.

نمکی در پایان با خط قرمز خواندن امنیت منطقه خلیج فارس یادآور شد: اگرچه در جنگ تحمیلی متحمل خسارت شدیم و با بسیاری از کشور‌ها در افتادیم، اما امنیت خلیج فارس، حفظ بیت‌المال و تلاش برای رفاه و آسایش مردم خط قرمز ما بود و خلیج فارس را در هیچ شرایطی رها نکردیم و امروز افتخار می‌کنیم که در دفاع از مرز‌های کشور به ویژه مرز‌های آبی و هوایی خلیج فارس سربلند و سرافراز ظاهر شدیم.