در نخستین روز اجرای طرح «هوشمندسازی یارانه آرد و نان» در مشهد چه گذشت

ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ دستگاه کارت خوان ویژه عرضه هوشمند نان و پوستر بزرگ نحوه استفاده از آن در نانوایی‌ها به چشمتان خورده است؟ اگر هنوز ندیده اید، احتمالا همین امروزوفرداست که این دستگاه‌های الکترونیکی به محله شما هم برسد و بساط کارت خوان‌های دیگر جمع شود. شاید بپرسید حالا چه فایده‌ای دارد؟

اگر نانوایی محله شما جزو معدود متخلفان و گران فروشان این صنف باشد، اولین نکته مثبتی که از نصب این دستگاه نصیبتان می‌شود، ثابت شدن قیمت نان و جلوگیری از گران فروشی است. یعنی اگر قبلا به خاطر چند گرم کنجد دوبرابر قیمت نان ساده را پرداخت می‌کردید یا همان نان ساده را به نام آزادپز و... گران‌تر از نرخ مصوب می‌خریدید، حالا دیگر قیمت هرنوع نان و حتی پلاستیک، روی صفحه نمایش این دستگاه مشخص است و شما با ثبت تعداد، قیمت نهایی را براساس نرخ مصوب، مشاهده و پرداخت می‌کنید.

دیروز اولین روز کار با دستگاه کارت خوان ویژه عرضه هوشمند نان در مشهد بود و مثل همه «اولین روزها» برای بعضی‌ها گیج کننده و سخت به نظر می‌رسید و برای برخی دیگر، آغاز یک تجربه خوب بود. برای اینکه از حال وروز نانوا‌ها و مردم در اولین ساعات اجرای این طرح باخبر شویم، با پرس وجو از فرمانداری، آدرس چند نانوایی را که این کارت خوان‌های مخصوص را دریافت کرده بودند، گرفتیم و به سراغشان رفتیم.

اول کار سخت است

صاحب نانوایی سنگکی در خیابان صدف، یکی از دوستانش را برای کمک آورده و پشت میزی چوبی نشانده است تا با استفاده از دستگاه جدید، مبلغ نان را از مشتری‌ها دریافت کند. خودش هم مشغول کار است. آقای کاخکی را صدا می‌زنیم و می‌پرسیم سخت است؟ می‌گوید: همه کار‌ها اولش سخت است، ولی به مرور عادت می‌کنیم. فواید این طرح هم برای مردم و هم برای نانوا‌های درستکار زیاد است، اما هنوز مشکلاتی دارد؛ اول اینکه چشمی دستگاه ضعیف است و یک کارت را باید ده بار بکشیم تا جواب دهد. مشکل دیگر این است که تا زمانی که مردم کار با دستگاه را یاد بگیرند، زمان می‌برد و ما مجبوریم یک نفر را اینجا مامور کنیم هزینه نان را از مشتری بگیرد تا کار مردم زود راه بیفتد و صف تشکیل نشود.

مشکلات سیستمی را رفع کنید

نانوایی دوم در وکیل آباد ۸۷ است. تنور‌های گلی نانوایی پشت سر هم ردیف شده است و نان عراقی پخت می‌کند. صف مقابل نانوایی طولانی است. از همان دور پوستر نحوه استفاده از دستگاه کارت خوان دیده می‌شود. جلوتر می‌رویم و از شاطر‌ها می‌خواهیم صاحب نانوایی را صدا کنند. آقای بهادری می‌آید: «از صبح تا حالا چندبار خطا داده است.» این اولین جمله‌ای است که وقتی از او درباره دستگاه می‌پرسیم، بر زبان می‌آورد و ادامه می‌دهد: «ببینید، این طرح خوب است و به نفع مردم و نانوایانی که کارشان درست است، اما از نظر سیستمی مشکل دارد که باید به گوش مسئولان برسانید تا رفع کنند.» می‌پرسیم یعنی چه؟

می‌رود پشت پنجره کوچکی که دستگاه آنجاست و از ما هم می‌خواهد که برویم. دستگاه را جلوی رویمان می‌گذارد و چند ایراد ردیف می‌کند: «اول اینکه خیلی از مشتری‌های ما کار با همان دستگاه کارت خوان معمولی را هم بلد نبودند، چه برسد به این. دوم برای نانوایی ما که شلوغ است و معمولا مردم زیاد نان می‌خرند، سخت و وقت گیر است که برای انتخاب تعداد نان مثلا ده بار روی علامت «به علاوه» بزنیم. کاش به جای به اضافه جایی برای عدد داشت و سوم اینکه برای امنیت بیشتر موقع وارد کردن رمز، جای اعداد عوض می‌شود که این کار را سخت می‌کند؛ چون معمولا به خاطر عادتی که از قبل برای جای اعداد داریم، رمز را اشتباه وارد می‌کنیم و حتی ممکن است کارت قفل شود.»

حسگر‌ها ضعیف است

نظر‌ها درباره کار با دستگاه کارت خوان هوشمند نان، متفاوت است. یک نانوایی در خیابان حجاب، اولین مرکزی است که از روز سه شنبه به دستگاه کارت خوان هوشمند مجهز شده است. یکی از کارگران نانوایی که مسئول دریافت پول از شهروندان است، کار با کارت خوان را راحت می‌داند و می‌گوید: شهروندان به راحتی می‌توانند نان مدنظرشان را خریداری کنند. برخلاف تصور برخی که فکر می‌کردند کار کردن با کارت خوان‌های جدید سخت است، مشتریان ما با اینکه تازه این دستگاه نصب شده است، به خوبی با آن کنار آمده اند. تنها نکته‌ای که او درباره دستگاه‌ها می‌گوید، این است که در برخی مواقع شهروندان باید چندین بار کارت پول را بکشند تا بتوانند نان بخرند. اگر حسگر‌های دستگاه حساسیت بیشتری داشته باشد، این مشکل حل می‌شود.

طرح خوبی است

به سراغ مردم می‌رویم. تقریبا هیچ کدام از اجرای این طرح و شرایطش خبر ندارند، اما با دیدن ما سوال هایشان شروع می‌شود. یکی از خانم‌هایی که در صف ایستاده است، همان طور که به پوستر نصب شده پشت شیشه نانوایی نگاه می‌کند و جزئیات آن را از ما می‌پرسد، می‌گوید: بهتر؛ فکر کنم تاحدودی جلوی آن نانوایی‌هایی که تعداد زیادی نان کنجدی می‌پختند و خیلی گران‌تر می‌فروختند، گرفته شود.

یکی از مشتریان نانوایی که خودش را نظامی بازنشسته معرفی می‌کند، با ابزار رضایت از راه افتادن دستگاه‌های کارت خوان هوشمند می‌گوید: این کار سبب کاهش فروش خارج از شبکه آرد در شهر خواهد شد و درنتیجه از صف‌های نان کاسته می‌شود. پسر جوانی هم که برای خرید نان آمده است، همین نظر را دارد و می‌گوید که نان خود را به راحتی و به تعداد مدنظر خریده است و این تصور که قرار است با راه افتادن دستگاه‌های جدید خرید نان محدود شود، درست نیست.

یکی از مشکلاتی که برخی افراد کهنسال که استفاده از کارت برایشان مشکل است، درباره اجرای این طرح بیان می‌کنند، نپذیرفتن پول نقد ازسوی نانوایی هاست که البته بیشتر مردم از زمان شیوع کرونا به استفاده از کارت بانکی عادت کرده اند و دربرگیری دامنه این انتقاد نسبت به فواید این طرح کم است.

فواید اجرای طرح چیست؟

هرچند اجرای طرح «هوشمندسازی یارانه آرد و نان» در مشهد هنوز گام نخست را برداشته است و تا تکمیل آن فاصله داریم، همین اول کار هم می‌توان نکات مثبت اجرای آن را دید که در ادامه این گزارش برایتان خواهیم گفت. اول از همه جلوگیری از گران فروشی است که در مقدمه به آن اشاره کردیم. دومین نکته مثبت در اجرای طرح و استفاده از این دستگاه ها، شفاف سازی و راستی آزمایی در کار نانوایان است. آن طور که مسئولان می‌گویند، از طریق این دستگاه‌ها عملکرد نانوایان و توانایی آن‌ها در تولید، مشخص و بر همین اساس مبنای تخفیف آرد و سهمیه هر نانوایی تعیین می‌شود. همچنین اجرای این طرح، جلوی فروش خارج از شبکه آرد را خواهد گرفت. چرا، چون اگر میزان فروش نان هر نانوایی نسبت به سهمیه آرد کمتر باشد، در گزارش‌های دستگاه مشخص خواهد شد.

در گام‌های بعدی اجرای طرح یعنی آزادسازی قیمت آرد برای نانوایی‌ها و پرداخت یارانه نان به مردم، هم خلأ‌های سیستم کمتر خواهد شد و هم نکات مثبتی که اجرای طرح در پیش دارد، بیشتر از قبل نمایان می‌شود.
یک طرح هرقدر هم با تحقیق و مطالعه همراه باشد، بعد از اجرا کم وکاستی‌های خود را نشان می‌دهد. همیشه شروع یک تغییر سخت است؛ مثل ظهور کارت‌های بانکی، کارت سوخت، من کارت‌های اتوبوس، حذف دفترچه‌های بیمه و...، اما بعد از مدتی خطا‌های کار نسبت به اول کم می‌شود و فواید فناوری خودش را بهتر نشان می‌دهد.