نابرابری آموزشی نتیجه عملکرد مدیران است

سال هاست گرایش به ثبت نام در مدارس غیردولتی در میان خانواده‌ها افزایش یافته است، هرچند که از سوی دیگر روزبه روز به مشکلات اقتصادی و تورم در جامعه افزوده می‌شود و والدین را برای تأمین هزینه‌ها گاه دچار تنگنا‌های جدی می‌کند.

والدین برای حضور فرزند خود در مدارس غیردولتی اصرار دارند، زیرا تصور می‌کنند موفقیت فرزندانشان با تحصیل در این مدارس رقم می‌خورد. حتی اگر برای این موفقیت مجبور به پرداخت ۴۰ یا ۵۰ میلیون تومان شهریه باشند.

وقتی از دوگانگی آموزش و مدارس دولتی و غیردولتی سخن می‌گوییم ابتدا باید آگاهی داشته باشیم که دوگانگی و گاه چندگانگی فضا‌های آموزشی در دیگر کشور‌های دنیا هم وجود دارد. در کشور‌های دیگر هم مدارس به شیوه‌های مختلف به جذب دانش آموز داخلی و خارجی می‌پردازند و متقاضیان خود را دارند؛ به همین دلیل وقتی سخن از هزینه تحصیل به میان می‌آید باید آن را به عنوان تنوع در انتخاب شیوه آموزش به حساب آورد نه یک نقطه ضعف.

برای آن دسته از والدینی که توان مالی دارند یا دست کم حاضرند برای ثبت نام فرزند خود در مدرسه غیردولتی رنجِ اقتصادی را -آن هم در این تورم- به جان بخرند، تکلیف روشن است. بگذریم از اینکه همه مدارس غیردولتی هم بر مبنای هزینه‌ای که می‌گیرند، خدمت باکیفیت و تدریس ویژه‌ای ارائه نمی‌دهند. گاه برخی از آن‌ها محل جمع آوری فرزندانِ فراری از تحصیل هستند و با معلمان بازنشسته و خسته از تدریس، تنها به مکانی برای بخشیدن نمره و تقدیم کارنامه تبدیل شده اند.

اما برای والدینی که در مناطق محروم یا طبقات پایین جامعه و حاشیه شهر زندگی می‌کنند و دانش آموزانی که تصور می‌کنند به دلیل محرومیت اقتصادی در بی عدالتی جبری قرار گرفته اند و انتخابی جز مدارس دولتی ندارند، مسئول پاسخگو آموزش وپرورش است.

سازمان عریض و طویلی که پس از سال‌ها با همان شیوه‌های سنتی مدارس خود را اداره می‌کند و خلاقیت و نوآوری را برعهده مدارس غیردولتی گذاشته است. در نگاه سرمایه داری و سرمایه گذاری مدارس غیردولتی یکی پس از دیگری برای طبقه مرفه پدید می‌آیند و طبقات محروم در همان محرومیت باقی خواهند ماند.

حتی مجموعه آموزش وپرورش هم برای دانش آموزان زیرمجموعه خودش مدارس را به دسته‌های مختلف عادی، هیئت امنایی یا تیزهوشان تقسیم کرده است، یعنی در همان نهاد متولی هم نوعی نابرابری تعریف شده است.

سؤال اینجاست که چرا آموزش وپرورش برای نظارت و ارزیابی مدارس کار مهم و دقیقی انجام نمی‌دهد؟ چرا خودش برای مدارس دولتی برنامه کنکور نمی‌چیند که دانش آموزان مناطق محروم هم از فرصت برابر برای حضور در رقابت کنکور برخوردار باشند؟

مدارس غیردولتی وجود دارند تا برخی از هزینه‌های آموزش وپرورش را -از مدرسه سازی گرفته تا پرورش مهارت- برعهده بگیرند؛ پس چرا هزینه باقی مانده در جیب آموزش وپرورش به سوی مناطق محروم سرازیر نمی‌شود؟ پاسخ همه این سؤالات این است که مدیران آموزش وپرورش از بطن و متن این فضا و مدیران آموزشی نیستند؛ مدیرانی که از معلمی آغاز کرده و در همه بخش‌های سیستم کارکرده باشند.

مدیران کنونی تنها ماشین امضای نامه‌ها و دستورات هستند. این دلیل مهمی است برای ادامه وضعیت و تکرار محرومیت آن دانش آموزانی که جزو طبقات متوسط و بالای جامعه نیستند.