رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد: بحران چند هویتی و چند فرهنگی، چالش اصلی حاشیه شهر است

به گزارش شهرآرانیوز،الهه سادات ذوقی، رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد در گفت‌و‌گویی اظهار کرد: چالش اصلی در تدوین سند راهبردی هویت شهر مشهد، تنوع دیدگاه نخبگانی و نبود وحدت آرا در این زمینه است: نگاه چندساحتی به هویت مشهد، زیارتی، گردشگری، تاریخی، فرهنگی و ...، نگاهی که هویت شهر مشهد را تنها حضور مضجع شریف امام رضا (ع) می‌داند و یا نگرشی که حضور حرم حضرت رضا (ع) را ابر هویت شهر مشهد دانسته و سایر هویت‌ها را ذیل آن تعریف می‌کند.
وی افزود: هویت شهری دارای دو رویکرد عینی و ذهنی یا به بیان دیگر، ظاهر و باطن یا جسم و جان، و یا کالبد و معنا است. لایه کالبدی و بخشی از هویت عینی مشهد عناصری، چون بافت‌های تاریخی، خانه‌های قدیمی، خانه موزه‌ها، نماد‌ها و نشانه‌های شهری، پوشش گیاهی، توپوگرافی، پوشش شهروندان، منابع طبیعی و فضا‌های شهری را شامل می‌شود. در لایه معنایی و یا ذهنی نیز می‎توان به آیین‌ها و مناسک، رویدادها، مشاهیر، گویش و غذا‌های محلی و ... اشاره کرد.
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد تاکید کرد: به منظور درک بهتر شبکه مسائل هویت شهری، بایستی بافت شهر مشهد را به گونه‌های مختلف دسته‌بندی کنیم: شامل بافت مرکزی یا بافت پیرامونی حرم مطهر، بافت میانی، بافت جدید و بافت حاشیه.
ذوقی تاکید کرد: چالش‌های لایه کالبدی هویت در بافت مرکزی شامل مداخلات و تخریب گسترده ابنیه است که به هویت بصری آسیب زده است و آنچه که جایگزین آن ساخته شده، ساختمان‌های غیر اسلامی و غیر ایرانی است که صرفا پوسته نهایی آن دارای الحاقات است که بیشتر حال و هوای کشور‌های عربی را دارد.
ذوقی با اعلام اینکه در بافت میانی، شهر تحت تأثیر ساخت و ساز‌های معماری رومی و غربی است که آسیب جدی به هویت بصری مشهد وارد کرده است، گفت: در بافت حاشیه و الحاقی نیز، شهر دارای ساخت و ساز‌های بی‌ضابطه است که نه تنها هویت کالبدی ندارند بلکه کیفیت ساخت پایینی دارند.
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد عنوان کرد: در بافت پیرامونی حرم، کوچ اجباری ساکنین اصیل این بافت منجر به تخریب سازه‌های اجتماعی و فرهنگی و به نوعی نابودی هویت فرهنگی آن شده است. در بافت میانی نیز بواسطه رویکرد جهانی شدن، شبکه‌های ارتباط مجازی، سفر به نقاط مختلف دنیا و عدم عزت نفس کافی شهروندان، شهر تحت تأثیر فرهنگ‌های غیرخودی و عمدتاً وارداتی غربی قرار گرفته است و سنت‌های اصیل مشهدی تحت تاثیر قرار گیرد.
وی تصریح کرد: چالش اصلی هویت فرهنگی در حاشیه شهر بحران چند هویتی و چند فرهنگی‌ای است که به واسطه حضور مهاجرین از شهر‌ها و روستا و کشور‌های اطراف حادث شده است؛ بنابراین تغییر رویکرد منفعلانه مدیران شهری و نخبگان در مواجه با مسأله هویت، و نیز ارائه راه‌کار‌های خلاقانه و پیشگیرانه امری ضروری به نظر می‌رسد.
ذوقی عنوان کرد: در حال حاضر اغلب طرح‌های توسعه شهری نیز نگاه هویتی ندارند، به گونه‌ای که با بررسی ضوابط سیما و منظر طرح‌های تفصیلی، یا به موضوعات هویت پرداخته نشده و یا تنها به ذکر عنوان معماری ایرانیاسلامی بسنده شده بدون اینکه اساسا عناصر معماری ایرانیاسلامی در سیما و منظر را احصا کرده، آن را معاصر سازی کرده و با تکنولوژی و مصالح نوین منطبق کنند.
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر مشهد تصریح کرد: در حال حاضر فاصله گفتمانی عمیقی بین مشاوران طرح‌های توسعه شهری با نخبگان و مدیران دغدغه‌مند حوزه هویت شهری مشهود است. سند راهبردی هویت شهر مشهد در واقع یک سند بالادستی است که بایستی طرح‌های توسعه شهری و مأموریت‌های فرهنگی اجتماعی شهرداری و سایر دستگاه‌ها را در جهت ارتقاء هویت شهری مشهد همسو نماید.