خانه «زرعی»، خانه‌ای زیبا در کوچه‌ای پر پیچ و خم

طوبی اردلان | شهرآرانیوز؛ برای رسیدن به «خانه زرعی» پایین‌خیابان را به قصد رفتن به بالا‌خیابان زیر چرخ ماشین می‌اندازیم. حوالی خیابان شیرازی ۳ پارک می‌کنیم تا کوچه‌های باریک و پر‌پیچ‌و‌خم را که گاهی تنها به‌اندازه گذر یک نفر جا دارد، پیاده طی کنیم. از ابتدای شیرازی تا کوچه حمام برق که خانه زرعی در آن قرار دارد، آنچه بیش از هر چیز در چشم می‌نشیند، خرابی‌های نقطه‌ای این محدوده است.

در تمام طول مسیر، تاک‌های بدون حیاط، طاقچه‌های گچ‌بری بدون چراغ، ایوان‌های ریخته و نقش گل‌و‌مرغ‌های شکسته بر دیوار‌های خرابه، از صفای ویران‌شده محله‌ای می‌گویند که گودبرداری‌های بسیارش، خبر از ساخت‌و‌ساز‌های بی‌رویه در آن می‌دهد. در همین حدود، خانه زرعی با پلاک ۹۲ شماره خورده است. حدود یک قرن پیش، مالک اصلی این خانه، حاج‌غلامرضا عربی‌رستمی، یکی از باغدار‌های بنام مشهد قدیم بوده است. رستمی بعد از ساخت خانه، مدتی در آنجا ساکن می‌شود و با تقاضای حاج‌علی قاضی که در بالاخیابان علافی داشته است، خانه‌اش را به حاج‌رضا زرعی می‌فروشد.

او سپس با هنر ذاتی چوب‌کاری‌اش، این خانه را به‌زیبایی هرچه تمام‌تر تزیین می‌کند. این تغییر معماری که درست در هنگامه جهش هنر معماری و سبک خانه‌سازی از قاجار به پهلوی رخ داده، بر اهمیت مطالعاتی این خانه افزوده است. کاشی‌کاری بی‌نظیر این خانه را هم که رنگین‌کمانی از رنگ‌های زرد، اخرایی و آبی لاجوردی نقش زده است، نباید از قلم انداخت. گویا خانه زرعی به‌تازگی توسط بخش خصوصی تملک شده و قرار است به‌زودی پس‌از پشت‌سر‌گذاشتن دست‌انداز‌های اداری و سازمانی ترمیم شود، اما این مهم با‌توجه‌به فرسودگی بنا باید هر‌چه زودتر رخ دهد.

خانه زرعی در یک نگاه

وسعت: ۹۷۱ مترمربع
قدمت: دوره پهلوی اول
وضعیت: با اینکه دخل و تصرف‌هایی در بنا به وجود آمده، معماری قدیم آن فرسوده و درحال تخریب است.
شاخصه: هنر چوب‌کاری به‌کاررفته در بنا از ویژگی‌های خاص در معماری این بناست که می‌توان از آن با عنوان نمونه‌ای بی‌نظیر یاد کرد.
ویژگی معماری: تناسب و تقارن بین فرم‌ها و خطوط به‌کاررفته در بنا، مواد و مصالح و تزیینات اجراشده در آن، از ویژگی‌های خاص این بناست.
نشانی: خیابان شیرازی، کوچه حاج ملاهاشم، کوچه حمام برق، پلاک ۹۲