درباره فیلم «هامون» داریوش مهرجویی به بهانه پخش آنلاین + فیلم و عکس

به گزارش شهرآرانیوز؛ پلتفرم «فیلمنت» در ادامه تکمیل آرشیو فیلم‌های کارنامه داریوش مهرجویی به‌تازگی اقدام به توزیع و پخش فیلم «هامون» کرده است. این فیلم برای نخستین‌بار است که از طریق پلتفرم‌های پخش فیلم عرضه می‌شود. انتشار «هامون» در شبکه نمایش خانگی باعث شد بار دیگر سراغ این فیلم خاطره‌انگیز برویم؛ فیلمی که بعد از گذشت ۳۳ سال از ساخت آن همچنان باصلابت و جذاب است.

ایده اصلی

مهرجویی در فیلم «هامون» نویسنده‌ای را درست در میانه زندگی، با مفهوم متضاد عشق و عقل مواجه می‌کند. مردی که سال‌ها پیش با دختری از خانواده‌ای ثروتمند ازدواج کرده است و حالا احساس می‌کند در این رابطه به بن‌بست رسیده است. هم‌زمان مشغول نوشتن رساله‌اش درباره عشق‌وایمان است و محتویات کتاب «ترس و لرز» سورن کیرکگور و همچنین صحبت‌های فلسفی دوستش، علی عابدینی، درباره مفهوم عشق در تفکر ابراهیم(ع) او را وارد مرحله جدیدی از تفکر می‌کند. محور اصلی داستان همین تقابل با این مفاهیم است. مهرجویی در این فیلم از آثار نویسندگانی مثل جی‌دی سلینجر، صادق هدایت، سال بلوا و… صحبت به میان می‌آورد.

داستان

چالش اصلی شخصیت هامون، با وضع جدید زندگی‌اش است. زندگی‌ای که روزگای می‌پنداشته به بهترین نقطه می‌رسد و حالا در آستانه شکست کامل قرار گرفته است. او از یک طرف باید برای پرسش‌های اصلی ذهنش درباره فلسفه هستی پاسخی پیدا کند و از طرفی، تکلیفش را با زندگی یا طلاق با مهشید روشن کند. او بعد از هفت سال هنوز عاشق همسرش است، اما تصمیم مهشید برای جدایی، ذهنش را پر از سؤال بی‌جواب می‌کند. او پی دوستش علی عابدینی که او را مرشد خودش می‌داند می‌گردد، اما او را نمی‌یابد و حال روحی‌اش بدتر می‌شود تا اینکه فکر می‌کند او نیز مثل ابراهیم(ع) تصمیم می‌گیرد از عشقش با شیوه دیگری بگذرد.

بازیگران

خسرو شکیبایی از ابتدای دهه شصت وارد سینما شد و تا زمانی که بازی در نقش هامون را تجربه کند، هشت فیلم بازی کرده بود. خود شکیبایی در مصاحبه‌هایش بار‌ها بازی در این فیلم را یک‌جور کلاس پیشرفته و آن را از مهم‌ترین اتفاق‌های زندگی‌اش دانسته است. مهرجویی برای انتخاب بازیگر نقش مهشید دو گزینه در ذهن داشته است؛ یکی بیتا فرهی و دیگری افسانه بایگان، بازیگری که آن سال‌ها مورد توجه بوده است. اما نهایتا احساس می‌کند بیتا فرهی خیلی بهتر می‌تواند مهشید درون ذهنش را بازی کند.

خسرو شکیبایی برای بازی در نقش «حمید هامون» موفق شد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره فیلم فجر از آن خودش کند.

ویژگی مهم

از لحاظ محتوایی، داریوش مهرجویی در اواخر دهه شصت روی مسئله به این مهمی دست گذاشت و بحث شک و بحران زندگی انسان معاصر در جامعه‌ای به‌نسبت سنتی را مطرح کرد؛ مسئله‌ای که باعث شد هامون به‌عنوان اثری ساختارشکن به نظر برسد. علاوه بر بحث محتوا، فیلم از لحاظ تکینکی هم بسیار متفاوت با فیلم‌های آن دوره بود. مهرجویی سعی کرده بود ساختار فیلمش را با ذهن شخصیت محوری همراه کند و شیوه روایی جریان سیال ذهن را به کار بگیرد. برای برخی مخاطبان درک خط روایی فیلم کار سختی بود، اما از طرفی باعث می‌شد برای مخاطبانی که با این پیچیدگی روبه‌رو می‌شوند، چالش جذابی باشد.

میزان فروش

فیلم «هامون» در جشنواره سی‌وهشتم به نمایش گذاشته شد، اما در تابستان سال ۱۳۶۹ روی پرده رفت. برخلاف آنچه به‌نظر می‌رسید، با وجود متفاوت‌بودن ساختار فیلم و احتمال اینکه مخاطبان نتوانند ارتباط درستی با آن برقرار کنند، بسیار دیده شد و با فروش یک میلیون و ۵۰۰ هزار بلیت عنوان ششمین فیلم پرفروش آن سال را به خود اختصاص داد.

موفقیت‌ها

فیلم «هامون» در دوره هشتم جشنواره فیلم فجر موفق شد پنج سیمرغ به علاوه جایزه ویژه هیئت‌داوران را دریافت کند. سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی، فیلم‌نامه، فیلم‌برداری، نقش اول مرد، و بهترین تدوین به فیلم «هامون» اختصاص پیدا کرد. با این حال در آن سال نتوانست جایزه بهترین فیلم را به‌دست بیاورد و این سیمرغ در اختیار فیلم «مهاجر» ابراهیم حاتمی‌کیا قرار گرفت. «هامون» در جشنواره‌های جهانی هم مورد توجه قرار گرفت. سال ۱۹۹۱ جایزه برنز بهترین فیلم را از جشنواره فیلم هیوستون آمریکا گرفت و در جشنواره بین‌المللی فیلم توکیو نامزد جایزه بزرگ شد. سال ۱۹۹۸ هم جایزه خورشید طلایی جشنواره فیلم سائوپائولوی برزیل را به‌دست آورد.

نقل قول کارگردان

داریوش مهرجویی معتقد است فیلم «هامون» متعلق به زمان و مکان خاصی نیست. او در مصاحبه‌ای درباره این شخصیت توضیح داده است: «موقعیت هامون موقعیت امروز است و می‌تواند مال قبل از انقلاب هم باشد. البته هامون روشن‌فکر به مفهوم روشن‌فکر غرب‌زده‌ آل‌احمدی نیست، بلکه همان است که تحول پیدا کرده است. روشن‌فکری است که مسئله‌ غرب و لزوم پذیرش تکنولوژی را گذرانده و از یک حادثه‌ عظیم هم گذشته است. البته دیگر سیاست‌زده نیست. از این مرحله هم گذشته است. فرهنگ اصیل خویش را هم تجربه کرده است و حالا در گذری است که ما همه در آنیم.»

نظرها

به‌دلیل اهمیت فراوان فیلم «هامون»، فیلم‌سازان و منتقدان بسیاری در طول این سال‌ها بار‌ها درباره آن نوشته‌اند. یکی از مهم‌ترین نظر‌ها متعلق به فریدون جیرانی است. جیرانی گفته که «هامون» به‌حدی در جامعه درخشید که در آن زمان پسر و دختری نبودند که درباره این فیلم حرف نزنند. به‌نظر او مضمون روشن‌فکری «هامون» جامعه را درنوردیده است. درباره بازی خسرو شکیبایی در نقش هامون هم گفته که شکیبایی با کارگردان‌های زیادی کار کرده، اما هیچ‌کدام از آن‌ها هامون نشده است. سعید عقیقی، فیلم‌نامه‌نویس، در جایی گفته که مشخصه اصلی فیلم «هامون» این است که کل فیلم از دریچه ذهن شخصیت اصلی روایت می‌شود و تعلیق و ابهام‌های ذهن او در کل فیلم جاری است.