تأخیر روا نیست؛ لغو سهمیه‌های تبعیض‌آمیز

هر سال که فصل ثبت‌نام کنکور می‌رسد، دانش‌آموزان دچار استرس می‌شوند. بخشی از این استرس ناشی از حضور در کنکور است، ولی بخش مهمی از آن ناشی از وجود سهمیه‌های غیرآموزشی و مخرب در کنکور و واقعا تأسف‌آور است. برای آنکه بدانید این سهمیه‌ها چه اثرات زیان‌باری دارد، می‌توان برخی از داده‌های آن را بررسی کرد. داده‌هایی که متأسفانه سازمان سنجش به‌طور کامل آن‌ها را منتشر نکرده است. برای نمونه آخرین رتبه برای پزشکی در سال ۱۳۹۸ در منطقه‌یک و ۲ حدود ۸۵۰۰ و برای منطقه ۳ حدود ۹۵۰۰ و برای برخی از سهمیه‌ها ۴۷۰۰۰ و ۱۰۲۰۰۰ بوده است. واضح است که این بی‌عدالتی محض است. نه‌تن‌ها بی‌عدالتی، بلکه ضدنظام آموزشی است و افرادی با این رتبه نمی‌توانند پزشک شوند. فاصله میان ۸۵۰۰ با ۱۰۲۰۰۰ بسیار زیاد است. مثل این است که افراد تیم‌های دسته چندم را به تیم ملی دعوت کنند. وضعیت نتیجه‌گیری چنین تیمی از پیش روشن است. این امر موجب شد که اعتراضات گسترده‌ای به این وضع شود و در نهایت وزارتخانه‌های علوم و بهداشت پذیرفتند که در این سیاست زیان‌بار تجدیدنظر کنند. از این رو لایحه‌ای را برای تصویب به شورای عالی انقلاب فرهنگی نوشته‌اند که سهمیه‌ها از ۱۹ مورد به ۳ مورد کاهش یابد. ولی متأسفانه خبر می‌رسد که رسیدگی و تصویب این لایحه به کنکور سال ۱۳۹۹ نمی‌رسد. ماه گذشته دولت لایحه توزیع عادلانه فرصت‌ها و امکانات در آموزش عالی را به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه داد تا این شورا درباره یکی از مهم‌ترین آزمون‌های علمی کشور تصمیم‌گیری کند. این لایحه را وزارت علوم با همکاری وزارت بهداشت تدوین کردند. بر اساس آن سهمیه‌های کنکور از ۱۹مورد به ۳مورد کاهش یافته و سهمیه اعضای هیئت‌علمی، بومی‌گزینی، بومی‌منطقه‌ای و بومی‌ناحیه‌ای هم حذف شده است. همچنین رئیس سازمان سنجش آموزش کشور می‌گوید که موضوع سهمیه‌ها باید در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب برسد تا برای کنکور۹۹ آن را اعمال کنند. وی بسیار امیدوار است که شورای عالی انقلاب فرهنگی هرچه زودتر این لایحه را در دستورکار خود قرار دهد تا داوطلبان با آرامش بیشتری در کنکور۹۹ شرکت کنند. اما آن‌طور که از شورا خبر آمده است، تصمیم‌گیری درباره این لایحه به سال آینده نمی‌رسد. وزارت علوم همراه با وزارت بهداشت در زمینه سهمیه‌ها به توافق کامل رسیده‌اند و در نهایت لایحه‌ای بسیار دقیق را تدوین کرده‌اند تا داوطلبان در سال ۹۹ با احساس عدالت این آزمون را پشت سر بگذارند، اما گویا شورا هنوز بررسی لایحه را در دستورکار خود قرار نداده است؛ بنابراین باید از شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست کرد که هرچه زودتر این لایحه را برای آرامش داوطلبان در دستورکار خود قرار دهد. اگر این لایحه در شورا تصویب شود، از این پس فقط سهمیه ایثارگران، مناطق محروم و استعداد‌های درخشان وجود دارد. سهمیه‌های بومی‌گزینی، بومی‌منطقه‌ای، بومی‌قطب و بومی‌ناحیه‌ای و فرزندان اعضای هیئت‌علمی، سهمیه‌های قهرمانان، حافظان قرآن، بهیاری و کشاورزی حذف می‌شود. همچنین سهمیه مناطق محروم هم دستخوش تغییرات جدی شده است و تنها بر اساس نیاز منطقه‌ای و مصوبه شورای گسترش دانشگاه‌ها اعمال می‌شود.
این تأخیر در رسیدگی بی‌معناست. هیچ مشکلی در رسیدگی سریع وجود ندارد. اصولا موضوع پیچیده‌ای نیست. این سهمیه‌ها هیچ منطقی جز افزایش نابرابری آموزشی نداشته است. حتی سهمیه‌های باقی‌مانده نیز باید بازنگری شود. این وضعیت پذیرفتنی نیست و تأخیر در رسیدگی به آن نیز هیچ معنایی جز نبود اراده برای رفع تبعیض از ساختار ناسالم آموزشی ندارد. این لایحه می‌تواند با فوریت تقدیم شود و با مرحله آخر انتخاب داوطلبان هیچ تعارضی ندارد. حتی اگر تا چندماه دیگر هم تصویب شود، مشکلی در اجرا نخواهد داشت. این موضوع با سرنوشت ده‌ها و صد‌ها هزار دانش‌آموز مرتبط است.