خراسان خاستگاه شعر

خراسانِ بزرگ خاستگاه شعر است. آن چیزی که در تاریخ مانده و نخستین آثاری که در شعر بروز کرده در خراسان است. اولین سبک هم سبک شعر خراسانی است و برخی از بزرگ‌ترین شاعران هم از خراسان برآمده اند.

جغرافیای خراسان کوهستانی و سخت است، بالطبع شعری را می‌طلبد که کمی خشن‌تر باشد. شعر متناسب با محیط جغرافیایی رشد می‌کند، به همین دلیل شعر‌های حماسی در خراسان بیشتر رو آمد و سروده شد و پر و بال گرفت. مثلا حماسه فردوسی در خراسان به وجود آمده و متأثر از جغرافیای این منطقه است. درباره نثر هم همین اتفاق افتاده است. مانند ناصرخسرو و بیهقی و بسیاری دیگر از بزرگان.

این روحیه حتی در میان مردمان خراسان از آن زمان که قوم پارس در این منطقه می‌زیسته اند، از زمان اشکانیان وجود داشته است و آنان در نبرد و جنگاوری موفق‌تر بوده اند. بعد‌ها شعر از سمت خراسان به سمت جایی که به آن عراق عجم می‌گفتند، یعنی منطقه ری و تهران امروزی که سرزمین دشت مانند بوده رفته و شعر نرم‌تر و شعر‌های عاشقانه وارد می‌شود. کم کم به واسطه حرم امام رضا (ع) و دوستی ائمه و مذهبی بودن مشهد، اندیشه‌های آزادی خواهانه نیز در شعر شعرای خراسان و مشهد بروز پیدا کرد و اولین شعر‌های مبارزاتی اینجا سروده شد.

بعد از انقلاب، پیش برنده بعضی از مضامین شعری، همسایگی ایران و افغانستان بود. حضور شعرای افغانستانی مانند محمدکاظم کاظمی و ابوطالب مظفری و خیلی از این شعرای دیگر در ایران و به ویژه در مشهد و بالیدن آن‌ها نیز بر شعر ما تأثیر گذاشته است. کتاب‌های شعر ما در افغانستان رواج دارد و شعرای خراسان سهم بزرگی در این باره دارند؛ بنابراین شعر ما بر ادبیات آن‌ها هم تأثیر گذاشته است. آنان تأثیری که از ما گرفتند با کلمات، اصطلاحات و

ادبیات خودشان درآمیختند و دوباره برگرداندند به خود ما و موجی از کلمات و تعابیر و شیوه‌های جدید را وارد شعر ما کردند. در سرزمین افغانستان، چون محیط جغرافیایی و نابه سامانی‌های اجتماعی و محیطی وجود داشت زبان دیرتر ساده شد، برای همین به اصالت زبان فارسی نزدیک‌تر است و واژگان اصیلش روی واژگانی که ما استفاده می‌کنیم خیلی تأثیر گذاشته است.

از دیگر سو به واسطه حرم امام رضا (ع) و هم جواری با آن، بن مایه‌های عرفان هم در زبان مردم خراسان وارد شده است. اگر شعر شعرای خراسان را نگاه کنید این ویژگی را هم در شعر آنان می‌بینید، همچنین ۵۰ درصد هتل‌های ایران در مشهد است و این یعنی این شهر محل تبادل فرهنگ است و این هم از ویژگی‌هایی است که می‌تواند بر شعر تأثیر بگذارد.