مقدمات نماز

هر کاری مقدماتی دارد که بدون انجام آن‌ها ناقص می‌ماند و درست انجام نمی‌شود. نماز خواندن هم از این قاعده مستثنا نیست. بعضی مقدمات و زمینه‌هایی که انسان برای نماز فراهم می‌کند، مربوط به ظاهر نماز است و در احکام شرعی بحث می‌شود و بعضی دیگر برای این است که نماز ما روح بهتر و خشوع و حضور قلب بیشتری داشته باشد که بخش اول مربوط به مقوله صحت در نماز است و بخش دوم به قبولی نماز مرتبط می‌شود که فرمودند: «بعضی نماز‌ها قبول می‌شود نصفش یا ثلثش یا ربعش یا‏‎ ‎‏خمسش ـ تا عشرش؛ و بعضی نمازها، چون جامه کهنه پیچیده می‌شود و به‏‎ ‎‏روی صاحبش زده می‌شود؛ و از نماز تو مال تو نیست مگر آنکه با قلبت اقبال‏‎ ‎‏به آن کنی.» (‏‎آداب الصلوه، امام خمینی، ص ۳۸)

این توجه قلبی که مایه قبولی نماز و موجب فزونی آثار نماز در زندگی شخصی و اجتماعی ماست، راحت به دست نمی‌آید و نیاز به آمادگی‌هایی دارد که باید برای تحصیل آن زحمت کشید و تلاش کرد. مهم‌ترین مقدماتی که برای ایجاد حضور قلب بیشتر نماز انجام می‌دهیم، همان اعمال روزانه ماست. اعمالی که بسته به نیکی یا بدی‌شان در حال دل ما اثر می‌گذارند، سخنی را از حضرت آیت‌ا... بهجت رحمه‌ا... تعالی در ذهن دارم، آن شخصی که مجسمه نماز باحال و عاشقانه بود، که نماز تو مثل شاقولی است که نشان می‌دهد در اعمالت چه‌کاره هستی!

در روایات ما نکات فراوانی دارد که گاهی خدای تعالی وعده و وعید می‌دهد که اگر فلان کار را انجام دهی خدا شیرینی عبادت را از تو می‌گیرد و اگر چنان کنی طعم این‌کار را در عبادت خود می‌چشی، مثل احادیثی که درباره روبرگرداندن از نامحرم و پرهیز از نگاه حرام آمده است که این عمل موجب شیرین‌شدن نماز و عبادت انسان می‌شود. پس مهم‌ترین مقدمه به‌دست‌آوردن اعمال صالح و توجه به خداوند در زندگی روزمره است. گذشته از آن، موارد زیادی را علما در مقدماتی که فکر و ذکر و دل انسان را آماده نماز می‌کند بیان کرده‌اند.

مثل وضوگرفتنی که همراه با آداب و اذکار آن باشد، مثل گفتن اذان و اقامه با توجه قبل نماز، مثل پوشیدن لباس سفید و تمیز و عطرزدن، مثل داشتن سجاده که این‌کار‌ها انصافا در حال دل انسان تأثیر می‌گذارند و حال دل ما را خوب می‌کنند و بیش از پیش آماده مناجات با بهترین دلدار می‌شویم. یکی دیگر از این مقدمات بردن نام اهل بیت (ع) و توسل به ایشان قبل از تکبیره‌الاحرام است که بزرگان قبل نماز امام حسین (ع) را یاد می‌کنند و صلی‌ا... علیک یا اباعبدا... (ع) می‌گویند و با بردن نام اهل بیت (ع) که اسم الله الله است شیاطین را رجم می‌کنند و آماده استفاده از این بالاترین خوراک روح می‌شوند. امیدواریم که خدای تعالی به همه ما توفیق بیش از پیش دهد که قدر این عبادت بزرگ را بدانیم و بتوانیم خود را آماده این دیدار مهم با خداوند عالم در نماز کنیم.