نهی از منکر حرام!

یکی از صفت‌های زیبای انسانی مسئولیت پذیری است، مسئولیت پذیری در جامعه اسلامی فقط معطوف به فضای خانواده نیست، بلکه فضای عمومی جامعه را نیز فرا می‌گیرد، فضایی که چونان اکسیژنی است که همه اهل یک جامعه آن را تنفس می‌کنند و کیفیت حال همه بسته به کیفیت این هوا و این تنفس دارد.

آنچه در اسلام با عنوان امر به معروف و نهی از منکر در چارچوب‌های عملی اصیل دین آمده، در جهت تحقق و تبلور همین مسئولیت پذیری عمومی است. اما این دستور برای دستگیری و یاری دادن یکدیگر در مسیر خیر و صلاح است نه بهانه‌ای برای مچ گیری و بابی برای تشفی نفس و آزار رساندن به دیگران. یکی از شرایط امر به معروف آن است که در امر و نهی مفسده و ضرری نباشد.

در روایت است که پیامبر اعظم (ص) در این باره مى فرمایند: «مَن کانَ آمِرَا بِمَعروفٍ فَلْیَکُن أمْرُهُ ذلِکَ بِمَعروفٍ. کسى که امر به معروفى مى کند، باید این کار را با شیوه مناسبى انجام دهد.» چه بسا مؤمنانى که از رفتارى زشت در جامعه مى رنجند و بنا بر وظیفه دینى، نهى از منکر مى کنند ولى رفتار خود آن‌ها در نهى از منکر، بسیار زشت و ناپسند است. (تفسیر قرآن ناطق، محمد محمدی ری شهری)

نهی از منکر که یکی از فرایض بزرگ در اسلام است اگر دور از شرایط و همراه با تعدی انجام بگیرد نه تنها حسنی ندارد که حرام است، شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی می‌گوید؛ «بهتر اینکه ما جاهل‌ها امر به معروف و نهی از منکر نکنیم. چه منکر‌ها که‏ به نام امر به معروف و نهی از منکر به وجود نیامد. آگاهی و بصیرت می‏ خواهد، دانایی، روان شناسی و جامعه شناسی‏ می‏ خواهد تا انسان بفهمد که چگونه امر به معروف و نهی از منکر کند، یعنی‏ راه معروف را تشخیص بدهد، ببیند معروف کجاست، منکر را تشخیص بدهد، ریشه منکر را به دست بیاورد.»

ائمه دین فرموده‏ اند: جاهل بهتر است امر به‏ معروف و نهی از منکر نکند. چرا؟  لأنّه ما یُفسده اکثر مما یُصلحه،  چون جاهل هنگامی که امر به معروف و نهی از منکر می‏ کند، می ‏خواهد بهتر کند بدتر می‏ کند و چقدر در این زمینه مثال‌ها زیاد است. این واجب زیبای الهی متأسفانه در جامعه ما به دور از مختصات تعیین شده در دین گاهی اجرا می‌شود که این امر موجب زشت شدن چهره دین و منفور شدن نام این دستور زیبا می‌شود.