سرانه مصرف روغن ایرانی‌­ها چیزی نزدیک به دوبرابر میانگین جهانی است

معصومه متین‌نژاد | شهرآرانیوز؛ بیماری‌های قلبی‌عروقی یکی از سه‌عامل مهم مرگ‌ومیر در کشورمان هستند که رابطه مستقیمی با برخی عادت‌های اشتباه رفتاری ما دارند، مانند کم‌تحرکی و مصرف زیاد روغن و کربوهیدرات‌ها. عادت‌هایی که از چهار، پنج دهه پیش و هم‌زمان با یارانه‌ای‌شدن این موادغذایی در کشورمان شکل گرفتند و حالا به بخشی از سبک زندگی‌مان تبدیل شده‌اند. سبک زندگی‌ای که به‌جز درد و رنج، هزینه زیادی را هم به نظام سلامت کشورمان تحمیل کرده است و بیشتر ما همچنان بر ادامه‌دادن این راه نادرست اصرار داریم. موضوعی که امروز می‌خواهیم در قالب اینفوگرافی و به‌طور اختصاصی درباره مصرف روغن نگاهی به آن بیندازیم.

بسیار ناچیز
از آنجایی که بخش مهمی از چربی‌های موردنیاز بدن به‌صورت چربی پنهان از طریق غذا دریافت می‌شود، نیاز چندانی به مصرف مستقیم آن‌ها نیست؛ بنابراین مقدار مصرف روزانه مستقیم چربی‌ها و روغن‌ها باید کمتر از یک قاشق غذاخوری باشد.

۹ کالری
روغن‌ها و چربی‌ها به نسبت دیگر گروه‌های غذایی انرژی بیشتری تولید می‌کنند؛ ۹کالری انرژی به‌ازای مصرف هر گرم آن.

۶۰ % تا ۶۵%
۶۰ تا ۶۵درصد تولید، توزیع و مصرف روغن در کشور به‌صورت مایع و بقیه آن نیمه‌جامد است.

منابع دریافتی چربی و روغن

• اشباع‌شده: مانند روغن‌های حیوانی و گوشت‌های فرآوری شده
• غیراشباع: مانند ماهی‌های پرچرب و روغن‌های گیاهی
• چربی‌های ترانس: مانند فست‌فود‌ها و شکلات‌ها

۲۱ کیلوگرم
سرانه مصرف روغن خوراکی در ایران ۲۱کیلوگرم در سال است، در حالی که سرانه جهانی مصرف این ماده خوراکی ۱۲کیلوگرم است.

۱.۵۰۰.۰۰۰ تن
سالیانه در کشور ۱.۵میلیون تن روغن نباتی مصرف می‌شود که باید این مصرف به ۱.۲میلیون تن کاهش یابد. این درحالی‌است که متوسط سرانه مصرف روغن در برخی کشور‌های اروپایی سه تا پنج کیلوگرم است.

یک‌سوم واردات
حدود یک‌سوم ارز ترجیحی واردات کالا‌های اساسی در کشور به واردات روغن و دانه‌های روغنی اختصاص داده می‌شود.

۹۰%
حدود ۹۰درصد روغن خام برای تولید روغن مصرفی کشور از خارج تأمین می‌شود.

یک‌سوم انرژی
هر فرد یک‌سوم انرژی موردنیاز بدنش را باید از طریق روغن‌ها و چربی‌ها تأمین کند.

مهم‌ترین کارکرد چربی‌ها در بدن

• ترمیم سلول‌ها
• ساخت انواع هورمون‌ها
• تأمین انرژی بدن

عوارض مصرف زیاد روغن

• چاقی و اضافه وزن
• بیماری‌های قلبی‌عروقی
• بیماری‌های کبدی
• سرطان‌ها
• بیماری‌های گوارشی مانند نفخ، سوءهاضمه و رفلاکس معده

چند راهکار برای کاهش مصرف روغن

• استفاده از ظرف‌های نچسب و باکیفیت
• بستن در تابه هنگام سرخ‌کردن موادغذایی یا استفاده از تابه‌های دوطرفه
• اضافه‌کردن تدریجی روغن به غذا برای سرخ‌کردن
• پخت غذا به روش بخارپز، آب‌پز و کبابی به‌جای سرخ‌کردنی
• سرخ‌کردن غذا درون فر با روش روغن‌مالی
• استفاده از کاغذ یا دستمال‌های جذب‌کننده روغن برای غذا‌های سرخ‌کردنی مانند کتلت

حیوانی یا گیاهی؟

دکتر غلامرضا غیور
متخصص طب‌سنتی

هنوز هم درباره مصرف روغن‌های حیوانی حرف و حدیث زیاد است؛ ولی آنچه مشخص است، این است که نتایج پژوهش‌های مختلف داخلی و خارجی نشان می‌دهد: «برخلاف تصور معمول مصرف چربی‌های اشباع و غیراشباع با خطر ابتلا به سکته قلبی یا مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی رابطه مستقیمی ندارد. درحالی‌که مصرف کربوهیدرات‌ها (قند) با خطر زیاد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی همراه است.

همچنین رابطه مستقیمی بین مصرف چربی‌های حیوانی حتی به میزان زیاد، با بیماری‌های قلبی‌عروقی و سکته مغزی وجود ندارد؛ درحالی‌که با کاهش مصرف این نوع چربی‌ها میزان ابتلا به این بیماری‌ها افزایش می‌یابد.»

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، این است که مصرف روغن‌های گیاهی به‌علت انرژی کمی که دارند، سبب شده است تا مردم بیشتر به سمت جایگزین‌های انرژی مانند آرد، آن هم از نوع بدون غلاتش مانند رشته‌فرنگی و ماکارونی یا برنج بدون سبوس بروند. این موضوع هم سبب شده است تا روغن‌های گیاهی در رگ‌ها رسوب بیشتری کنند و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و مغزی افزایش چشمگیری یابد. کم‌تحرکی و زندگی ماشینی هم مزید بر علت شده است تا این شرایط تشدید شود و ما هرروز شاهد افزایش آمار این بیماری‌ها و کاهش سن این بیماران در جامعه باشیم.

بی‌تحرکی سم است

واقعیت امر این است؛ کسی که تحرکی نداشته باشد، مصرف هر نوع روغنی به‌ویژه از نوع هیدروژنه برایش سم است. با همه این‌ها، به اعتقاد من، مصرف روغن‌های حیوانی به‌مراتب بهتر از دیگر روغن‌هاست و اگر کسی تحرک و فعالیت کافی هم داشته باشد، این روغن‌ها برای او مفیدتر خواهد بود. طبع روغن‌های حیوانی گرم و‌تر است و می‌تواند سبب کاهش وزن هم بشود، به شرطی که این نوع روغن‌ها را در وعده ناهار مصرف کنیم، چون لازم است که پس از مصرف این روغن‌ها تا چهار ساعت فعال و بیدار بود.

مصرف مداوم روغن‌های حیوانی در افراد بالای چهل سال که تحرکی ندارند، خطرناک است؛ پس تحرک و فعالیت بدنی را جدی بگیرید. همچنین کسانی که مستعد بیماری‌های قلبی‌عروقی هستند؛ مانند کسانی که طبع سردی دارند، باید مصرف روغن‌ها را به‌طور کلی کاهش دهند. یادتان باشد که دربین انواع چربی‌های حیوانی، روغن زرد، روغن شحم و دنبه به ترتیب دارای بیشترین ارزش غذایی هستند و هضمشان هم به همین ترتیب راحت‌تر است.