شاهنامه فردوسی، شناسنامه هویتی ایران اسلامی در هزار سال گذشته

به گزارش شهرآرانیوز، همایش ملی بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی با موضوع «بازشناسی نقش شاهنامه فردوسی در هویت ملی» از ۲۴ تا ۲۶ اردیبهشت ماه در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. در این همایش ۴۰ سخنران در رشته‌های مختلف علمی از جمله ادبیات، هنر، جامعه شناسی و ... در قالب پنل‌های تخصصی به ارائه مقالات خود پرداختند.

فرزاد قائمی، استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی و دبیر علمی این همایش ابراز امیدواری کرد که به منظور تداوم ارتباط جامعه علمی کشور با موضوع حکیم ابوالقاسم فردوسی و معرفی جایگاه و نقش آفرینی شاهنامه فردوسی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، دبیرخانه دائمی همایش بزرگداشت فردوسی در مشهد تشکیل شود.

در بخش‌هایی از بیانیه پایانی این همایش آمده است:

۱- همایش علمی بزرگداشت با پیشینه بیش از ۲ دهه و سابقه ۲۵ سال برگزاری تا امروز صاحب هویتی در شناسنامه علمی کشور شده است که تداوم سالانه آن به عنوان یک همایش علمی با موضوع تخصصی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور کم‌نظیر بوده است. همایش امسال کوشید با برقراری پیوند بین ساختار‌های متفاوت علمی و فرهنگی استان خراسان رضوی در تعامل با نهاد‌های کشوری، ساختاری مبتنی بر ارکان علمی، فرهنگی- تمدنی، فرهنگی- هنری، فرهنگ عمومی، عملی- اجتماعی شکل دهد که این مجموعه ساختار، ضرورت شکل‌گیری دبیرخانه دائمی همایش بزرگداشت فردوسی را ایجاب می‌کند.

۲- شاهنامه فردوسی، شناسنامه هویتی ایران اسلامی در هزار سال گذشته و نه تنها مبنای استحکام زبان فارسی که پایه رکین استقرار هویت ایرانی در طول دوران پر فراز و نشیب تاریخ این سرزمین بوده است. بررسی درباره چنین اثری، نباید در فضای صرفاً علمی محصور شده باشد و رویکرد «موزه‌ای» به چنین شاهکاری وجود داشته باشد.

۳- انتخاب «بازشناسی نقش شاهنامه در تکوین هویت ملی ایران و ضرورت بازنگری آن در عصر حاضر» به عنوان محور همایش امسال و استقبال از آن، اهمیت انتخاب محور‌هایی که پژوهش‌های تلفیقی را ایجاب کند و تحقیقات را محدود به زبان و ادبیات فارسی نکند، بیشتر روشن کرد.

۴- یکی از دلایل اصلی ماندگاری و توفیق حکیم طوس در خلق شاهنامه، محدود نبودن ظرفیت تاریخی اثر به ایران باستان و گسترش مفاهیم آن در مسیر درک و تحمل تغییرات فرهنگی ایران اسلامی و احتوای ذهنیت سراینده بر دو بال هویت ایران اسلامی، ملیت ایرانی و تشیع بوده است.

۵- شاهنامه فردوسی علاوه بر جنبه‌های ملی، حماسی و اساطیری، عصاره حکمت حکیم طوس است که ریشه در دوران طلایی تمدن ایرانی و اسلامی دارد و ضرورت تعمیق مطالعات در حوزه حکمی، فلسفی و نیز گسترش تأثیرات بالقوه و بالفعل اثر در ارتقای حکمت عملی و اخلاق اجتماعی، از حوزه‌هایی است که پژوهشگران را به تأمل در آن فرا می‌خواند.

۶- شاهنامه فردوسی، تنها یک متن نیست. تلاش برای برجسته کردن منابع و پیش‌متن‌های اثر و غفلت از تداوم سرایش حماسه در ایران، و اهمیت ندادن به بیش‌متن‌های اثر، نوعی تلاش برای کوچک انگاشتن سنت‌ها و فرهنگ حماسی در هنر و اندیشه ایران اسلامی است.