علت تلخی دهان در صبح‌ها چیست + راه‌های پیشگیری

به گزارش شهرآرانیوز- در دهان ما گیرنده‌های طعم‌های مختلف از جمله تلخی وجود دارد. در حالت عادی این گیرنده‌ها کار خود را با چشیدن یک غذای تلخ، شیرین، ترش و … انجام می‌دهند. با خوردن یک غذا طعم آن را حس می‌کنیم؛ اما گاهی اوقات بدون این که مواد غذایی خورده باشیم، برخی از این طعم‌ها را در دهان خود حس می‌کنیم. تلخی دهان یکی از عارضه‌هایی است که ممکن است بار‌ها به آن دچار شوید و بخواهید علت آن را بدانید.
عوامل مختلفی در تلخی و بدمزه بودن دهان نقش دارند که باید راهکار مناسب برای درمان این مشکل را پیدا کرد. از جمله دلایل مهم در تلخی و بدمزه بودن دهان هنگام صبح، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بهداشت نامناسب دهان و دندان

این مسئله، شایع‌ترین علت طعم تلخ در دهان است، به‌خصوص اگر بعد از بیدار شدن از خواب این مسئله رخ دهد. تجمع بزاق و باکتری روی زبان، دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند منجر به بوی بد دهان و تغییر در حس چشایی شود. البته با افزایش بهداشت دهان و دندان، این مسئله رفع می‌شود.

کشیدن سیگار

سیگار به دلیل داشتن مواد شیمیایی و سمی باعث آسیب به جوانه‌های چشایی می‌شود. ترک سیگار باعث می‌شود که مجددا جوانه‌های چشایی رشد کرده و بیشتر شوند و در نتیجه احساس مزه و طعم بهبود پیدا کند.

استرس و اضطراب

سطوح بالای استرس و اضطراب ممکن است منجر به تحریک پاسخ استرس در بدن شوند که این پاسخ اغلب حس چشایی فرد را تغییر می‌دهد. اضطراب ممکن است باعث خشکی دهان شود که خود دلیل دیگری برای این مشکل است.

کم آبی بدن

یکی دیگر از دلایلی که ممکن است سبب شود تا در دهان خود طعمی تلخ را حس کنید، کم آب شدن بدن است. به‌خصوص در فصول گرم و برای افرادی که در بیرون از منزل فعالیت دارند، مصرف آب اهمیت بالایی دارد. آب سموم بدن را دفع می‌کند و هنگامی که بدن دچار کم آبی می‌شود، واکنش‌های مختلفی را از خود بروز می‌دهد. کم آبی بدن بر روی ترشح بزاق نیز تأثیرگذار است و همین عامل هم سبب می‌شود تا طعم تلخی را در دهان خود حس کنید.

مشکلات کبدی

زمانی که کبد عملکرد درستی ندارد، بدن شروع به جمع‌کردن مقادیر زیادی از آمونیاک می‌کند. آمونیاک یک ماده سمی است که معمولا توسط کبد به اوره تبدیل می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن منجر به ایجاد مزه بدی مشابه مزه پیاز یا ماهی و تلخی دهان می‌شود.

بارداری

اغلب خانم‌ها تغییرات هورمونی زیادی را در حین بارداری تجربه می‌کنند. این تغییرات ممکن است باعث شود تا دهان فرد و ناحیه انتهایی گلو در طول روز به‌خصوص در صبحگاه تلخ شود. البته این مشکل معمولاً در اواخر بارداری و برای برخی افراد پس از زایمان از بین می‌رود. در اواخر بارداری نیز فشار به کبد و کیسه صفرا زیاد است. این عامل نیز می‌تواند یک دلیل برای بسیاری از مشکلات تلخی در دهان باشد.

مصرف دارو

مصرف برخی دارو‌ها ممکن است باعث تلخی دهان شود. این دارو‌ها اغلب شامل دارو‌هایی هستند که برای درمان بیماری‌های قلبی‌عروقی و بیماری‌های با ریشه‌ی روان‌شناختی تجویز می‌شوند.

برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند آلوپورینول و بعضی دارو‌های ضدافسردگی هم ممکن است تلخی دهان به همراه داشته باشند.

انواع خاصی از مولتی‌ویتامین‌ها و مکمل‌ها هم ممکن است باعث تلخی دهان شوند. این مکمل‌ها اغلب دارای مقدار زیادی روی و مس هستند. مکمل‌های آهن هم منجر به تلخی دهان می‌شوند. خوشبختانه با پایان مصرف مکمل یا مولتی‌ویتامین مشکل تلخی مزه‌ی دهان هم از بین می‌رود.

برفک دهان

یکی از بیماری‌های رایج دهان که ممکن است بار‌ها در طول زندگی آن را تجربه کنید، بیماری برفک دهان است. لکه‌های سفیدی که روی زبان، گلو و دهان رشد می‌کنند و اکثر اوقات بسیار دردناک هستند. این عارضه بر اثر عفونت قارچی در دهان رخ می‌دهد. معمولاً برفک از سه تا دو هفته زمان می‌برد تا کاملاً از بین برود. برفک عامل ایجاد طعم تلخ در دهان است و با رفع آن، طعم تلخ دهان هم از بین خواهد رفت.

سایر علل تلخی دهان:

رفلاکس معده
آلرژی
سینوزیت
عفونت غدد بزاقی
کمبود ویتامین B۱۲ یا زینک
دیابت

پیشگیری از تلخی دهان

بدون شک، پیشگیری بهتر از درمان است. با توجه به دلایلی که برای ایجاد تلخی در دهان ذکر شد، در تمامی موارد باید پیشگیری‌های لازم را هم انجام داد. در ادامه کار‌هایی را که برای جلوگیری از ایجاد تلخی در دهان می‌توان انجام داد، بررسی می‌کنیم.
• بهداشت دهان و دندان
• استفاده از مواد غذایی سالم و میوه و سبزیجات
• مصرف آب به اندازه کافی در طول روز به‌خصوص روز‌های گرم
• خوردن مواد غذایی با طبع سرد برای متعادل کردن بدن و کبد در هنگام گرمی بدن
• تقویت کبد و سایر اندام‌های داخلی
• پرهیز از استعمال دخانیات و مواد مخدر
• پرهیز از مصرف مشروبات الکلی
• پرهیز از زیاده‌روی در خوردن غذا‌های چرب و تند و جلوگیری از ایجاد رفلاکس معده
سبک زندگی سالم و استفاده از مواد غذایی مناسب باعث می‌شود تا سلامت عمومی بدن افزایش یافته و بیماری‌های مختلف از جمله خشکی دهان کمتر به سراغ فرد آید.

راه‌های درمان:

روش‌های درمانی مختلفی از جمله درمان گیاهی و دارویی وجود دارد که می‌توان از آن‌ها بهره برد. در ادامه به بررسی چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم.

درمان گیاهی:

آب آلوئه‌ورا

آب آلوئه‌ورا دارای خاصیت آنتی میکروبیال و ضدالتهابی است که عفونت‌های دهان را التیام می‌بخشد و طعم و بوی بدی که ممکن است با چنین مشکلات دهانی همراه باشد را از بین می‌برد.

زردچوبه

زردچوبه حاوی کورکومین است. کورکومین یک عامل آنتی‌باکتریال قوی است که تمام باکتری‌های بد دهان را از بین می‌برد، سلامت دهان را ارتقاء می‌بخشد و تلخی دهان را برطرف می‌کند.

چند قطره آب‌لیمو را به نصف قاشق چایخوری پودر زردچوبه اضافه کنید. این خمیر غلیظ را روی زبان و داخل دهانتان استعمال کنید و سپس دهانتان را با آب ولرم بشویید. این کار را به مدت ۲ هفته، یکبار در روز انجام دهید تا اثرات مطلوب آن را مشاهده کنید.

چای سبز

چای سبز یک درمان عالی برای عفونت‌های دهانی است. این درمان علاوه بر بهبود سلامت دهان و دندان، می‌تواند به ازبین‌بردن طعم بد و بوی بد دهان هم کمک کند.
یک قاشق چایخوری چای سبز را به یک فنجان آب اضافه کنید، آن را به مدت ۵ دقیقه در یک ماهیتابه بجوشانید. این ترکیب را از صافی رد کنید و اجازه دهید که چای برای مدتی خنک شود.

کمی عسل به چای اضافه کنید و فورا آن را مصرف کنید. باید حداقل دو بار در روز چای سبز بنوشید تا از تمام مزایای آن بهره‌مند شوید.

دارچین

دارچین یکی دیگر از درمان‌هایی است که به دلیل خواص ضدباکتریایی که دارد می‌تواند به ازبین‌بردن این مشکل کمک کند. این درمان می‌تواند به‌خوبی با عفونت‌های دهان مبارزه کند و با ازبین‌بردن عوامل بیماری‌زای دهان، سلامت کلی دهان را ارتقاء بخشد.

نصف قاشق سوپ‌خوری پودر دارچین و آب نصف یک لیمو را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید. به‌خوبی با هم مخلوط کنید و از این محلول برای شستشوی دهان در فواصل معین استفاده کنید. همچنین می‌توانید به‌جای پودر دارچین از یک یا دو قطره اسانس دارچین هم استفاده کنید.
این کار را باید ۲ الی ۳ بار در روز انجام دهید.

درمان دارویی:

هنگامی که فرد از تلخی دهان شکایت دارد و با درمان در منزل برای این عارضه، مشکل رفع نشد، بهتر است موضوع جدی‌تر مورد بررسی قرار گیرد. هنگامی که به دکتر گوش و حلق و بینی برای رفع تلخی دهان مراجعه می‌کنید، اولین اقدام، استفاده از روش‌های تشخیصی است که باعث می‌شوند تا پزشک از دلیل تلخی دهان مطلع شود.

در صورتی که فرد بر اثر رفلاکس معده دچار تلخ شدن دهان شده است، پزشک معمولاً دارو‌های ضد اسید را تجویز می‌کند. دارو‌هایی مانند امپرازول، لنزوپرازول و پنتوپرازول از این نوع هستند که باعث می‌شوند تا میزان اسید در معده کاهش یافته و فرد بر اثر بالا آمده این اسید در مری، دچار مشکل حس طعم تلخ در دهان نشود.

بیمارانی که از دیابت رنج می‌برند، دارو‌هایی مانند گلوکوفاژ را پزشک برای آن‌ها تجویز می‌کند. این دارو با تنظیم میزان قند خون در کبد، از تلخ شدن دهان و عوارض ناشی از این مشکل جلوگیری می‌کند.

حال ممکن است بیماری‌های مختلف کبد و صفرا نیز بررسی شوند که در صورت تشخیص هر کدام، دارو‌های تنظیم کننده فعالیت این ارگان‌ها توسط پزشک تجویز می‌شود. با رفع این بیماری‌ها و تنظیم سلامت بدن، عارضه تلخ شدن دهان هم از بین رفته و مشکل به طور کامل رفع می‌شود.