گزارشی از وضعیت کار افراد در حال بهبود در کمپ‌های ترک اعتیاد دولتی

سعیده ساجدی نیا - «چند روز بیشتر به پایان اقامتم در کمپ اجباری نمانده بود که ۲‌انگشت دستم به شدت آسیب دید. در کمپ مجبور بودیم سخت کار کنیم، از بنایی گرفته تا چاه کنی. یک نفر صبح‌ها می‌آمد و حدود ساعت ۶ صبح از خواب بیدارمان می‌کرد.» این‌ها صحبت‌های مرد پنجاه ودوساله‌ای است که حدود ۳ ماه پیش به دلیل اعتیاد به یک کمپ اجباری در حومه جاده سرخس منتقل شده بوده، اما مدعی است در جریان کار اجباری انگشتان دستش به شدت آسیب دیده، به گونه‌ای که اکنون از زندگی عادی افتاده است.
او ماجرا را این گونه شرح می‌دهد: روز حادثه طبق روال معمول در حال انجام کار‌های بنایی بودیم که مرا مجبور کردند با بالابری که ۴۰۰ کیلو بار و مصالح داخلش بود کار کنم. هرچه گفتم: «سنگین است، نمی‌توانم»، گفتند: «باید انجام بدهی»، به تنهایی مشغول این کار شدم که ناگهان دستم بین موتور بالابر و آهن‌های زیرش گیر کرد و ۲ انگشت دستم آسیب جدی دید. در شرایطی که از درد به خودم می‌پیچیدم، تنها یک باند دور انگشتانم پیچیدند و تمام!
او ادامه می‌دهد: بعد از پایان دوره سه ماهه ترک، حدود یک ماه پیش از کمپ بیرون آمدم، اما به دلیل درد شدید ناشی از عفونت انگشت هایم نه تنها هیچ کاری نمی‌توانستم انجام بدهم بلکه در شبانه روز با وجود انواع قرص‌های مسکن حتی یک ساعت خواب راحت نداشتم.
او مدعی می‌شود: هربار که قرار بود مسئولی برای بازدید به کمپ بیاید از افراد می‌خواستند تا حرفی نزنند یا از وضعیت موجود و فشار‌های فیزیکی و روانی که به معتادان در حال ترک وارد می‌شد گزارشی ندهند.

پیگیر پرداخت خسارت از اداره بیمه هستیم
مسئول مرکز ترک اعتیاد امید آزادی با تکذیب انجام کار اجباری در کمپ درباره این موضوع می‌گوید: افراد در حال بهبود بسته به توانایی و میل خود می‌توانند در کار‌ها مشارکت کنند. فرد آسیب‌دیده از بهبودیافتگان کمپ است که در حال انجام کار با بالابری با ۶۰، ۷۰ کیلو بار صدمه دیده است که به محض آسیب دیدن، به درمانگاه منتقل و انگشت صدمه‌دیده او بخیه و پانسمان شده است. او را بستری کردیم، اما به درخواست خودش ترخیص شد. پس از آن خانواده فرد مصدوم چند‌باری تماس گرفتند و تقاضای پول کردند، اما از نظر قانونی بیمه باید خسارت را پرداخت کند. هاشم نخعی ادامه می‌دهد: همین فردا قرار است برای انجام کار‌های بیمه و پرداخت خسارت به اداره بیمه برویم. او که خودش رئیس اتحادیه کمپ‌های ترک اعتیاد مشهد است ادامه می‌دهد: بخشی از کار من بررسی تخلفات در کمپ‌های ترک اعتیاد است، بنابراین خودم هیچ خلافی مرتکب نمی‌شوم.

کار اجباری غیرقانونی است
در ادامه به سراغ معاون امور توسعه و پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان‌رضوی می‌رویم و مسائل مطرح شده را با او در میان می‌گذاریم. حسین تنهاطلب همان ابتدای توضیحاتش درباره روند فعالیت کمپ‌های ترک اعتیاد دولتی، هرگونه کار اجباری را در این مراکز غیرقانونی اعلام می‌کند، اما درعین حال به این نکته اشاره می‌کند که در برخی کمپ ها، کارگاه‌های خیاطی و نجاری و... دایر است و درصورتی که افراد در حال درمان تمایل داشته باشند، می‌توانند برای کسب مهارت در این کارگاه‌ها شرکت و فعالیت کنند، اما هیچ اجبار و فشاری پذیرفته نیست. او تأکید می‌کند در اولین فرصت از کمپ یادشده بازدید و مسئله بررسی و نتیجه به زودی اعلام می‌شود. به گفته او در صورت مشاهده چنین وضعیتی با مسئول کمپ برخورد جدی خواهد شد.
تنهاطلب با بیان اینکه ۱۱ کمپ اجباری در مشهد فعالیت می‌کنند که از این تعداد یک مرکز به معتادان زن و ۱۰ مرکز دیگر به معتادان مرد اختصاص دارد، ادامه می‌دهد: معتادان متجاهر یعنی معتادانی که کارتن خواب اند و در فضای عمومی و در ملأعام مواد مخدر مصرف می‌کنند، از سوی عوامل نیروی انتظامی جمع آوری می‌شوند و با دستور مقام قضایی به مراکز نگهداری معتادان ماده ۱۶ منتقل و به منظور درمان و اصلاح نحوه مصرف مواد مخدر ۳ ماه نگهداری می‌شوند. این در حالی است که همه مراحل درمان با نظر تیم پزشکی انجام و پیگیری
می‌شود. به گفته این مسئول سازمان بهزیستی خراسان رضوی، مجموع ظرفیت این کمپ‌ها ۱۷۰۰ نفر است که در مواردی بیش از این رقم در این کمپ‌ها نگهداری شده اند و طبق آمار‌ها در سال گذشته، بیش از ۹۰۰۰ نفر از خدمات این کمپ‌ها استفاده کرده اند. به طور تقریبی ۲۵ درصد این آمار بیش از یک بار به این مراکز انتقال داده شده اند. اما آن طور که معاون امور توسعه و پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان‌رضوی می‌گوید اعتبار تخصیصی به این کمپ‌ها کشوری و از ستاد مبارزه با مواد مخدر تأمین می‌شود و از آنجا که معمولا این اعتبارات با تأخیر اختصاص می‌یابد، هرسال تمام پیمانکاران طرف قرارداد بهزیستی دست کم بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان طلبکارند. همین مسئله روی ارائه خدمات مورد نظر سایه می‌اندازد و تأثیر منفی می‌گذارد. این موضوع به عنوان یک نقطه ضعف بار‌ها با مسئولان مطرح شده، اما هنوز مشکل به قوت خود باقی و حل نشده است.

در صورت صحت ادعا با فرد خاطی برخورد می‌شود
کارشناس مسئول دفتر اعتیاد سازمان بهزیستی خراسان‌رضوی نیز پس از اعزام بازرس به کمپ مذکور در‌این‌باره می‌گوید: مدیر این کمپ ادعا می‌کند شخص مورد نظر خودش داوطلب کمک بوده و اجباری در کار نبوده است و بعد از اینکه انگشت دست او دچار آسیب شده است، او را به مرکز درمانی برده‌اند و آنجا بخیه و پانسمان شده است. به گفته دکتر نرگس قربانی چنانچه فرد شاکی مراجعه کند، پیگیری‌ها را ادامه می‌دهیم و درصورتی‌که صحت ادعا‌های مطرح‌شده از سوی شاکی تأیید و محرز شود، فرد خاطی موظف است هزینه‌های درمان را تا بهبودی کامل تقبل و پرداخت کند.
او با تأکید بر اینکه «به‌هیچ‌عنوان نباید از بیمارانی که به کمپ‌ها منتقل می‌شوند به عنوان نیروی کار استفاده شود، حتی اگر خودشان داوطلب باشند»، اظهار می‌کند: البته منکر برخی تخلفات نیستیم، اما گاهی هم این افراد مسائل را با بزرگ‌نمایی بیان می‌کنند. این در حالی است که در بازرسی‌ها و حتی هنگام تحقیق خصوصی از بیماران، معمولا شکایتی ندارند، بااین‌حال آن‌ها را رها نمی‌کنیم.