لجاجت خانمان‌سوز

یکی از راه‌های مهم برای رسیدن به یک زندگی موفق، روی آوردن به اخلاق و دوری از رذائل اخلاقی است؛ انحرافاتی که گاهی زندگی انسان را ویران می‌کند. برخی از ما آن‌قدر که برای بیماری‌های جسمی حساس هستیم، برای بیماری‌های روحی و اخلاقی خودمان حساسیت نداریم، درحالی‌که گاهی یک انحراف اخلاقی برای شخص، بسیار مهلک‌تر از یک بیماری جسمی و ظاهری است.

یکی از بیماری‌های روحی و آفت‌های اخلاقی که همه ممکن است به آن دچار شویم، لجاجت است. گاهی شخصی، چون برایش سخت است حقی را بپذیرد، تا انتهای جاده باطل پیش می‌رود و زندگی خودش و حتی دیگران را از بین می‌برد. روایت‌های زیبایی از اهل‌بیت (ع) درباره این صفت نکوهیده وارد شده است.

امیرالمؤمنین (ع) در حکمت۱۷۹ نهج‌البلاغه به یکى از آثار سوء «لجاجت» اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: «اَللَّجَاجَه تَسُلُّ الرَّأْىَ: لجاجت، فکر و رأى انسان را از میان می‌برد».
اولین چیزی که لجاجت خراب می‌کند، تصمیم‌های درست و عقلانی و رفتار‌های از روی دوراندیشی و حکمت است. انسان لج‌باز دست به کار‌هایی می‌زند که در حالت عادی، از انجام آن‌ها پروا دارد و آن کار‌ها را صحیح نمی‌داند و این یکی از پیامد‌های خطرناک صفت نکوهیده لجاجت است.

آن که گردن به حقی نمی‌نهد و پا در مسیر لجاجت می‌گذارد، معلوم نیست تا کجا پیش خواهد رفت. گاهی ممکن است جنایت‌های عظیمی در این مسیر رقم بخورد. امیرالمؤمنین (ع) در کلامی می‌فرمایند: «بعضی جنگ‌هایی که انسان‌های زیادی در آن کشته و بچه‌های زیادی در آن یتیم می‌شوند، نتیجه لجاجت افرادی است که تصمیم‌گیری آن‌ها در این امور مهم است». حضرت در کلام زیبای دیگری می‌فرمایند: «إیّاکَ وَ مَذْمُومَ اللَّجاجِ فَإنَّهُ یُثِیرُ الْحُرُوبُ؛ از خصلت نکوهیده لجاجت بپرهیز که آتش جنگ‌ها را شعله‌ور می‌سازد».

به‌عنوان مثال جنگ ویرانگر غزه که افراد بی‌گناه زیادی در حملات هوایی کور به این منطقه کشته شدند و تصاویر ناراحت‌کننده بسیاری از این موضوع در فضای مجازی منتشر شد، دل هر انسانی را به درد می‌آورد. در این قضیه شاهد هستیم که با وجود آنکه هیچ انسان آزاده‌ای در دنیا نمی‌تواند از رژیم کودک‌کش صهیونیستی حمایت کند، عده‌ای از روی لجاجت و دشمنی با جمهوری‌اسلامی، از این رژیم اعلام حمایت می‌کنند و این نشان می‌دهد که این ویژگی تا چه جا‌های خطرناکی می‌تواند انسان را پیش ببرد که فرموده‌اند:
«اللَّجاجُ بَذْرُ الشَّرِّ؛ لجاجت بذر بدى‌هاست».

در حدیث دیگرى آمده است: «اللَّجاجُ أکْثَرُ الاَشْیاء مَضَرَّه فِی الْعاجِلِ وَ الآجِلِ؛ لجاجت، زیان‌بارترین چیز‌ها در دنیا و آخرت است».
درواقع شخص لج‌باز انگار سوار بر اسبی سرکش است که کنترل آن را از دست داده است و ممکن است او را به پرتگاه‌ها و مهلکه‌ها بکشاند. در حدیث دیگرى، لجاجت به مرکب چموشى تشبیه شده است که انسان بر آن سوار می‌شود. امیرالمؤمنین (ع) در این‌باره می‌فرمایند: «لَا مَرْکَبَ أَجْمَحْ مِنَ اللَّجاجِ؛ هیچ مرکبى، سرکش‌تر و چموش‌تر از مرکب لجاجت نیست».

از خداوند بزرگ می‌خواهیم همه ما را از این صفت مهلک که پشیمانی دو دنیا را برای ما به بار می‌آورد، حفظ کند که پیامبر خدا (ص) در روایتی فرمودند: «إیّاکَ وَ اللَّجاجَه فَإنَّ أوَّلَها جَهْلٌ وَ آخِرَها نَدَامَه؛ از لجاجت بپرهیز که آغازش، نادانى و سرانجامش، پشیمانى است».

درواقع برای دچار نشدن به این صفت، باید صفت زیبای حق‌پذیری را تمرین کنیم و وقتی اشتباهی را مرتکب شدیم، به‌آسانی آن را بپذیریم و جلوی انحراف و ضرر کردن خود را بگیریم که بدون شک کسی که موفق به این مهم شود، راهی جاده خطرناک لجاجت و لج‌بازی نخواهد شد.