چرایی کمک به محور مقاومت

در ادامه مجموعه یادداشت درباره چرایی کمک به مقاومت، به بیان اهمیت منطقه غرب آسیا و منافع مالی حضور غربی‌ها در منطقه اشاره می‌شود. در یادداشت نخست، «اهمیت تاریخی و مذهبی» منطقه خاورمیانه بیان شد و در این نوشتار، به «اهمیت استراتژیک و نظامی» و «اهمیت اقتصادی» آن پرداخته می‌شود.

اهمیت استراتژیک و نظامی

خاورمیانه محل تلاقی سه قاره بزرگ آسیا، اروپا و آفریقا و مشتمل بر قلمرو‌ها و آبراه‌هایی است که در زمره پراهمیت‌ترین مناطق ژئواستراتژیک جهان است. مجاورت با دو اقیانوس اطلس و هند و دریای مدیترانه، دریای سرخ (احمر)، دریای خزر، دریای سیاه و همچنین خلیج فارس، از نظر نظامی و استراتژیک، همواره مورد توجه کانون‌های قدرت جهانی بوده است. کانال‌ها و تنگه‌های استراتژیکی، چون کانال سوئز (محل اتصال دو دریای مدیترانه و سرخ در مصر)، تنگه هرمز (محل اتصال خلیج فارس و دریای عمان و سپس اقیانوس هند)، تنگه‌های بسفر و داردانل (در شمال غرب ترکیه)، تنگه باب المندب (محل اتصال دریای سرخ به خلیج عدن در جنوب غربی عربستان)، تنگه جبل الطارق (محل اتصال دریای مدیترانه با اقیانوس اطلس) نقش خاورمیانه را دوچندان کرده است. به همین منظور، تسلط بر این منطقه که نقشی حیاتی برای انتقال نفت نیز دارد، یکی از اصلی‌ترین منازعات دو ابرقدرت شوروی سابق و آمریکا در دوران جنگ سرد بود.

اهمیت اقتصادی و نفت!

علاوه بر پیشینه کهن تمدن، تاریخ و فرهنگ خاورمیانه و قلب آن یعنی منطقه خلیج فارس، آنچه این منطقه را به این درجه از اهمیت رسانده، معادن سرشار انرژی به ویژه «نفت» آن است. این منطقه دارای بزرگ‌ترین ذخایر انرژی در جهان است و در صدسال گذشته همواره بیش از نیمی از نفت مورد نیاز جهان را در خود داشته است.
نکته بسیار مهم این است که در محدوده سال ۲۰۰۰ میلادی، سهم منطقه خلیج فارس از ذخایر نفتی جهان، بیش از ۶۰ درصد بوده که همین موضوع در کنار نیاز روزافزون ایالات متحده به نفت، از دلایل مهم و تأثیرگذار در حمله نظامی به بهانه حادثه ۱۱ سپتامبر بوده است.

آمریکا به تنهایی بیش از ۲۰ درصد نفت تولیدی جهان را مصرف می‌کند و این در حالی است که فقط حدود ۱۴ درصد از ذخایر نفت خام جهان را دارد. اروپا نیز با داشتن کمتر از ۱۰ درصد از ذخایر نفت جهان، تقریبا ۱۵ درصد مصرف جهانی نفت خام را به خود اختصاص داده است و ژاپن، پنجمین خریدار بزرگ نفت با حدود ۳.۵ درصد مصرف نفت خام دنیا، اساسا ذخایر نفت ندارد. با این اوصاف، به سادگی می‌توان دریافت که اهمیت این منطقه و امنیت آن و همچنین امنیت جریان نفت برای کشور‌های منطقه و مشتریان آن تا چه اندازه اساسی و حیاتی است.

نفت به عنوان کالایی راهبردی، به خلیج فارس موقعیت بی نظیری بخشیده است که هیچ منطقه‌ای در جهان را نمی‌توان از این نظر با آن مقایسه کرد. علاوه بر این، طبق برخی پیش بینی ها، در چند دهه آینده، ذخایر نفت تمام جهان به جز چند کشور تولیدکننده عمده نفت مثل ایران، عربستان و عراق به پایان خواهد رسید و کشور‌هایی که اکنون ذخایر نفت دارند، خود در آینده نیازمند نفت خواهند بود.