اما و اگر‌های صندوق حمایت از اهالی فرهنگ

هم زمان با هفته کتاب، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در توییتی در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «در آستانه هفته کتاب، برای حمایت از کتاب فروشان و به نشانه اهمیت این فعالان مؤثر فرهنگی، امکان عضویت کتاب فروشان سراسر کشور در صندوق هنر و بهره مندی از خدمات این صندوق به عنوان خادمان فرهنگ فراهم شد.»

«صندوق اعتباری حمایت از نویسندگان، روزنامه نگاران و هنرمندان» که به اختصار «صندوق اعتباری هنر» نامیده می‌شود، سال ۱۳۸۲ براساس تکلیف برنامه سوم توسعه و در راستای سیاست انتقال بخشی از تصدی‌های دولتی تشکیل شد. بنا به گفته مدیرعامل آن بیش از ۹۰هزار نفر از اصحاب ادبیات، فرهنگ، هنر، رسانه و فعالان قرآنی عضو این صندوق هستند.

از قرار معلوم رویکرد صندوق اعتباری هنر بر مبنای اجرای طرح‌های حمایتی از خانواده فرهنگ، ادبیات، هنر، رسانه و فعالان قرآن و عترت، مانند طرح مستمری (سلوا) است که براساس این طرح به هنرمندانی که بنا به دلایلی نظیر کهولت سن، عائله مندی، بیماری و ازکارافتادگی به تأمین حداقل معاش زندگی خود قادر نیستند و از محل دیگری همچون صندوق‌های بازنشستگی دولتی یا مؤسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی مستمری دریافت نمی‌کنند، ماهانه مبالغی پرداخت می‌شود.

خدماتی مانند طرح تکریم و بیمه تکمیلی نیز به هنرمندان، نویسندگان و شاعران پیشکسوت و فرهیختگان صاحب سبک و دارای درجه یک هنری که شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأیید کنند، ارائه می‌شود.

در بحث «حمایت‌های توسعه ای» اعطای تسهیلات اعتباری و وام بانکی برای خلق آثار فرهنگی، هنری و نیز ایجاد اشتغال و رونق کسب وکار‌های فرهنگی و هنری از جمله موضوع‌هایی است که در فعالیت‌های صندوق اعتباری هنر دیده شده است.

شهریور سال گذشته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفته بود که ما در صندوق اعتباری هنر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۹۰هزار نفر عضو صندوق داریم که از بیمه تکمیلی و خدمات بهره‌مند هستند. از این مقدار حدود ۱۴هزار نفر مربوط به حوزه نویسندگان و شاعران و... است. البته باید دید آیا این حمایت‌ها باعث شده است که آثارش را در بدنه فرهنگی به صورت مستقیم ببینیم و لمس کنیم یا نه؟ به نظر می‌رسد که این طور نبوده است و به قول خودشان به دنبال اصلاح این مسیر بوده اند.

بااین حال، تحت پوشش قرارگرفتن کتاب فروشان از طرف صندوق در حالی مطرح می‌شود که گاهی انتقاد‌هایی دراین باره وجود دارد؛ چنان که در اردیبهشت سال گذشته خبرگزاری فارس به نقل از سینماپرس نوشت که برخی از سینماگران انتقاد کرده اند که: «عنوان صندوق اعتباری حمایت از هنرمندان با عملکردش سنخیتی ندارد؛ چرا که با تصمیم به حذف برخی اعضا این نهاد رسما حمایت نکردن خود از هنرمندان را آشکار کرده است!»

از آن جمله پروانه معصومی گفته بود: من واقعا برای این شرایط بسیار متأسفم! نکته تلخی که این روز‌ها ما را بسیار آزار داده، این است که مسئولان صندوق اعتباری هنر برای هنرمند خطاب کردن هنرمندان، تاریخ و زمان تعیین کرده اند! هرچند مسئولان این موضوع را تکذیب کردند.

آنچه مهم به نظر می‌رسد این است که صندوق اعتباری هنر از مجموعه‌های پرچالش وزارت فرهنگ و ارشاد است. مشخص نبودن جایگاه هنرمندان و شاعران و نویسندگان به عنوان یک «شغل» که بتوانند از مزایای جانبی و مستمری آن برخوردار باشند، همیشه برای این طبقه‌های اجتماعی دغدغه بوده است؛ در نگاه کلان‎تر اهالی نشر و کتاب فروشان نیز وضعیتی بهتر از این افراد ندارند. همین دغدغه‌ها به نوعی بستر‌های راه اندازی صندوق اعتباری هنرمندان را فراهم کرد.

بی تردید ارائه گزارشی دقیق از فعالیت هرساله این صندوق برای جامعه فرهنگی می‌تواند هم به رفع ابهامات و شبهات کمک کند هم به طور شفاف فعالیت آن را در پیش چشم اهل فرهنگ قرار دهد.