آمنه مستقیمی | شهرآرانیوز وقتی از فداکاری، ایثار و رشادت مادران و همسران شهدا که عزیزانشان را راهی جبههها و صبر و انتظار را طعم غالب زندگی میکردند صحبت میکنیم، نمیشود از الگویی که آنها را به این مسیر هدایت کرد، سخن نگوییم؛ مادر و همسر شهیدی که چهار پسرش را فدایی راه امامحسین (ع) کرد.
سیره حضرت امالبنین (س) که چشم دوعالم تا قیامت به دستان بریده عباس اوست، از عاشورا تا امروز، راهنما و دستگیر مادران و همسران شهدا و تسلای خاطرشان بوده است. در سالروز وفات آن بانوی بزرگوار، با حجتالاسلاموالمسلمین حسین جوشقانیان، کارشناس مذهبی و مدیر مؤسسه «روایت سیره شهدا»، گفتگو کردهایم که در ادامه مرور میکنیم.
سالروز وفات حضرت امالبنین (س)، بهانه و فرصتی است مغتنم برای تکریم مادران و همسران شهدا که چه زیبا از این همسر و مادر شهید الگو گرفتند و این الگو را در عمل اجرا کردند. اما در پاسخ به اینکه چرا حضرت امالبنین (س) چنین جایگاه و شأنی یافته است، باید گفت ویژگی نخست این مادر و همسر شهید، معرفت و شناخت عمیق از ساحت قدسی اهلبیت (ع) است.
حضرت امالبنین (س) به مقام امیرالمؤمنین (ع) بهعنوان همسر و نیز فرزندان ایشان بهعنوان امامان معصوم (ع)، معرفت داشتند و از جایگاه و شأنی که خدای متعال و پیامبر اکرم (ص) برای اهلبیت (ع) تعیین کرده بودند، آگاه بودند. همین معرفت عمیق باعث رشد شخصیت آن بانوی بزرگوار شد. شاید مثالی به فهم بهتر این مطلب کمک کند.
فردی را فرض کنید که در خیابان راه میرود و دربرابر سنگهایی که روی زمین میبیند، بیتفاوت است، اما اگر زمانی او طلا روی زمین ببیند، مسئله فرق میکند؛ این فرد، چون قیمت و ارزش طلا را میداند، همین سبب واکنشش میشود و بهسرعت آن را برمیدارد.
به همین ترتیب، اگر فردی از وجود مقدس ائمه (ع) شناخت داشته باشد، برای انس و تقرب و بهرهگیری از وجود مبارک آن حضرت، نهایت احترام و ادب را اعمال میکند، لذا معرفت و شناخت، نخستین ویژگیخاص حضرت امالبنین (س) است که براساس آن، هزینهای بسیار سنگین در راه دین و امامزمان خود پرداختند و چهار فرزند خویش را در کربلا، فدایی امامحسین (ع) کردند.
اما اینکه چطور معرفت خانم امالبنین (س) چنین رهاوردی داشت، باید بگویم معرفت لزوما اطاعت و تبعیت را به دنبال ندارد؛ چه بسیار بودند آنها که معرفت و شناخت داشتند، اما مثل حضرت امالبنین (س) اطاعت و همراهی با، ولی خدا و امام زمان خود نداشتند. این عنصر محبت و مودت است که انسان را پای کار تبعیت میرساند؛ یعنی همان عنصری که حضرت امالبنین (س) را به چنین مقامات بالایی رسانده است؛ همان جایگاه و مرتبهای که فرد دارای آن، حاضر است هر عمل نیکی را هرچند سخت و پرهزینه، برای رضایت محبوب خود انجام دهد.
محبت، امری قلبی است و مودت، امری فعلی و ابرازی و مربوطبه جلوه بیرونی عمل و خارج از جان و روح آدمی. درگیری و مشکل اصلی در عصر ائمه (ع) این بود که محبت به آن بزرگواران وجود داشت، اما همراه با مودت و ابراز نبود؛ برای مثال مردم با خطبهخوانی حضرت زهرا (س) در مسجد گریه میکردند، اما ایشان را یاری و همراهی نمیکردند یا در روز عاشورا بنا به فرموده امامسجاد (ع)، برخی لشکریان عمرسعد درحالیکه شمشیر به دست داشتند، برای پیروزی امامحسین (ع) دست به دعا برداشته بودند، اما همانها حاضر نبودند علیه دشمنان حضرت سیدالشهدا (ع)، شمشیر از نیام برکشند.
ایثار، انفاق و احسان از بزرگترین میوههای مودت است. همچنین است ادب، وفاداری و گذشت و حضرت امالبنین (س) بالاترین سطح از این ابراز محبت را داشتند و بعد از معرفت عمیق و محبت قلبی، مودت را در عمل، جلوهگر و فرزندان خود را راهی کارزار کربلا و فدایی شدن امامحسین (ع) کردند؛ چنانکه وقتی خبر شهادت چهار فرزندشان را در کربلا به ایشان دادند، گفتند: «بچههایم فدای امامحسین (ع)! از حسینبنعلی (ع) چه خبر دارید؟». این غایت گذشت است که اهلبیت (ع) و فرزندانشان را از خود و بچههایش، بیشتر دوست میداشت. این است معنای حقیقی ابراز مودت.
و... مودت پاداشی بس بزرگ دارد. از پیامبر اکرم (ص) نقل است: «اگر در محبت خود به من و اهلبیتم، اولویت قائل هستید، ایمان شما صحیح است و اگر خود و فرزندانتان را در اولویت بدارید، در ایمان خود شک کنید.»؛ «هرکه خدا حب ائمه (ع) از اهلبیت من را رزق و نصیب او کند، پس تمام خیر دنیا و آخرت را به او عطا کردهاند»؛ یعنی همه میوهها و ثمرات نظام هستی در دست اوست. حضرت امالبنین (س) چنین سرمایهای داشتند و ثمره این سرمایهگذاری، تاریخسازیها و دلاوریهای فرزندان امالبنین (س) در کربلا بود.
شــأن مــادری و تــربـــیــت خـــــاص و منحصربهفرد خانم امالبنین (س) باعث درخشش بهترین ستارههای کهکشان شهادت در نظام هستی شده است. این مادر شهید بهعنوان الگویی فاخر و کمنظیر و جامع برای مادران اسلامی در طول تاریخ، مطرح و قابل تبعیت بوده است؛ برای مثال مادر شهیدان سجادیان که علاوهبر چهار فرزند خود، همسرش را هم تقدیم اسلام و انقلاب کرده است، وقتی خدمتش رسیدیم و برایش آرزوی صبر کردیم، در پاسخ گفت: «ما کاری نکردیم؛ این جز الگوگیری از حضرت امالبنین (س) و عمل به سیرهایشان است؟».
این الگوگیریها و بروز و ظهور جلوههای امالبنینی در مادران و همسران شهدا بسیار دیده میشود؛ مثل مادران شهیدان مصطفی و مجتبی بختی، از اهالی مشهدالرضا که حتی حاضر نشد جنازه فرزندانش را ببیند و گفت: «من منتی ندارم بر حضرت زینب (س) که بگویم فرزندانم، مدافع حرم شما بودند». این است الگوبخشی حضرت امالبنین (س) که میگفت: «بچههایم فدای بچههای فاطمه (س)».
باید توجه کرد که همه حرکات، حالات و سکنات مادر بر تربیت فرزند، تأثیر عمیق و بنیادین میگذارد. مادری که با همه عشق به اهلبیت (ع) برای بچههایش لالایی میخواند، این محبت را در وجود آنها، نهادینه و ساری میکند. مادری که خود و فرزندان و هستیاش را برای امام زمان (عج) خود تربیت میکند، فرزندی جز حاجقاسم سلیمانی، محسن حججی و عبدالحسین برونسی به جامعه تحویل نمیدهد.
مادری که زیارت عاشورای هر روزش ترک نمیشود، حتی به قدر چنددقیقه، هستههای ایمان و معرفت را در خون و رگ بچههایش هم جاری و ساری میکند؛ فرزندانی که در قامت شهید، مصداق واقعی «اِنّی سِلْمٌ لِمَنْ سالَمَکُمْ وَحَرْبٌ لِمَنْ حارَبَکُمْ وَ وَلِیُّ لِمَنْ والاکُمْ وَ عَدُوُّ لِمَنْ عاداکُمْ» برای اهلبیت (ع) شدند؛ شهدایی همچون شهیدشفیعی که شانزده سال جسد مطهرش در عراق دفن بود و وقتی بعثیها آن را در سال ۸۱ از خاک بیرون آوردند، کاملا سالم بود.
آن شهید هر روز زیارت عاشورا میخواند؛ مثل خانم امالبنین (س) که روزشان با یاد، نام و اشک ریختن برای امامحسین (ع) گره خورده بود و محصول این ذکر و انس، آن فرزندان تاریخساز شدند، لذا مادران هرچه به این معارف قرآنی و اهلبیتی بیشتر توجه کنند، در پرورش فرزندان ابوالفضلی موفقتر خواهند بود.
بعد از حضرت زهرا (س) و حضرت زینب (س)، شخصیت و جایگاه حضرت امالبنین (س) در جهاد تبیین و ایمان و معرفت به اهلبیت (ع)، کمنظیر است. امروز بخواهیم یا نخواهیم، بدانیم یا ندانیم، جنگ، جنگ روایتهاست. جهاد تبیین اگر نباشد، دیگران فرزندان ما را پای مکتب غرب و چهرههایی همچون فروید و اباهیگری میبرند.
نهتنها از همان طفولیت بلکه از دوران حمل و جنینی و قبل از ولادت، باید مادر و پدر به فکر ترسیم ساختار زیبای تربیتی مکتب اهلبیت (ع) برای فرزندان خود باشند. اگر فرزند ما شهد شیرین ارتباط و انس با اهلبیت (ع) را بچشد، یعنی اگر طعم عسل را بچشد، دیگر شیرینیهای کاذب برای او مزهای نخواهد داشت.
وقتی مادران با الهام از خانم امالبنین (س)، فرزندان خود را با محبت اهلبیت (ع) سیراب کنند، خروجی آن کسانی همچون شهید خلبان، عباس بابایی میشود که در ایالت تگزاس آمریکا سه سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، وقتی در میهمانی با شراب، رفتارهای مستهجن و موسیقیهای نامناسب مواجه میشود، نهتنها منحرف نمیشود، بلکه با رفتار خاص خود فردی را که آن شرایط را مهیا کرده است، منقلب و نمازخوان میکند. این ثمره الگوگیری از حضرت امالبنین (س) است. جهاد تبیین یعنی بیان حقایق توحیدی و ولایی و فکری، بهگونهایکه هم خود واقف و عامل شویم و هم دیگران را از این رزق بهرهمند کنیم.
همه اولیای الهی، قابل توسل هستند، اما حضرت امالبنین (س) بهدلیل گوهر تابناکی که به ساحت قدسی امامحسین (ع) تقدیم کردند، منزلتی ویژه نزد ائمه (ع) و خدا دارند، لذا میتوان با نذر و هدیه قرآن و صلوات برای آن بانو، به ایشان توسل کرد و از برکاتش بهرهمند شد.