نگاهی به نمایش «ننه زار» اثر شاهین سلطانی از تهران

امین خرمی، منتقد و روزنامه نگار | شهرآرانیوز آیین «زار» میان مردمان خون گرم و دوست داشتنی جنوب کشورمان یکی از پربسامدترین آیین‌ها در انتخاب هنرمندان آثار دراماتیک برای نگارش نمایشنامه‌هایی خوش نام و استخوان دار برای مخاطبان شناخته می‌شود. آیینی که ریشه‌های آن به هزاره‌های دور تاریخ تمدن مردمان جنوب کشورمان می‌رسد و ماهیت شکلی آن در پس ارتباط با دریا شکل گرفته است. دریایی که به اعتقاد آن‌ها همان گونه که بخشنده است، به همان میزان نیز قهار است و آن چنان که گاه می‌دهد، گاه می‌ستاند!

اما روایت نمایش «ننه زار» شاهین سلطانی در مقام کارگردان و قلم شهرام سلطانی و ابوالفضل بلغندر قرار نیست به حضور «جن» و حلول «آل» که از آن با نام «باد» نیز یاد می‌شود، در جسم فرد و میزبانی آن جسم از آن روح خبیث بپردازد، بلکه این بار «زار» در قالب نگاهی وسیع‌تر و در سایه روایت «سلیم» و «طریق» دو برادر و مادر است پس از ازدست دادن شوهرش در آب‌های خلیج فارس.

این روایت بسیار درخشان در حوزه نگارش اثری دراماتیک در معنای مطلق و ناب آن به شمار می‌رود. با انتخاب کارگردانی مینی مال در حوزه میزانسن، طراحی صحنه و انتخاب بازی‌های حسی در نشان دادن عمیق‌ترین لحظات احساسی، «ننه زار» به نقطه اوج غلیان احساس و هم ذات پنداری می‌رسد. مؤلفه دیگر نمایش، انتخاب قهرمان‌هایی به جز قهرمان‌های انسانی در آثار تئاتری است.

این بار شاهین سلطانی در مقام طراح و کارگردان نمایش «ننه زار» شاید بیش از آنکه تأکید خود را بر «سلیم»، «طریق» و مادرشان برای روایت قهرمان بگذارد، موسیقی جذاب مردمان جنوب کشور را با ساز حماسی دمام و همدلی حزن انگیز سنج در کنار تلفیق آن با ساز گیتار به عنوان سازی غربی، اما با بهره بردن از ملودی‌های این ساز مبتنی بر ملودی‌های جنوب کشورمان به مخاطب معرفی می‌کند. این موسیقی فقط پرکننده فضای صحنه یا پوشاننده خلأ‌های کارگردانی مثل بسیاری از آثار تئاتری کشورمان نیست!

در ادامه حتما بخوانید نگاهی به نمایش «کلاه شما قاضی» جشنواه تئاتر منطقه‌ای خاوران

این سبک موسیقی تعلیق ایجاد می‌کند و برای تم هر صحنه، حس‌هایی از خشم، شادی، کینه، نفرت، عشق، مهربانی و نظایری از این دست را در مخاطب ایجاد می‌کند که در نهایت هم ذات پنداری را در مخاطب با خود به همراه دارد. «ننه زار» در طراحی صحنه نیز حرف‌های فراوانی در راستای مبانی طراحی مینی مال دارد.

انتخاب دقیق نایلون برای القای چارچوب فضای خانه و بعد درهم کشیدن این نایلون‌ها به یکدیگر با حرکات دقیق بازیگر که آن را به موج‌های دریا و غرق شدن «طریق» و شناکردن «سلیم» برای نجات برادرش تبدیل می‌کند. در نتیجه فصلی دیگر از اوج درخشش، ذکاوت، هوش و درایت کارگردان این اثر را بازنمایی می‌کند.

درنهایت می‌توان اذعان کرد که «ننه زار» به عنوان نمایشی که آینه به آینه، دل به دل و گام به گام تکنیک‌های تئاتر مینی مال را با تمام قوانین و چارچوب هایش پیش روی مخاطب برمی گزیند، می‌تواند سهمی بیشتر در برانگیختن حس زیبایی شناسانه داوران بیست وهشتمین جشنواره تئاتر منطقه‌ای خاوران و انتخاب این اثر برای گام گذاشتن به جشنواره بین المللی تئاتر فجر داشته باشد.