شعر انقلاب در مشهد زنده و پویاست

مریم محبی | شهرآرانیوز مدت هاست شعر انقلاب و هر مضمون دیگری که در همین راستا قرار می‌گیرد، صرفا با شاعران قدیمی و کارکشته شناخته نمی‌شود. انقلاب اکنون یک نسل جوان هم در دامان خود پرورش داده است که به رغم سن کم و تجربه کمتر، همگام با شاعران باسابقه گام برمی دارند. شاعران جوانی که خوب می‌سرایند و از چنان قوه شاعری بالایی برخوردارند که نه تنها به سراغ مفاهیم و مضمون‌های تکراری نمی‌روند، بلکه در یک مسیر خلاقانه و رو به پیشرفت قدم برمی دارند. علی سمرقندی یکی از همین شاعران جوان است که انقلاب و مفاهیمی، چون شهادت، میهن پرستی، دفاع از حرم و ... همیشه یکی از دغدغه‌های اصلی اش در زندگی و همچنین در زمینه شعر و ادبیات است.

شاعری دهه هشتادی که در دانشگاه رشته دبیری الهیات خوانده و از ادبیات نیز هیچ گاه غافل نشده است. او تا کنون یک مجموعه شعر هم با نام «مردگانی» منتشر کرده است. مجموعه‌ای که شامل موضوع‌های مختلفی از جمله عاشقانه و اجتماعی است. ما در همین روز‌هایی که با نام و یاد پیروزی انقلاب اسلامی گره خورده است، به سراغ این شاعر رفتیم و بالا و پایین‌های شعر انقلاب را این مرتبه از ذهن و زبان جوان او جویا شدیم.

شاعران جوان؟ پرکارند و خودجوش

شاعران جوان و شعر‌های نو این نسل که با محوریت انقلاب اسلامی سروده می‌شود، از چه کیفیتی برخوردار است و اگر نقطه ضعف یا قوتی در این باره وجود دارد چیست؟ این سؤالی است که علی سمرقندی در پاسخ به آن می‌گوید: «شعر و شاعران نوپرداز انقلاب را بسیار خوب می‌بینم. یکی از اساسی‌ترین پایه‌های شعر هر شاعر، اندیشه اوست و شعر در حقیقت زاده اندیشه شاعر است.

اگر کسی اندیشه عشق در سر داشته باشد به شعر عاشقانه می‌رسد، آنکه اندیشه دنیوی یا اخروی داشته باشد به همین سمت می‌رود و اگر کسی دغدغه و اندیشه انقلاب را داشته باشد به شعر انقلاب می‌رسد. یکی از نکته‌های مثبت شاعران انقلاب این است که با وجود کثرت موضوع و جهان بینی‌های متفاوت، دغدغه خود را شعر انقلاب قرار داده اند؛ به این معنا که انسان‌هایی انقلابی هستند و معتقد به آرمان امام و انقلاب و بعد از گذشت چهل سال هنوز خون انقلابی در رگ هایشان جریان دارد. با وجود هجمه رسانه‌های معاند و اتفاقاتی از این دست، به نظرم کسی که دغدغه شعر انقلاب داشته باشد، انسان ارزشمندی است.

یکی دیگر از نکات مثبتی که وجود دارد؛ پرکار بودن شاعران است. مثلا وقتی یک اتفاق مثل حادثه تروریستی کرمان رخ می‌دهد، شاعران انقلابی که تعدادشان کم هم نیست به صورت خودجوش شروع می‌کنند به نوشتن و با قلم و رسالت شاعری خودشان از این اتفاق دم می‌زنند، معاندین و مقصرین را محکوم می‌کنند و از مظلومین و شهدا دفاع می‌کنند. این واکنش‌های خودجوش در جامعه ما کم نیست و در همه اتفاقاتی که در جامعه ما رخ می‌دهد مثل بحث حجاب وجود دارد. شاعران جوان بسیار در این حوزه فعالند.»

رسانه باید بیشتر به شاعران جوان توجه کند

او صحبت هایش را این گونه ادامه می‌دهد: «در جامعه امروز همه می‌دانند قدرت رسانه یک قدرت بی بدیل است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. شاعران جوان و نوپرداز شعر انقلاب، اما به نظر من از این قدرت برخوردار نیستند و نمی‌توانند از این ابزار مهم استفاده کنند. ممکن است شاعری شعری بگوید و آن گونه که شایسته است این شعر به گوش مخاطب نرسد. فکر می‌کنم کم کاری رسانه هاست، رسانه‌ای مثل صداوسیما و هر رسانه‌ای با هر قدرتی. اگر توجه رسانه به شاعر بیشتر شود طبیعتا می‌تواند مؤثرتر باشد.

یکی از رسانه‌های مهم شعر، دیدار‌های سالیانه رهبر معظم انقلاب با شعرا در پانزدهم ماه رمضان است. شاعران جوان واقعا دوست دارند به این محفل بیایند، شعر بخوانند و به شعرشان التفات شود و دیده شوند. این، هم یک انگیزه قوی است برای هر شاعر و هم یک هدف بزرگ. من خیلی از شاعران جوان انقلابی را می‌شناسم که هدفشان از شعر گفتن راه پیدا کردن به این محفل و دیدار با رهبر معظم انقلاب است.»

همه کرسی‌ها متعلق به پیشکسوتان است

این شاعر جوان در بخش دیگری از صحبت هایش می‌گوید: «شعر این قدرت را دارد که شور و هیجان مردم را تحریک کند، احساسات و عواطف آن‌ها را به غلیان بیندازد و به وسیله آن، شور و سرزندگی انقلابی را در جامعه شکل بدهد و به جریان بیندازد. در همه عصرها، چه اوایل انقلاب و چه امروز، شاعرانی، چون حمید سبزواری، قیصر امین پور، سیدحسن حسینی و بسیاری دیگر، علم شعر را افراشتند و نسل به نسل به دست شاعران بعدی سپردند تا اینکه امروز هم این علم به دست ما رسیده است.

جدای از این نکته اما، اگر بخواهیم با یکدیگر صادق باشیم، امروزه مسئولیت بسیاری از کرسی‌های مدیریتی در حوزه شعر و ادبیات را بزرگان و پیشکسوتان بر عهده دارند. در صورتی که تعامل بین این نسل و شاعران جوان، خودش می‌تواند برایشان یک انگیزه قوی باشد.»

سمرقندی البته به یک نکته دیگر هم در میان صحبت هایش اشاره می‌کند: «برگزاری دوره‌های آموزشی شعر، اهمیت دادن به شاعران جوان و حمایت‌های این چنینی از شاعران جوان، می‌تواند کمک کننده باشد و همچنین برگزاری جشنواره‌ها که البته کم نیستند. حضور شاعران جوان در این جشنواره‌ها یعنی به آن‌ها اهمیت داده می‌شود.»

ذهن شاعرانه و خلاق زاویه دید تازه خلق می‌کند

یکی از نکاتی که بار‌ها هم از زبان شاعران جوان و هم از زبان شاعران قدیمی به گوش می‌رسد، تکراری شدن مفاهیم و مضامینی است که در شعر انقلاب وجود دارد و البته اشعار دیگری با مضامین شعر دفاع مقدس و پایداری. سمرقندی معتقد است این تکراری بودن و تکراری سرودن به قوه و قدرت شاعری فرد برمی گردد.

او می‌گوید: «همه احساسات بشر و مفاهیم اصلی و اساسی که انسان با آن درگیر است، در طول زمان بار‌ها و بار‌ها بیان شده و شعر و ادبیات فارسی از آن خالی نیست. اما با زبان‌ها و زاویه‌های دید مختلف سروده و به آن نگاه شده است. ما اصل موضوع را نمی‌توانیم تغییر بدهیم؛ اصل آرمان انقلاب یا واقعه‌ای مثل عاشورا یا مفهوم شهید و شهادت.

نکته اینجاست که قدرت و قوه شاعری افراد چقدر است و اینکه چقدر می‌توانند به یک واقعه ثابت یک نگاه متفاوت داشته باشند. آن‌ها که به تکرار مکررات رسیده اند و تشبیهات و استعارات مرده استفاده می‌کنند، از قوه شاعری بالایی برخوردار نیستند. ذهنشان ذهن شاعرانه و خلاقی نیست که بتواند مضامین نو بسازد و یک زاویه دید تازه خلق کند.»

در ادامه حتما بخوانید گذری کوتاه بر زندگی حمید سبزواری، پدر شعر انقلاب اسلامی که امروز هفتمین سالگرد درگذشت اوست | گلبانگ آزادی از خاور ایران

شعر مشهد شعری پویاست

او همچنین معتقد است شعر شاعران جوان انقلاب در مشهد نیز پویاست و جاندار. سمرقندی می‌گوید: «برای اینکه ببینیم یک جریان شعری چقدر در بطن یک کلان شهر وجود دارد و زنده است یا نه، باید به فعالیت‌ها و آثار و رزومه‌ای که از خود به جا گذاشته نگاه کنیم.

اگر بخواهیم یک نگاه سطحی به همین مقوله در سال گذشته داشته باشیم، می‌بینیم بالغ بر ۱۰ جشنواره استانی با محوریت شهید و شهادت و دفاع مقدس و حجاب برگزار شده است. این بیانگر زنده بودن شعر انقلاب در مشهد است و اینکه شعر جاری در رگ‌های این شهر فعال است و پویا. شاعران جوان بسیاری را می‌شناسم که دغدغه شعر انقلاب را دارند و در این جشنواره‌ها شرکت می‌کنند.»

او در انتها یک نکته دیگر را هم به صحبت هایش اضافه می‌کند: «چون در باب اهمیت به شعر شاعران جوان صحبت کردیم، باید بگویم همین گفتگو با شاعری جوان از سمت رسانه ای، چون شهرآرا، نشان دهنده اهمیت شعر نو انقلاب است و انگیزه‌ای که به شاعر تزریق می‌کند باارزش است. اتفاقی که خود باعث قوت بخشیدن به جریان شعری می‌شود.»

یکی از اشعار علی سمرقندی که با موضوع انقلاب سروده شده است

او چفیه را انداخت دور گردن خود / دارد سپر می‌سازد از پیراهن خود
انگار از نسل بنی هاشم دوباره / عباس می‌تازد به سوی دشمن خود
حر و وهب را می‌شناسد آنچنان که / پیوند داده فکرشان را در من خود
جان داد اگر در پای خیمه بی سبب نیست / دارد حفاظت می‌کند از میهن خود
آری شهادت انتخاب هر کسی نیست / مردان شهادت خواستند از مُردن خود
هر پنجره سوی شهادت باز می‌شد / دیده است دنیا را چنین از روزن خود
غیرت، شجاعت، استقامت، پایداری / پرورده مادر شیر نر در دامن خود
باید فصاحت شعر در وصفش بگوید / شاعر چه می‌گویی به لفظ الکن خود