اجبار در خرید یا حمایت از تولید داخل؟

در این بین گاه‌گداری خودرو‌های شرکت‌های خودروساز ایرانی نیز دیده می‌شود که در ترافیک جمعیت زائران پیاده و خودروها، خراب شدنشان مکافاتی است که خون رانندگان عراقی را به جوش می‌آورد. آن‌ها در حالی که تلاش می‌کنند فارسی صحبت کنند با لهجه‌ای که تتمه غلظت حروف عربی را از بین کلماتشان می‌توان متوجه شد، می‌گویند: «پراید ایرانی خراب».

عراقی‌ها خیلی مهمان‌نوازند به خصوص در ایام اربعین، زائران ایرانی بسیاری را هم برای استراحت به بیت‌های خود یا همان خانه‌هایشان دعوت می‌کنند. البته که ایرانی‌ها در برابر موکب‌های شلوغ و پرازدحام، از مهمان‌نوازی عراقی‌ها در خانه‌هایشان بسیار استقبال هم می‌کنند.

نکته جالبی که در این یادداشت می‌خواهم به آن بپردازم مربوط به لوازم به‌خصوص لوازم‌خانگی است که در خانه عراقی‌ها دیده می‌شود. طی سال‌های زیادی که پس از سقوط صدام، مسیر اربعین برای زائران دیگر کشور‌ها به‌خصوص برای ایرانیان گشوده شده، روابط ایران و عراق به‌ویژه در حوزه صادرات حسنه شده است.

شاید به جرئت بتوان گفت در هیچ یا کمتر خانه‌ای از عراقی‌ها می‌توان لوازم‌خانگی تولیدات داخل را مشاهده کرد. در واقع باز بودن مرز‌های عراق به روی تولیدات دیگر کشور‌ها باعث شده بازاری رقابتی از تولیدات محصولات دیگر کشور‌ها در عراق به وجود آید و مردم این کشور نیز همان‌طور که از خودرو‌های باکیفیت اروپایی، آمریکایی، کره‌ای و ژاپنی استقبال می‌کنند، در خرید لوازم‌خانگی نیز چندان تولیدات ایرانی مورد توجهشان نیست.

حالا این موضوع را مقایسه کنیم با کشور خودمان. در کشور ما سال‌هاست که مرز‌های ایران در راستای حمایت از لوازم‌خانگی داخلی به روی لوازم‌خانگی خارجی بسته شده است.

حمایت از تولید داخل امری کاملا منطقی است و برای افزایش آمار اشتغال و اشتغال‌زایی در داخل راهکاری لازم و ضروری است. اما چه چیزی باعث شده تا نظر مردم همچنان روی لوازم‌خانگی خارجی مثبت باشد؟

نتایج یک نظرسنجی نشان می‌دهد بیش از ۸۰ درصد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی در صورت آزادبودن واردات لوازم‌خانگی به کشور، ترجیحشان خرید لوازم‌خانگی خارجی است تا ایرانی.

اما اکنون که مرز‌ها به روی این کالا‌ها بسته شده، همچنان ۳۷ درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی معتقدند خرید لوازم‌خانگی قاچاق و خارجی بیشتر به نفعشان است تا ایرانی و بیش از ۴۰ درصد نیز اعلام کرده‌اند که در این شرایط ناچار به خرید لوازم‌خانگی داخلی هستند.

هرچند مدیران صنعتی کشور معتقدند کیفیت لوازم‌خانگی داخلی افزایش یافته و مردم رغبت بسیاری به خرید این لوازم دارند، اما با نشستن پای صحبت‌های تازه عروسان یا مادرانی که قرار است جهیزیه آماده کنند یا سایر هم‌وطنان متوجه می‌شویم اغلب نظر چندان موافقی با نظر مدیران کشور ندارند.

همه می‌دانیم که نبود رقابت، منجر به انحصار می‌شود و در بازار انحصاری نیز تولیدکننده دست برتر را دارد. اما در بازار رقابتی تولیدکننده برای جلب نظر انبوهی از مشتریان، ناچار به افزایش کیفیت کالای خود است.

اغلب مردم ما نیز بر حمایت از تولید داخل و خودکفایی اقتصادی تاکید دارند، اما به نظر می‌رسد در شرایطی که تولیدکنندگان چندان به رقابت و افزایش کیفیت کالا‌های خود اهمیتی نمی‌دهند، دستگاه‌های نظارتی و مدیریتی سازوکار‌های قوی‌تری در حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان فراهم آورند تا حتی اگر مرز‌های کشور به روی واردات لوازم‌خانگی نیز گشوده شد، ترجیح مردم خرید لوازم‌خانگی تولید خودمان باشد.